'' Talabaning stressga barqarorligi shaxs xususiyatlariga bogʻliqligi ''
Yüklə 240,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
30 Xulosa Hozirgi zamon kishisining kundalik hayoti turli – tuman yangiliklar, voqea va hodisalar, erishilgan muvofaqiyatlar va kamchiliklar, hamda yuqori maqsadlarga erishish uchun, qilinayotgan hatti – harakatlar bilan harakterlanadi. Talabalar aholi kontintgentlari orasidagi yosh, ko’p narsaga qiziquvchi, oldiga yetuk mutaxassis bo’lib chiqishi uchun ulkan vazifalar qo’ygan holda, bir vaqtning ozida o’sib rivojlanish davridagi shaxslardir. Agar aytib o’tilgan turmush tashvishlari katta odamlar orasida qator fiziologik va biokimyoviy o’zgarishlar chaqirsa, talaba yoshlar vujudida bu jarayon yanada yaqqolroq namoyon bo’ladi. Kishi organizmida atrof – muhitdagi sharoitlar bois yuzaga keladigan o’zgarishlar ichida 1930 – yillarning ikkinchi yarmida Kanadalik mashhur olim Gans Selye tomonidan ixtiro qilingan stress holati alohida o‟rin tutadi. Ushbu tushunchaning paydo bo’lganiga ko’p vaqt o’tgan bo’lsada, stress bo’yicha olib borilgan tadqiqotlar biologiya va tibbiyotda nihoyatda keng rivojlangan ta’limot bo‟lib qoldi. Buni quyidagilar bilan tushuntirish munkin: 1. Stressiz hayot yo’q. U har qanday o’simlik, hayvon va odam hayotida albatta uchraydi. 2. Stress holatini to‟g‟ri anglab unga to’g’ri munosabatda bo’linsa, hayotdagi aksariyat qiyinchiliklarni yengish va tegishli muvofaqiyatga erishish mumkin. 3. Hayot davom etar ekan har qanday tirik organizm stressga olib keluvchi turli – tuman omillarga doimiy ravishda duch keladi. Gans Selye ta’limotiga ko’ra stress reaktsiyalar ikki xil bo’ladi: 1. Eustress ya’ni foydali stress. 2. Distress ya’ni zararli stress. Eustress paytida organizmning adaptatsion imkoniyatlari kuchayadi, kasalliklarga qarshi kurashish qobilyati oshadi hamda har xil ruhiy, hissiy hamda jismoniy noqulayliklarga bardoshliligi kuchayadi. Distress esa organizmning ta’sir etuvchi omillardan yoki stress omilidan yengilishi demakdir. U bunday holatda kasallanib halok bo’lishi ham mumkin. Stress so’zi ingliz tilidan olingan bo’lib, “stress” kuchlanish, bosim, tanglik ma’nolarini beradi. 31 U dastlab fizikada qo’llanilgan bo’lib, tirik organizmga nisbatan ishlatilishi qayd qilinganidek Gans Selye tadqiqotlari bilan bog’liq. Har qanday tashqi yoki ichki ta’sirot, agar uning kuchi yetarli bo’lsa, stress holatiga olib kelishi mumkin. Stressga olib keladigan har qanday qo’zg’alish stress omil deyilsa, u tufayli kelib chiqadigan fiziologik va biokimyoviy o‟zgarishlar stress reaktsiyalar deb ataladi. Stressga olib keluvchi omillar kuchli issiq yoki sovuq harorat, kuchli og’riq, kuchli ruhiy kechinma, davomli och qolish, kuchli jismoniy yuklama yoki jismoniy yuklamaning butunlay bo’lmasligi (gipodenamiya), ko’p qon yo’qotish, vaznsizlik holati, kuchli tezlik (kosmik bo‟shliqda) va boshqalar. Ta’sir etuvchi omillarning tabiatiga qarab hosil bo‟lgan stress reaktsiyalar Yüklə 240,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|