1 alerji nediR  Alerji

KOZMETİK ÜRÜNLER

KOZMETİK ÜRÜNLERDE İSTENMEYEN 

REAKSİYONLAR VE ALERJİ

Öğr. Gör. Uzm. Ecz. İrem Yıldız ÖZBAŞ

1

ALERJİ NEDİR



Alerji:

Vücudun özel bir maddeye karşı gösterdiği ters (kötü) tepkiyi 

açıklamak üzere kullanılan bir terimdir.



Alerjik tepkimeyi harekete geçiren herhangi bir maddeye 

ALERJİK

madde ya 

da 

ALERJEN

adı verilir.



Birçok farklı alerjik madde türü vardır.



Polenler, ev veya toz akarları, gıdalardaki kuru yemişler, buğday ürünleri, 

metaller, kimyasal maddeler vs. 

2

KOZMETİK ÜRÜNLERDE ALERJİ



Bazı kozmetikler daha çok ‘

Alerjik Kontakt Dermatite

’ neden olur.



Alerjik kontakt dermatit; önceden herhangi bir alerjen maddenin teması ile 

duyarlaşmış deriye aynı maddenin tekrar temas etmesi ile ortaya çıkan 

bağışıklık sisteminin göstermiş olduğu bir reaksiyondur.

3

Kozmetik Alerjilerindeki Tanı Yöntemleri



Vücut üzerinde alerjiye neden olan maddeleri tanımlamak için birçok yöntem 

uygulanır. Bunlar,



Prick (Epidermal) test,



İntradermal test,



Yama (Patch) test,



Kanda yapılan testlerdir.

4

Yama testi



En çok kullanılan deri testidir.



Paralel şeritler halinde sırta uygulanır, 48 saat uygulama yapılır, ilk 

30 dk ve 72. saat sonuçları incelenir. (deri belirtileri)



Yama testiyle tespit çok önemlidir. Çünkü temas alerjisinin kalıcı 

bir tedavisi yoktur.



Tek tedavi yöntemi alerji yapan maddelerden uzak durmaktır.

5

Alerjen madde olarak esanslar



Esans; bitkilerden ve hayvanlardan türlü yollarla çıkarılan veya kimyasal 

yöntemlerle elde edilen hammaddeler ile yapılan kokulu ve uçucu sıvıdır.



IFRA tanımına göre Esans; kokulu veya koku veren maddelerin karışımlarından 

meydana gelir. Bu karışım, 20’den 250’ye kadar hammadde içerebilir.



Kimya sanayindeki gelişmeyle birlikte sentetik koku bileşenlerinin karışımıyla 

farklıkokular oluşturulmuştur.



Bugün günümüzde 5000’den fazla esans hammaddesi parfüm, şampuan, krem gibi 

kozmetik ürünlerde kullanılmaktadır.

6

Antialerjen-non Alerjen Esanslar



AB yönetmeliğince alerjen esans maddesi olarak kabul edilmiş maddeleri 

içermeyen esanslara denir.



Deri ile temas eden ürünlerdeki kimyasal maddeler alerjik temas sonucu 

egzamayı tetikleyen dışsal faktörler olarak önemli rol oynar.



Yapılan araştırmalar sonucu, kozmetik ürünlerde en çok karşılaşılan alerjik 

reaksiyonların nedeninin esans oladuğu tespit edilmiştir.



Kozmetik ürünler kullanım alanları dışında kendi içinde;



Durulanan (rinse-off),



Durulanmauan (leave-on) şeklinde sınıflandırılırlar.

7

En önemli alerjen maddeler:



Sinnamil alkol,



Sinnamal,



Sitral,



Kumarin,



Öjenol,



Geraniol,



Farnesol,



Linalool,



Limonen

8



Durulanan ürünlerin: %0,01 



Durulanmayan ürünlerin: %0,001

Üzerinde kalan alerjen maddeler etikette 

belirtilmelidir. 

KOZMETİK ÜRÜNLERE BAĞLI İSTENMEYEN ETKİLER

9

Kozmetik İntolerans Sendromu (Hassas-reaktif Deri)



En çok sabun ve şampuanlardan kaynaklanır.



Sızlama, yanma, batma ve gerginlik hissi gözlenir.



Sık yıkanma ve kuru cilt tipi, acı yiyecekler, alkol, güneş ürünleri gibi 

nedenlerle hastalık tetiklenebilir.



Enflamasyon ile oluşur.



Tedavisi yoktur ama kullanılan ürünlerin kesilmesi fayda sağlar. 

10

Kontakt Dermatitler (Temas Dermatitleri)



İrritan

immunolojik değil, doz etkili



Alerjik                                          immunulojik kaynaklı, doza bağlı değil

İrritan kontakt dermatit: 

kozmetiklerin en çok neden olduğu sorundur. Açık 

tenliler daha meyillidir. Sabun ve şampuanlar en çok neden olan gruptur. En çok 

yüz, eller de gözlenir. 

Alerjik kontakt dermatit 

kozmetiklerin en sık neden olduğu sorunlardan biridir. 

Boyun, eller, kollarda sık görülür. Nemlendirici, tırnak ürünleri, saç boyaları sık 

sebep olur. Şampuan ve duş jelleri kullanırken seyreldiği için sık neden olmaz. 

11

Fotokontakt Dermatit (Fotosensitivite)



Fototoksisite

güneş yanığı



Parfümler, traş losyonları sık neden olur; hızlı gerçekleşir.



Fotoallerji

UV etkisi altında



İmmunolojik olarak gerçekleşir,



Hemen oluşmaz cevap geç gerçekleşir. 

12

Kontakt Ürtiker



Deriye uygulanan ürüne karşı ödem ve eritem oluşmasıdır.



Kaşıntı, yanma ve ender olarak anaflaksi gözlenebilir.



30-60 dakikada gelişir



Parfüm, saç boyası, saç spreyi, şampuan nedenleri arasındadır. 

13

Akne / Follikülit



Kozmetiklere bağlı olarak ‘acne cosmetica’ oluşabilir. 



Alt yanak ve çene de en sık görülür. 



Yüz kremleri başlıca nedenleri arasındadır. 

14

Deri ve Eklerinde Renk Değişikliği



Deri tırnak ve saçlarda oluşabilen pigment dermatitidir.



Eritem, kaşıntı gibi cevaplar olmadan doğrudan 

hiperpigmentasyon

görülür.



Örneğin, Rezorsin, hidrokinon, glutaraldehit neden olabilir



Dihidroksi aseton 

ile oluşan hiperpigmentasyon istenen bir durumdur (

Yapay 

bronzlaştırıcı

)



Koyu tenlilerde koku maddeleri renk değişikliği yapabilir. 

15

16

17