* Trişinoz (Trişinelloz) ülkemizde bildirimi zorunlu bir hastalıktır



Yüklə 57,25 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix25.03.2017
ölçüsü57,25 Kb.
#12615

 

[TRISINELLOZ] 

Sayfa 1 

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi 

 

 

TRİŞİNELLOZ* 



Trişinoz, Trişinyaz 

ICD-10 B75

 

 

 



* Trişinoz (Trişinelloz) ülkemizde bildirimi zorunlu bir hastalıktır. Vakaların kayıt ve bildirimi için, Sağlık Bakanlığının 

yayınlamış  olduğu  “Bulaşıcı  Hastalıklar  Sürveyans  ve  Kontrol  Esasları  Yönetmeliği”  (RG  30/5/2007-26537)  ve  bu 

Yönetmelikte “Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” (RG 02/04/2011 – 27893) ile “Bulaşıcı Hastalıkların İhbarı ve 

Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi”ne bakınız. 

 

EPİDEMİYOLOJİSİ 

ve 

SÜRVEYANS 

GEREKÇESİ 

Trişinelloz, Trichinella larvaları ile enfekte etlerin çiğ veya az pişmiş olarak tüketilmesi ile 

gelişen  bir  enfeksiyondur.  En  yaygın  olarak  enfekte  domuz  etlerinin  tüketimi  ile  insana 

bulaşır.  Gıda  sektöründe  domuz  eti  üretiminde  gelişen  yüksek  standartlar  nedeniyle 

bugün enfeksiyon çiftlik domuzlarından ziyade vahşi doğadan avlanan domuz etlerinin çiğ 

veya az pişmiş tüketilmesi ile ilgilidir. Daha az sıklıkla ayı, at, köpek, tilki gibi diğer vahşi 

doğada yaşayan enfekte hayvan etlerinin yenmesi sonucu da bulaşma olmaktadır.  

Trichinella spp., konak zinciri domuz-domuz-domuz şeklinde olan bir parazittir. Domuzlar 

bağırsaklarında parazitin erişkin formunu, kasları içinde de kapsüllere hapsolmuş enfektif 

larvalarını  taşırlar.  Hayvanlar  arasındaki  leş  yeme,  birbirini  yeme  veya  enfekte  etlerin 

hayvanlara  çiğ  verilmesi  sonucu  parazitler  diğer  hayvanları  da  enfekte  edebilmektedir. 

Çiğ  veya  az  pişmiş  et  yeme  alışkanlığı  olan  toplumlarda,  aynı  kaynaktan  enfekte  etlerin 

tüketilmesine  bağlı  epidemiler  gözlenebilmektedir.  İnsanlar  tarafından  enfekte  etlerle 

alınan  kist  içindeki  Trichinella  larvaları  kistin  midede  erimesi  sonucu  açığa  çıkar.  İnce 

bağırsak  mukozasına  yerleşip  erişkin  forma  geçen  parazit  bir  hafta  içinde  yeni  larvalar 

üretmeye başlar; larvalar bağırsak duvarını geçerek göç eder ve çizgili kaslara yerleşirler. 

Dünyada  11  milyon  insanın  Trichinella  spp.  ile  enfekte  olduğu  tahmin  edilmektedir. 

Türkiye’de  2004  yılında  çıkan  trişinelloz  salgınında  600’den  fazla  olgu  saptanmıştır. 

Parazitin salgın yapabilme potansiyeli bulunmasından dolayı sürveyansı gereklidir.  

 

KLİNİK 

ÖZELLİKLERİ 

Hastalığın kuluçka süresi genel olarak 5-45 gündür. Klinik belirtiler enfeksiyonun evresiyle 

ilişki gösterir. Erken dönemde sindirim sisteminde  erişkin kurtlara bağlı,  bulantı, kusma, 

ishal  gibi  belirtiler  olur.  Ateş,  gözler  etrafında  bariz  olan  yüz  ödemi,  miyalji  ve  belirgin 

eozinofili trişinellozun dört önemli özelliğidir. Bu semptomlar larva göçünün ve dokulara 

penetrasyonunun  bir  sonucudur.  Daha  nadir  de  olsa,  beyin  ve  meninksler  etkilenirse 

nörolojik  semptomlar  öne  çıkar.  Kalp  kası  tutulursa  miyokardit  ve  ani  ölüme  neden 

olabilecek aritmiler gelişebilir. 

 

STANDART VAKA 

TANIMI 

K l in i k t an ı m l am a :  

Trichinella  larvalarının  ağızdan  alınmasıyla  oluşan  bir  hastalıktır.  Hastalık  çeşitli  klinik 

görünümlere sahiptir. Semptomatik bireylerde, eozinofili, ateş, kas ağrıları ve periorbital 

ödem sık görülen belirti ve semptomlardır. 

