05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

16.2. Komplekt taqsimlovchi qurilmalar montaji 
Sanoat korxonalarining podstansiyalarida kuchlanishi 6-10 kV bo`lgan 
statsionar KTq i KSO-272 (8.4-rasm) turdagi komplekt kameralardan iborat 
bo`lgan qurilmalar keng tarqalgan. 
 
 
8.4-Rasm. KSO-272 turdagi taqsimlovchi qurilma kamerasi 
Simlar kabellar va shinalarning kontakt bog`lamalarni montaj qilish. 
 Umumiy ma`lumotlar.Kontakt bog`lanish – elektr montaj ishlab 
chiqarishda muhim element hisoblanib, elektr qurilmalarning ishonchliligi

---

76 
darajasi elektr kontatkning sifatli bajarilishi bilan aniqlanadi. Ikki o`tkazgichni 
bir biriga tegib tegib turgan joyida o`tish qarshiligi yuzaga keladi. Uning qiymati 
materiallarning fizik xususiyati, ularni xolati kontakt joyda qizish xarorati va 
boshqalarga bog`likdir. Jo`da silliq qilingan yuzalar orasida qilingan kontaktda 
ham ideal tekislik bo`lmaydi va mikro burtiqlar bo`ladi A, B.(8.5rasm). Bosimni 
oshirish bilan burtiqlari defformatsiyalanib yuzalarni bir biriga tegishli maydoni 
oshadi va uning qarshiligi kamayadi. 
 
8.5- rasm. Kontakt yuzalarni bir biriga tegishi (a) va qisilish 
yo`kligida bir biriga tegish nuqtalari (b) va qisishda esa (v); 
1- yuzalarni bir biriga tegib turishi 
 

Kontaktlarni yuzasida alyuminiyni oksidlanishi yuqa plenka sifatida 

bo`lishida utish qarshiligini oshiradi. Alyuminiyni erish temperaturasi 565
0
-
578
0
S bo`lsa, oksidiniki 2000
0
S ga yaqin bo`ladi. Uni uta qisilsa, u qisilish 
zonasida bushligi uchun siqilib chiqadi va yaxshi kontakt bulmay qolishi 
mumkin. Kontakt bog`lanishda yuzasini moylash tez zanglashni oldini oladi va 
utish qarshiligini oshirmasligini ta`minlab turadi. 
qisqa tutashishda tarmoqlardagi qizishi tok o`tkazuvchi tomirlarda 
normalari rezinali va polivinilxlorid izolyatsiyali kabellarda 150
0
S gacha, 
qog`oz izolyatsiyalida esa 200
0
S gacha belgilanadi.