05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

Shtangensirkul ShS-II tashqi va ichki o`lchashlarda qo`llaniladi. U 
ramka, uning qisqichi, mikro metrik surish ramkasi va uning qisqichi, 
millimetrlarga bo`lingan shtangadan iborat bo`lib, o`lchash va ko`rsatgichlarni 
o`qish ShS-II dagidek amalgam oshiriladi. Ichki o`lchamlarni o`lchashda 
jag`larning qalinligi qo`shib hisoblanadi. 
Shtangenglubinomer bilan berk teshik, chuqurlik, o`yiq va ariqchalarni 
o`lchanadi. Uning o`lcash chegarasi 0-250 mm. 

---

73 
Shtangenglubinomer ramkali asos, nonius, ramka qisqichi, millimetrlarga 
bo`lingan shtanga, mikrometrik surish venti, gaykasi hamda qisqichdan iborat. 
Asbobning yassi asosi va shtanga toresi o`lchov sirti vazivasini bajaradi. 
O`lchashdan oldin asbobning nolinchi holati tekshirib ko`riladi.Natejasi esa 
shtangensirkul kabi hisoblanadi. 
Shtangenreysmas tekis yuzadan va rejadanbalandlikni o`lchash uchun 
xizmat qiladi. U asosga mahkamlangan shkalali shtanga, to`xtatgichli vint, 
ramka, mikrometriksurish qurilmasi, almashuvchi oyoqlar, oyoqchalarni 
mahkamlash ventidan iborat. 
O`lchashda chap qo`l bilan asosini taxtaga bosib, oyoqchanio`lchanadigan 
sirtga qo`yiladi. Keyin o`ng qo`lda mikrometrik surish qurilmasi yordamida 
oyoqchani tekshirilayotgan sirtga tekkunchasuriladi. Rejalashda o`ng qo`l 
yordamida talab qilinadigan o`lchamni qo`yib, chap qo`lda taxtaning asosini 
bosib shtangenreysmasni rejalanadigan detalga nisbatan suriladi. Asbobning 
o`tkiroyog`i bilan iz qoldiriladi. 
Nazorat savollari 
1.Nazorat-o`lchov asboblarining turlarini ayting. 
2.O`lchov asboblariga nimalar kiradi? 
3.Sirtning to`g`ri chiziqliligi va tekisligi qanday aniqlanadi? 
4.detallarning tashqi va ichki diametrlari, uzunligi, qalinligi va chuqurligi 
qanday asbob bilan o`lchanadi? 
5.shtangensirkul va shtangenglubinometrning tuzilishi va undan foydalanish 
ntartibini ayting. 
6.Sngenreysmasdan qanday foydalaniladi? 
Adabiyotlar 
1. “Chilangarlik” N.Makiyenko,A.Umronxo`jayev.Kasb-hunar kollejlari uchun 
darslik.Toshkent – “Mehnat” nashriyoti 2003-yil. 
2. Sh.A.Karimov. Chilangarlik asbob-uskunalari «Voris-nashriyot»,Toshkent 
3. 
www.ziyonet.uz
; 
www.google.ru
; 
www.yandex.ru
; internet saytlari. 
4.
Asboblar va avtomatlashtirish sistemalarini montaj qilish . M.L.Kaminskiy. 
V.M.Kaminskiy. «O`zbekiston»,T.,2011.
5. Slesarlikdan amaliy ishlar, Toshkent, “O`qituvchi”, 1984. 
6. “Sanoat korxonalari elektr jihozlari montaji”. O.O.Hoshimov
7.
“Elektr tarmoqlari va jihozlarini yig`ish va sozlash”. T.Sh.G`oyibov 
8. “Elektr tarmoqlarining elektr jihozlari ta`mirlash texnologiyasi va uni tashkil 
etish”. Y.Otojonov
9. “Sanoat korxonalarida elektr jihozlariga xizmat ko`rsatish va ta`mirlash”. 
A.Imomnazarov 
10. “Elektr tarmoqlari va kuch elektr qurilmalarini montaj qilish”. 
V.B.Atabekov