1 – mа’ruzа. Elektr o’lchash usullari va asboblari bo’yicha umumiy ma’lumotlar. Rеjа

10.3 - rasm. 

 

Termoelektrik  o’zgartkichning  chiqishdagi  hosil  bo’lgan  termoelektrik 

yurituvchi  kuch  temperaturaga  proporsional  bo’ladi,  ya’ni  E  ≡  t

0

  va  o’lchash 

mehanizmidan o’tadigan tok esa 

m

o

R

E

I

`



 teng bo’ladi, bu  yerda E – termoelektr 

yurituvchi kuch; R

o’m

 – o’lchash mehanizmidan zanjirining qarshiligi. 

---

Shunday  qilib,  termoelektrik  asbobning  ko’rsatishi  o’lchanayotgan  tokning 

ta’sir etuvchi qiymatining kvadratiga to’g’ri proporsional. α≡kI

2

 bo’lib, bu yerda k 

–  o’zgarmas  koeffitsiyent  va  u  termo  o’zgartkichning  turiga,  o’lchash 

mexanizmining parametrlariga bog’liq. 

Termoelektrik  asboblarni  o’zgarmas  tok  zanjirida  ham  o’zgaruvchan  tok 

zanjirida  ham  ishlatish  mumkin,  chunki  qizdirgichdan  o’tuvchi  tok  issiqligi 

chastotaga bo’gliq bo’lmaydi. 

Termoelektr  yurituvchi  kuchini  oshirish  maqsadida  bir  nechta  termoparalar 

ketma  –  ket  ulanadi  (10.3  b)  –  rasm).  Bundan  tashqari  termoparalarni  ko’prikli 

sxema bo’yicha (10.3 b) – rasm) ulaganda termo EYK ikki marta ortadi. 

Termoelektrik asboblarning afzalligi shundan iboratki, ularni ham o’zgarmas 

va  chastotasi  xattoki  100  MHz  gacha  bo’lgan  o’zgaruvchan  tok  zanjirlarida 

ishlatish mumkin. 

 

 

 

Kamchiligi  esa,  ularning  inertsionligini  kattaligi  va 

asbobning ko‘rsatishi tashqi muhit temperaturasiga bog’liqligidir.