Page 497
- bankrotlik ehtimoli.
Hisobot pul mablag‘larini hisobga olish ma’lumotlari asosida tuziladi va hisobot
davrining boshida va oxirida qolgan qoldiqlarni hisobga olgan holda pul oqimlari
to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. [17-20] Pul oqimlari to‘g‘risidagi
ma’lumotlar hisobotda joriy, investitsiya va moliyaviy faoliyat bo‘yicha taqdim etiladi.
Tashkilotlarning moliyaviy hisobot ko‘rsatkichlarini shakllantirish tartibi
to‘g‘risidagi uslubiy tavsiyalar hisobot tuzish maqsadida tushuntirildi:
─ hozirgi faoliyat asosiy maqsad sifatida foyda olish yoki faoliyati predmeti va
maqsadlariga muvofiq, deb tushuniladi, ya’ni sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish,
qurilish ishlari, qishloq xo‘jaligi, tovarlar sotish, umumiy ovqatlanish xizmatlari
ko‘rsatish, mol-mulkni ijaraga berish va boshqalar;
─ investitsiya faoliyati yer, binolar va boshqa ko‘chmas mulk, asbob-uskunalar,
nomoddiy aktivlar va boshqa uzoq muddatli aktivlar, shuningdek, ularni sotish sotib
qachon tashkilotning kapital qo‘yilmalar bilan bog‘liq tashkilot faoliyati tushuniladi;
boshqa tashkilotlarga uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalarni amalga oshirishda,
obligatsiyalarni va boshqa uzoq muddatli qimmatli qog‘ozlarni chiqarish;
─ moliyaviy faoliyat qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar amalga oshirish
bilan bog‘liq tashkilot faoliyati, obligatsiyalar va boshqa qisqa muddatli qimmatli
qog‘ozlar chiqarish, 12 oygacha muddatga ilgari sotib qimmatli qog‘ozlar tasarruf
tushuniladi.
Pul oqimi to‘g‘risidagi hisobotni tuzishdan maqsad tashqi foydalanuvchilarning
keng doirasiga kerakli ma’lumotlarni taqdim etishdan iborat. Moliyaviy hisobot
foydalanuvchilari miqdori cheklangan, ammo foydali, tashkilotning pul kapitalining
holati va harakati haqidagi ma’lumotlarga ega bo‘lishni nazarda tutadi, ular boshqa
hisobot shakllarining ko‘rsatkichlari bilan birgalikda:
tashkilotning pul aylanmasining hajmini aks ettiradi;
tashkilotning mulkdorlarga bo‘lgan majburiyatlari qanday bajarilganligini
aniqlanadi;
pul mablag‘lari va tashkilotning sof foydasi o‘rtasidagi farqlarning sabablari va
miqdorini aniqlash imkonini beradi;
qarz majburiyatlarini bajarish jarayonini nazorat qilish va qarzning asosiy
miqdorini to‘lash uchun zarur zaxiralarni yaratish imkonini beradi.
Pul mablag‘lari oqimi to‘g‘risidagi hisobotni tuzishda tashkilot standart jadval
shaklida indikatorlarning belgilangan formatini va asosiy kitobda aks ettirilgan
ko‘rsatkichlarni, yordamchi buxgalteriya registrlarini "kassa", "hisob-kitob hisoblari",
"valyuta hisoblari", "banklardagi maxsus hisoblar" va boshqa hisobot ko‘rsatkichlari
texnik tomonga qisqartiriladi. [19-21]