1. Ayollar kiyimlari uchun fason va gazlama tanlash Andoza tayorlash andoza fason chiziqlarini kiritish

Qomat o’lchamlarining nomi	Belgilar
Qomat o’lchamining miqdori
	Bo’y	R	164
	Bo’yin asos nuqta balandligi	Vb a n	140.6
	Bo’yin nuqta balandligi	Vb.n	141.7
	Yelka nuqta balandligi	Ve.n	135.4
	Orqa qo’ltiq osti burchagining balandligi	Voqob	18.6
	Ko’krak balandligi	Vk	39.4
	Bo’yin aylanasi	Ob	19.8
	Ko’krakning birinchi aylanasi	OKI	51.5
	Ko’krakning ikkinchi aylanasi	OKII	58
	Ko’krakning uchinchi aylanasi	OkIII	56
	Bel aylanasi	Obel	46.3
	Bo’ksa aylanasi	Obo’k	58
	Yelka aylanasi	Oel	34.8
	Yelka kengligi	Shel	13.6
	Gavda old qismining belgacha uzunligi	Dold.bel	46.2
	Orqa yeng o’miz balandligi	Vort.eng.o’miz	18.6
	Ko’krak turtib chiqqan nuqtalarini hisobga olgan holda ort bo’lak uzunlik	Dor.bel	40.8
	Yelka qiya balandligi	Velka.qIya	45.3
	Orqa bel chizig’idan bo’yin asos nuqtasigacha bo’lgan oraliq	Dor.bel1	44.3
	Ko’krak kengligi	Shk	18.8
	Ko’krak markazi	Sk	11.4
	Gavda ort qismining kengligi	Shor	20
	Tirsakkacha qo’l uzunligi	Dqo’l.tir	32.6
	Qo’lning bilakkacha uzunligi	Dqo’l.bil	56.4

Ko’krak, bel va bo’ksa aylanasi qo’shimchalari

1	Ko’krak aylanasi	POk	1.5-2.5
2	Bel aylanasi	PObel	0.5-1
3	Bo’ksa aylanasi	PObo’ksa	0-0.5
4	Yelka aylanasi	POelka	2.5-3.5

Ayollar ko’ylagi asos chizmasiga beriladigan konstruktiv
qo’shimchalar qiymati

Ko’krak chizig’i bo’ylab
-orqa	Porqa	1
-eng o’mizi	PSheng.o’miz	2.5
-old	Pold	1
-bel aylanasi	PObel	2
-bo’ksa aylanasi	PObo’ksa	1
-elka aylanasi	POelka	5
-proyma chuqurligi	PGeng.o’miz	4
-kurak turtib chiqqan nuqtalarini hisobga olgan holda ort bo’lak belgacha uzunlik	PDort.bel	1
-orqa bel chizig’idan bo’yin asos nuqtasigacha bo’lgan oraliq	PDort.bel1	1
-gavda old qismining belgacha uzunligi	PDold.bel	1.5
-ko’krak balandligi	PVk	0.7
-ko’krak markazi	PSk	0.3

P₃

P₆

G

G₅

G₂

G₃

N₁

N₅

N

B

B₅

B₂
Modellash bu turli shakl va bichimdagi kiyim modelining konstruktsiyasini ishlab chiqaradigan murakkab ijodiy jarayondir. Turli shakl va bichimdagi modalar konstruktsiyasini tuzilmoqchi bo’lgan asosiy konstruktsiya bazasidan olish mumkin. Bu jarayon amaliy modellash yoki odatda, aytilishiga binoan texnik modellash deb ataladi.
Texnik modellash tipovoy konstruktsiya asosini yangi model konstruktsiyasiga aylantirishdan iborat.
Modelning fasoni modellar jurnalidan olinadi yoki ijrochining rasm chizib ko’rsatgan taklifiga ko’ra tanlanadi.
Kiyimning modeliga xos xususiyatlari, ya’ni vitochkalar, koketkalar, bo’rtma choklarning holati; bo’ksa, bel, etak, bort, taqilma chiziqlari; cho’ntaklar, yoqa, drapirovka chiziqlari tegishli bo’laklar konstruktsiyasi asosining chizmasiga ko’chiriladi.
Model chiziqlarining hammasini konstruktsiya asosining chizmasida xuddi model rasmidagidek joylashtirish kerak. Bunda ayolning gavda tuzilishining xususiyati, uning prportsiyasi albatta hisobga olinishi kerak. Bu konstruktsiya asosining chizmasiga tushirilgan fason chiziqlari gavdaning haqiqiy proportsiyasini buzib qo’ymasligi uchun kerak.
Fason chiziqlarining bichimi va silueti mos keladigan konstruktsiya asosining chizmasiga tushiriladi. Masalan, modelning yenglari old va ort bo’laklar bilan yaxlit bichiladigan konstruktsiya asosining chizmasida bo’lishi kerak va hokazo.
I