Tan ı  iç in   lab or a tu v ar  kr iter ler i:  

 



Kas biyopsisi ile elde edilen dokuda Trichinella larvasının gösterilmesi. 

 



Spesifik Trichinella antikor yanıtının gösterilmesi. 

Vak a  sı n ı f lam as ı :  

Olası vaka: Bir epidemiyolojik bağlantısı olan klinik olarak uyumlu vaka 

Kesin vaka: Laboratuvarca doğrulanmış klinik olarak uyumlu bir vaka 

 

TRİŞİNELLOZ İÇİN LABORATUVAR İNCELEMESİ 

 

Laboratuvara ne tür 

klinik örnekler 

gönderebilirim? 

Serum,  


BOS,  

Kas biyopsi örneği,  

Dışkı örneği - taze ve fiksatif içinde (%10 formalinde ve PVA veya SAF içinde) olmak üzere 

 


 

Sayfa 2 


[TRISINELLOZ] 

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi

 

 

 



Örnekleri almak için 

en uygun zaman 

nedir? 

Kan ve BOS - Enfeksiyondan en erken 10 gün sonra  

Kas biyopsi örneği - Enfeksiyondan en erken 10 gün sonra (ideali 2-3 hafta sonra) 

Dışkı - Kuşkulu et ve et ürünlerinin yenmesinden sonraki 5-15 gün içinde 

NOT: Dışkı, trişinelloz tanısında öncelikli bir örnek değildir. Nitekim, çoğu zaman parazit, 

başka  bir  amaçla  yapılan  inceleme  sırasında  tesadüfen  saptanabilir.  Bununla  birlikte, 

enfekte  et  yenildikten  sonraki  5-15  gün  içerisinde  dışkıda  erişkin  formlar  veya  larvalar 

görülebilmektedir (Kaynak Garcia LS, 2001).  

 

Örnekle birlikte 



göndermem gereken 

özel bir form var mı? 

Ek-4’de  verilen  veya  benzeri  bir  “Laboratuvar  Bilgi  Formu”  mutlaka  ve  eksiksiz  olarak 

doldurulmalı ve örneklerle birlikte laboratuvara gönderilmelidir. Formda ön tanı mutlaka 

yazılmalı;  ayrıca  (varsa)  domuz  veya  yabani  hayvan  eti  tüketimi,  endemik  bölgede 

yaşama veya endemik bölgeye seyahat öyküsü mutlaka not edilmelidir. 

 

Örnek almak için 



gerekli malzeme 

nedir? Nasıl temin 

edebilirim?* 

Klinik örnekleri hastadan nasıl almalıyım? 

Gerekiyorsa, hangi işlemleri uygulamalıyım?  

Şehir içi 

(kısa mesafe) 



taşıma  

süre-sıcaklık 

Şehirlerarası 

(uzun mesafe) 



taşıma  

süre-sıcaklık 

Antikoagülansız, jelli 

vakumlu, serum tüpü 

DİKKAT: ağzı pamuk tıkaçlı 

veya flasterli bir tüp, asla 

kullanılmaz! 

Serum: Hastadan önerilen tüpe 

5 ml kan alınır; 5-6 kez 



yavaşça alt üst edilerek karıştırılır. Çalkalama işleminden 

kesinlikle kaçınılmalıdır. 15-20 dk bekledikten sonra santrifüj 

edilir ve laboratuvara gönderilir.  



Laboratuvara ulaşma süresi >48 saat ise (ya da jel içermeyen 

kan tüpü kullanılmış ise) serum kısmı santrifüj sonrası 

hemen steril bir tüpe ayrılmalıdır. Bu serum en fazla 5 güne 

kadar buzdolabında saklanabilir; örneğin gönderilmesi daha 

uzun sürecek ise örnek -20

C’ye veya -70



C’ye kaldırılmalı; 

çözülmeden kuru buzda laboratuvara ulaştırılmalıdır. 

≤1 s; OS 

>1 s; +4



≤48 s; +4



>48 s; kuru 

buzda  


(-70

C) 



Steril, geniş ağızlı, vida 

kapaklı, plastik kap veya 

steril, vida kapaklı tüp 

Kas biyopsisi: Aseptik koşullarda, hekim tarafından alınır. 

Kültür yapılacaksa her bir dokudan en az 2 parça 2-3 gr 

örnek alınmalıdır. Parçalar steril, vida kapaklı tüpe konur. 

Kurumayı önlemek için 1-2 ml steril serum fizyolojik 

eklenmelidir. Formalin içermemelidir! 

≤1 s; OS 

>1 s; +4



<24 s; +4



Steril, vida kapaklı 

(sızdırmaz) tüp  



DİKKAT: ağzı pamuk tıkaçlı 

veya flasterli bir tüp, asla 

kullanılmaz!

