1-Amaliy mashg’ulot Don maydalash jarayoni

---

1-Amaliy mashg’ulot 
Don maydalash jarayoni 
Maydalash nazariyasi ikkita gipotezadan iborat bo‘lib: birinchisi donning 
«yuza» qismini maydalash 1867-yilda Rittinger tomonidan va ikkinchisi - «hajmli» 
maydalash gipotezasi 1874-yilda V.L. Kirpichev tomonidan taklif qilingan. Qattiq 
jismni maydalash natijasida u bir qancha mayda zarrachalarga ajralib, yangi 
yuzalar paydo b o ‘ladi. Maydalash - jismni bosib-yanchish, unga zarba berish, 
siqish, surish jarayonlari orqali amalga oshiriladi, bu holda jismda siqilish va 
surilish deformatsiyasi paydo bo‘ladi.
Tashqi kuch ta’siri ostida jism taranglashadi, bu jismda mayda darslar 
paydo b o‘lishiga olib kelib, yuz bergan buzilish (parchalanish) sababli, u yangi 
zarrachalarga 
aylanadi. 
Materialning 
mustahkamligini 
bartaraf 
qilishga, 
molekulalar orasidagi zanjirli bog‘lanishni parchalashga sarf bo‘lgan quvvat yangi 
yuza hosil bo‘lishiga, uning bir necha qismga bo‘lishini, ishqalanishi natijasida 
maydalovchi uskunaning ishchi qismi barcha sarf bo‘lgan quvvatlarni hisobga 
olgan holda R.A. Rebinder, quyidagi umumiy maydalash qonunini beradi:
 
Maydalash jarayoni 'Bu jarayonning asosiy vazitasi donni maydalab 
yuborm asdan, maksimal darajada (6 5 -7 0 % ) yorma-dunst mahsulot olish. B u 
jarayonda asosiy uskuna valli stanok hisoblanib, vallarining o'lchamlari 1000x250 
mm b o iad i. Valli stanokning turlari ko'p bo'lib. hozirgi kunda zamonaviy valli 
stanoklardan ko'pgina korxonalarda foydalanilmoqda.
Vallar riflilarining soni 1 sin. da R = 4,l dan 10,2 tagacha o 'z g arib boradi. 
Vallar tishlarining joylashishi orqam a-orqa, y a ’ni (sp/sp) b o ‘ladi. Val 
tishlarining nishabi U=4° dan 8° gacha o 'z g arib boradi. Bitta valning ikkinchi 
valga nisbatan aylanish tezligi D=2,5 marta tez-tez aylanuvchi vallarning aylanish 

---

tezligi V=6 m/s. Maydalash sistemalarida. asosan, endosperm yorma - dunstlar 
ajratib olinadi. B ular 1-sifatli yorm alar deb ataladi. Bularni alohida sovurish-elash 
(sitoveyka)lar uskunalari yordamida boyitib, yuqori navli unlar olinadi. Ajratib 
olingan barcha yormalar 70 % bo'lsa, shulardan 15-18 %i yirik yorm a. 20—22 %i 
o 'rta yorm a, 10-12 %i mayda yorma, 8-10 %i dunst va 8-10 %i esa unni hosil 
qiladi. Bu jarayonda yorma-dunst mahsulotlari 65% dan kam bo'lmasligi kerak. Bu 
jarayonda entoleytor qo‘shimcha maydalash uchun va mikroorganizmlarni o'ldirish 
uchun ishlatiladi.