shlash uchun hamma tipovoy bo’laklar konstruktsiyasining baza bo’ladigan asosini qog’oz yoki karton andoza-shablon tarzida tayyorlab olinadi. Bu andozalarga zarur bo’lgan simmetriya chizig’i-ko’krak chizig’i, bel chizig’i, bo’ksa chizig’i tushiriladi.
Fasonga binoan bo’lakning yangi shaklini bo’lak andozani shartli bo’laklarga bo’lib, keyin u bo’laklarni surib tipovoy vitochkalarni bekitish va ularni yangi holatga ko’chirish yo’li bilan hosil qilinadi.
Ayollar ko’ylagining yangi modelini ishlab chiqishda asosiy e’tibor ko’krak vitochkasini ko’chirishga, old bo’lak, ort bo’lak, yubka, yeng bo’laklarini kengaytirishga yoki toraytirishga, shu bo’laklarning uzunligini va proportsiyasini o’zgartirishga qaratiladi.
AYOLLAR ZAMONAVIY KO’YLAGIGA TAVSIF
Ayollar yozgi ko’ylagi paxta tolali sidirg’a gazlamadan tikilgan. Ko’ylak sal yopishib turadigan siluetli. Yoqasi yaxlit bichilgan. Old bo’lak belgacha bir qator tugmaga taqiladi. Yengi o’tqazma, kalta, uchi qaytarma manjetli. Old va ort bo’lak yelka qismi koketkada bo’lib, etak qismigacha rel’ef chokida.
Ort bo’lak o’rta etak qismi shlitsa bilan ishlangan. Koketka va rel’eflar ustidan bezak chok berilgan.
sm

sm



KERAKLI O’QUV-JIHOZ, ASBOB-USKUNA VA ASHYOL
Bitta o’quvchi uchun:

• 
  bichuv stoli;
  
• 
  texnologik xarita;
  
• 
  chizg’ich; rangli qalam, o’chirg’ich, qora qalam, sm lenta, qaychi;
  
• 
  me’yoriy hujjatlar.
  