 

BOS: Aseptik koşullarda LP yapılarak hekim tarafından alınır. 

Önce iyotlu bir preparat ile bölgeye antisepsi uygulanır. 

Ponksiyon iğnesi ile L3-L4, L4-L5 ya da L5-S1 arasından girilir. 

Subaraknoid bölgeye ulaşılır. Ponksiyon iğnesinin mili 

çıkarılır ve her birine 1-2 ml sıvı olacak şekilde 3 ayrı tüpe

§

 

örnek toplanır ve laboratuvara gönderilir.  



Parazitolojik (mikroskopik) inceleme için alınan BOS örneği 

asla buzdolabına konmaz, asla dondurulmaz! 

≤15 dk; OS 

veya 30

o



≤24 s; OS 

Temiz, kuru, geniş 

ağızlı, sızdırmaz vida 

kapaklı plastik kap 

Fiksatif olarak - %10’luk 

formalin ve PVA (veya 

SAF)



 



Dışkı: Hastaya tarif edilerek örnek vermesi sağlanır (en az 4-

5 gr veya sulu ise 4-5ml). Dışkıya idrar karışmamalıdır! 



30 dk içinde incelenemeyecekse dışkı üç kaba ayrılmalı; 

birinciye fiksatif koymadan (taze), ikinciye dışkı miktarının 3 

katı kadar %10’luk formalinüçüncüye de dışkı miktarının 3 

katı kadar PVA veya SAF ilave edilerek laboratuvara 

gönderilmelidir. Taze örneklerin kurumasına izin vermeyiniz! 

Taze örnek 

<30 dk; OS 

Fiksatifte; 

OS 

Taze örnek: 



<24s; +4

C, 



Fiksatifte; 

<72 s; OS 

 

 



 

 

Kısaltmalar - s: saat;    dk: dakika;    OS: oda sıcaklığı;    PVA: polivinil alkol;    SAF: sodyum asetat-asetik asit-formaldehid 

Tabloda önerilen örnekleme malzemesini -ayrıca belirtilmedikçe- hastanenizin laboratuvarından temin edebilirsiniz. 

§ BOS örneğinin laboratuvara gönderilmesi ile ilgili karar, tüp sayısına göre verilir. Genellikle BOS örneği 3 tüpe alınır: biyokimyasal



mikrobiyolojik ve sitolojik incelemeler için. Eğer yalnızca 1 tüp örnek alınabilmiş ise bu tüp mikrobiyolojiye gönderilmelidir. 

 Formol konsantrasyon teknikleri için, PVA (veya SAF) ise dışkıdan kalıcı boya yapılabilmesi için gereklidir. Her dışkı örneği bu iki 



fiksatife de konmalı ve laboratuvara öyle gönderilmelidir! Hastanenizin laboratuvarı bu fiksatiflerin yerine hazır fiksatif içeren 

ticari dışkı kabı temin edebilir. Ticari dışkı kabı içeriğinin aynı amaçlara karşılık geldiğinden emin olunmalıdır. 

 

 

Güvenlik önlemleri 

nelerdir? Kendimi 

nasıl koruyabilirim? 

En ciddi risk kan alma işlemi esnasında personele kan-kaynaklı patojenlerin (özellikle HIV 

ve  hepatit  etkenleri)  bulaşma  riskidir.  Kan  alma,  serum  ayırma  gibi  işlemler  yapılırken 

kesinlikle eldiven giyilmeli, standart güvenlik önlemleri uygulanmalıdır. 



DİKKAT!  Trichinella  larvaları  oldukça  enfektiftir.  Örnek  alırken,  dokunurken,  çalışırken 

standart güvenlik önlemleri alınmalı; maske takılmalı, eldiven giyilmelidir!

 

 


 

[TRISINELLOZ] 

Sayfa 3 

 

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi



 

 

Örnekleri hangi 



laboratuvara 

gönderebilirim? 

Trişinelloz şüphesinde örnekleri size en yakın Parazitoloji Birimi olan Üniversite Hastanesi 

veya Eğitim Araştırma Hastanesi Laboratuvarına gönderiniz. 

NOT:  Trişinelloz  tanısı  için  biyopsi  örnekleri  Patoloji  Laboratuvarına  da  gönderilebilir  ve 

histolojik  preparatlar  burada  hazırlanabilir.  Bu  durumda  mikroskopik  incelemenin 

Parazitoloji Uzmanının konsültasyonu ile yapılması idealdir.

 

 



Hangi durumlarda  

örnekler 

laboratuvara kabul 

edilmez?  