«AYOLLAR KO’YLAGI ASOS VA YENG CHIZMASINI CHIZISH»
BO’YICHA TEXNOLOGIK XARITA

Texnologiya asosida faoliyat turlari	Tavsiya etiladigan asbob va moslamalar	Chizma	Standart asosida operatsiyani bajarish tartibi
I		II	III
1. Bazis setka	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich	B B4 N N4	1-2=Shel+PShel=18.2+1=19.2 2-3=dold.ort.қG‘l+P dold.ort.қG‘l=10.8+2.5=13.3 3-4=Shk+(OkII-Ok1)=17.2+(50.2-45.7)=21.7 1-4=19.2+13.3+21.7=54.2 1G=Vort.eng.o’m+PVort.eng.o’m=17.8+4=21.8 1T=Dold.bel+PDold.bel=40.4+1=41.4 TB=0.5Dort.bel=0.540.4=20.2 1N=110+2=112
2. Ort bo’lak loyiha chizmasi	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich	G G2	1-5=1|3SbG‘yin+PObG‘yin=18.3:3+1=7.1 5-6=1|4(1-5)+0.5=7.1:4+0.5=2.1 6-7=Velka=6.4 7-8=Shelka=13.3 8-9=2.5+0.5=3 6-8=Shelka+Pvitoch+Psalқi= =13.3+2.5+0.5=16.3 1-10=0.3(Dort.bel+PDort.bel)=0.3(40.4+1)=12.4 10-11=0.5(Short+Pshort)=0.5(18.2+1)=9.6 6-12=1|4 6-8=1|4 16.3=4.0 12 va 11 nuqtalar birlashtirilib12 nuqtadan pastga vitochka uzunligi 9÷11 sm o’lchab, 14 nuqta qo’yiladi. 14-12 to’g’ri chiziqdan yuqoriga 0.5÷1 sm ko’tarib 13 nuqta belgilanadi. 13 nuqtadan vitochka kengligi 2.5 sm kenglikda radius bilan belgilanadi. 14-13 vitochkaning chap tomoni bilan o’ng tomoni tenglashtirilib 15 nuqta bilan belgilanadi. TT^1 =1.0 ∻1.5 sm
3.Old bo’lak loyiha chizmasi	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich	G3 G3	T4-16÷2.5=1.0 16-17=Dold.bel+PDold.bel=44.3+1.5=45.8 17-18=1-5=7.1 17-19=17-18+1=7.1+1=8.1 18-20=6-7-1.5=6.4-1.5=4.9 20 nuqtadan chapga gorizontal chiziq chiziladi va unda 18 nuqtadan Shelka o’lchami kattaligi yoy belgilanadi. 18-21=R=Shelka=13.6 16-22=Sk+PSk=10.1+0.3=10.4 22-23=(Dold.bel-Vk)+0.5PVk=(53-35.3)+0.8=18.5 23 nuqtadan chap tomonga 23-18 vitochka o’ng tomoni uzunligi o’lchab qo’yiladi va 24 nuqta belgilanadi. 18-24=2(SkII-CkI)+1=2(50.2-45.7)+1=10.0 23 nuqtadan 23-21 oraliq kattaligi bilan yoy belgilanadi. 24 nuqtadan Shelka=13.6 kattalikda ikkinchi yoy belgilanadi va 25 nuqta olinadi. 25 nuqta 24 nuqta bilan to’g’ri chiziq orqali birlashtiriladi.
4.Yeng o’mizi konstruk-tsiya chizmasini chizish	Q G og’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich	G2 G3 G4 P3 P6	R1=0.55Sheng.G‘m-0.5513.3=7.3 R2=0.45Sheng.G‘m=0.4513.3=6 G32 gorizontal bilan R1 radiusning kesilish nuqtasi P3 nuqta bilan belgilanadi. G33 gorizontal bilan R2 radiusning kesilish nuqtasi P6 nuqta bilan belgilanadi. P3 nuqta 9 nuqta bilan egri chiziq orqali birlashtriladi. P6 nuqta 25 nuqta bilan egri chiziq orqali birlashtiriladi.
5.Yon qirqim va bel vitochkalarining konstruk-tsiya chizmasini chizish	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich		YeV=Shk-(Sbel+Pbel)=54.2-(37.0+3)=14.2 0.25ΣV=0.2514.2=3.6 0.45ΣV=0.4514.2=6.4 TT1=10.0 TT1^1=17.0 16-T3=9.0 23-T3=1.0 Ort bo’lak yon chizig’i ort bo’lak kengligi belgilovchi G22 gorizontal chiziqdan 4 sm o’ngda belgilanadi. 0.3ΣV=0.314.2=4.2
6. Yengning bazis setkasi	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich		1-2=Oelka+Psalқi+Psalқi=29.7+5.0+4.0=38.7 1-3=38.7:2=19.35 3 nuqtadan to’g’ri tushirilgan chiziq yengni old va ort bo’lakka bo’luvchi yordamchi chiziq hisoblanadi. 1-4=Deng.bilak+PDeng=55.6+1=56.6 1-5=1|3LG‘miz 1-6=Deng.tirs+0.5PDeng=32+0.5=32.5 3-8=0.51-3=0.519.35=9.7 3-9=0.52-3=0.519.35=9.7
7. Yeng asos chizmasi	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich		10P3=G2P3+1=7.3+1 (G2P3 asos konstruktsiya chizmasidan)=8.3 11P6=G3P6-1=6-1 (G3P6-asos konstruktsiya chizmasidan olinadi)=5.0 3-12=1|33-8=0.39.7=3.2 12 va P3 nuqta to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi. 3-13=0.53-9=0.59.7=4.85 12 va 13 nuqtalar P3 va P6 nuqtalar bilan to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi 10-15=(G22^12)-1 11-16=G33^1+1 7-14=1.0 sm=1.0 5, 15, P3, 3, P6, 16, 14 nuqtalar mayin egri chiziq bilan birlashtirib o’miz chizig’i olinadi. 4-19=0.54-17=0.519.35=9.7 19-20=1.5 sm=1.5 17-21=0.517-18=0.519.35=9.7 21-22=1.5 sm=1.5 4 nuqtadan vertikal bo’yicha yuqoriga 1 sm olinib 23 nuqta belgilanadi. 23,20,17,22,18 nuqtalar orqali yeng etak chizig’i chiziladi.
8. Old bo’lak konstruk-tsiya chizmasiga model chiziqlar o’tkazish	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich		Old bo’lak o’rta chizig’idan 2.5-3.0 sm taqilma kengligi chiziladi. Yeng o’mizida rel’ef chizig’ining boshlanish nuqtasi belgilab olinadi. Belgilangan nuqta ko’krak uchki nuqtasi bilan egri chiziq orqali birlashtiriladi. Yelka vitochkasi yeng o’mizidan chiqqan rel’ef chizig’iga ko’chiriladi. Bel vitochkasi chizig’ining pastki qismidan yon chiziqqa modelga qarab chizib olamiz, qiyaroq bo’lishi kerak. Yengil ko’ylak taqilmasi uchun eng yuqori 1-izma ko’krak chizig’idan 1 sm pastda belgilanadi. Izmalar orasidagi oraliq 6 sm olinadi 4 izma to’g’ri keladi. Rel’ef chizig’i bo’ylab modelga muvofiq 5-6 sm li (planka) qo’yiladi. Bort chizig’idan 5-6 sm, yelka chizig’idan 4-5 sm belgilanib, adip kengligi chiziladi.
II. Ort bo’lakni modellash
2.1.Ort bo’lak konstruk-tsiya chizmasiga model chiziqlar o’tkazish	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich		Orqa yelka vitochkasi yopilib, yeng o’mizi chizig’i kengayadi. Bel vitochkasi chizma bo’yicha qoladi. Orqa bo’lakning o’rta chizig’idan shlitsa chiziladi. Shlitsa kengligi 5-6 sm bo’ladi.
III. Biriktirma yengni modellash
3.1. Yeng.	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich		eng uzunligi modelga qarab belgilanadi. Belgilangan nuqtalar tirsak chizig’ining chekka chizig’idan birlashtiriladi
IV. Ko’ylak yoqasini chizish
4.1. Yoqa	Qog’oz, qalam, santimetr lenta, o’chirg’ich, chizg’ich		Bort qaytarma chizig’ining boshlanishi. Yuqori izmadan 1-1.5 sm balandda belgilinadi. Yoqa ko’tarmasining kengligi. Yoqa o’mizining yuqori nuqtasi 18 nuqtadan yelka qirqimining davomida ko’tarmasining kengligi 18-V1 o’lchanadi. 18-V12-3 sm  va V1 nuqtalaridan to’g’ri chiziq bilan birlashtiramiz. V1 chizig’ining old bo’lak yoqa o’miz chizig’i kesishgan joyda 1-1.5 sm oraliq qo’yib F harfini belgilaymiz. F nuqtadan FV1 radiusli yoy o’tkaziladi. Bu yoyda yoqa kengligiga ta’sir etuvchi V2V3 bo’lak o’lchab qo’yiladi. V2V3 3-4 sm V va V3 yoysimon chiziq bilan va modelga muvofiq chizib olamiz Yoqaning ko’tarma kengligi. V2 nuqtadan to’g’ri chiziq perpendikulyar o’tkazib unda yoqaning ko’tarma kengligi paydo bo’ladi. V2V42-3 sm Yoqa qaytarmasining kengligi fasonga binoan belgilanadi. Yoqa qaytarma chizig’i VV3 yoqa uchlari burchagining chizig’i va adip qaytarmasining chizig’i modelga binoan chizib olinadi.