Şu örnekler laboratuvara kabul edilmez: 

 

hemolizli veya lipemik serum örnekleri (hatalı sonuç verebilir); 



 

yüzeyi veya kenarları kurumuş dışkı ve biyopsi örnekleri; 



 

uygun kaba alınmamış veya taşıma kabı hasar gördüğü için dışına sızmış örnekler;  



 

önerilen süre içerisinde ve uygun sıcaklıkta gönderilmemiş örnekler;  



 

örnek kabı üzerinde hasta bilgileri yazılı olmayan örnekler; 



 

hastaya ait uygun bir istek formu düzenlenmemiş örnekler.



 

 

Hangi laboratuvar 



incelemelerini 

isteyebilirim? 

Sonuçları ne 

kadar zamanda 

alabilirim? 

Sonuçları nasıl yorumlamalıyım? 

T. spiralis ELISA IgG

 

 



1 gün* 

Trişinelloz araştırmasında en yaygın yaklaşım serolojik tanıdır. 

Antikor yanıtı hastaların çoğunda (%80-100) enfeksiyondan 3-5 

hafta sonra başlar. Bu nedenle akut hastalık esnasında Trichinella-

IgG antikor titreleri “negatif” bulunabilir. Ancak bir haç hafta sonra 

tekrarlanan testin “pozitif”e dönüşmesi (antikor yanıtının gelişmesi) 

hastalığın güçlü kanıtıdır ve “kesin tanı” koydurur.  

Western Blot (WB) 

1 gün* 

Trichinella antikorlarının düşük olasılıkla da olsa diğer parazitlerle 

çapraz reaksiyon verebiliyor olması, zayıf pozitiflik elde edildiğinde 

belirsizliğe yol açar. Böyle durumlarda WB yöntemi ile spesifik 

bantların görülmesi serolojik sonucu destekleyicidir. Tipik klinik 

bulgular ve öykü dikkate alınarak karar verilmelidir. 

BOS mikroskopisi 

(direkt yayma veya 

rutin santrifüj ile) 

1 gün 

Mikroskopik incelemede nadir de olsa BOS’ta parazitin larvası 



görülebilir - “kesin tanı” bulgusudur. 

Kas biyopsisinden histo-

patolojik incelenme 

1-2 gün* 

Kas biyopsisinde larvaların görülmesi - “kesin tanı” bulgusudur. 

PCR 


1-2 gün 

Kas biyopsisinden yapılan PCR’nin pozitif olması - “kesin tanı” 

bulgusudur. 

Direkt (manuel) parazit 

incelemesi ve Gaitada 

konsantrasyon yöntemi 

ile parazit aranması 

 

1 gün



 

Dışkı incelemesinde erişkin Trichinella veya larvasının

 görülmesi –



kesin tanı” bulgusudur. 

İlk inceleme sonucunun “negatif” bulunması halinde, hastanın 1-2 

gün ara ile ikinci ve gerekirse üçüncü örneği vermesi istenmelidir. 

 

 



 

* Sonucun çıkış süresi için laboratuvar ile bağlantı kurunuz! 

 DİKKAT! Larvalar oldukça enfektiftir. Laboratuvar çalışanları bunu akılda tutmalıdır! 

Daha fazla bilgi için önerilen kaynaklar: 

1.

 



Bulaşıcı Hastalıkların İhbarı ve Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi, Sağlık Bakanlığı 

2005, Ankara. http://www.saglik.gov.tr/extras/dokuman/Data/index.htm  [erişim tarihi: 15.10.2011] 

2.

 

Akar S, Gurler O, Pozio E, Onen F, Sari I, Gerceker E, Gunes AJ, Akinci B, Birlik M, Akkoc N. Frequency and severity 



of  musculoskeletal  symptoms  in  humans  during  an  outbreak  of  trichinellosis  caused  by  Trichinella  britovi.  

Parasitol, 2007; 93: 341-344. 

3.

 



CDC.  Trichinellosis  (also  known  as  Trichinosis).  http://www.cdc.gov/parasites/trichinellosis/epi.html  [erişim 

tarihi: 30.11.2011] 

4.

 

Sheorey  H,  Biggs  BA,  Traynor  P.  Nematodlar.  (In:  Manual  of  Clinical  Microbiology.  Murray  PR,  Baron  EJ, 



Jorgensen  JH,  Landry  ML,  Pfaller  MA  eds)  Klinik  Mikrobiyoloji,  9.  Baskı.  Çeviri  editörü:  Başustaoğlu  A,  Atlas 

Kitapçılık, Ankara, 2009. ISBN 978-975-7175-84-1. s. 2144-2155 



5.

 

Garcia LS. Tissue  nematodes.  In: Diagnostic Medical Parasitology. Fourth Edition,  Washington D.C., ASM Press, 



2001; s. 296-328. 

Yüklə 57,25 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin