1. Azərbaycan dili haqqında

4.Qeyri Verbal Komunikasiya
Jest və mimika-Nitq ifadəli hərəkətlərlə müşayiət olunur. Bu hərəkətlər (jestlər, mimikalar pozalar və digər hərəkətlər) ya sözlə ifadə olunan məna tutumunu artırır, ifadə-liliyi gücləndirir ya da həmin mənaya ekspressivlik verir, onu daha təsirli edir. Bu sahədə mimikanın rolu böyükdür. Mimika yunanca mimikos – təqlid mənasında işlənib üz əzələlərinin ifadəli hərəkətləri anlamını bildirir Mimika insan hiss-lərinin, əhvali-ruhiyyəsinin təzahür formalarından biridir. O, sözün təsir gücünü artırır, onun mənasının qavranılmasına kömək edir.
Jest insan bədəninin – qolun, əlin, başın və s. Mənalı hərəkəti olmaqla qeyri-verbal ünsiyyətdə bədən dili ilə ifadə olunan mənanı müşayiət edir, tamamlayır, onun təsir gücünü, emosionallığını artırır Danışıq zamanı müxtəlif bədən hərəkətləri (qaşı oynatmaq (təəccüb, maraq), baş tərpətmək (razılıq, narazılıq, peşmançılıq, kinayə və s.), barmaqları silkələmək (hədələmək, tapşırmaq, məsuliyyəti artırmaq), bığlarının ucunu ağzına alıb çeynəmək (qəzəb, kin), üz-gözünü turşutmaq (narazı olmaq), boğaz çəkmək (yalvarmaq, yola gətirmək), əli sinəsinə və gözü üstünə qoymaq (razılıq) və s. Vasitəsilə müəyyən məna və ya fikir ifadə olunur.
Bu cür jest, mimika, danışıq prosesində edilən kəskin və sürətli hərəkətlər söylənilən fikrə uyğun olanda lazımi effekt yarada bilir. “Danışanın həddindən artıq əl-qol atması, üz-gözünü turşutması, əllərini bir-birinə vurması, dodağını çeynəməsi, ağzını marçıldatması, burnunu, bığını, boynunu sığallaması, danışarkən tez-tez o tərəf, bu tərəfə hərəkət etməsi və s. Fikrin həmin hərəkətlər istiqamətində yayınmasına, dinləyicilərin ümumi bir narahatlıq və narazılığına səbəb olur, bəzən də gülüş yaradır.
Nitq hərəkətlərindən istifadə həm də milli xarakter daşıyır. Bu məsələdən danışarkən Ə.Kəlbəliyev göstərir ki, danışığın icra tərzində müxtəlif xalqlar arasında müəyyən fərqlər özünü göstərir. Məsələn, italiyalı danışıq zamanı əl-qolunu çox işlətdiyi halda, amerikalılar həmişə gülümsünür, yaponiyalı isə danışarkən öz müsahibinin gözünə qətiyyən baxmır, yerə baxır. Buna görə də etiketlərdən istifadə edərkən ünsiyyətdə olduğun adamın milli mənsubiyyəti, milli ənənələri nəzərə alınmalıdır.
Qeyri-verbal ünsiyyət vasitələri sırasında kommunikativlik baxımından jestlər çox diqqəti cəlb edir.Jestlərin dilini öyrənən elm “pasimologiya” adlanır.Jestlər aşağıdakı kimi qruplaşdırılır:

1. 
   Sadə jestlər: bu qrupa birdəfəlik hərəkətlər(işarəedici) daxildir.Məs: tələbənin dərs zamanı əlini qaldırması; böyük içəri girdikdə ayağa qalxmaq.
   
2. 
   Mürəkkəb jestlər: eynicinsli təkrarlanan hərəkətlərdən ibarət (əl çalmaq,barmaqlarını bir-birinə sürtmək) olanlar;
   
3. 
   Qarışıq jestlər: müxtəlif hərəkətlərin sintezindən formalaşan jestlər (barmağı gicgaha qoyub fırlatmaq)
   

Jestlərin qruplaşmasında bədən üzvlərinin hərəkət formaları da əsas götürülə bilər,bu zaman aşağıdakı jestləri ayırmaq olar:

1. 
   Səmtləyici jestlər –sağ,sol,aşağı,yuxarı,irəli,geri mənalarını bildirən jestlər bura daxildir.
   
2. 
   Təsvirləyən jestlər-kök,arıq,yumru,yekə və s.mənasını bildirənlər.Bu cür jestlərə əksər hallarda qadınlar meyillidir.Məs: saçın gödək,uzun, paltarın qoluqısa, mini olmasını qadınlar jestlərlə çox məharətlə təsvir edirlər.
   
3. 
   Simvolik jestlər-salam(salavat verilməsi),hərbçilərin bir-biriylə salamlaşması
   
4. 
   Emosional jestlər-ürəyini tutmaq,ayağını yerə vurmaq,yumruğu stola vurmaq
   
5. 
   Ritmik jestlər-ünsiyyət axarında hadisələrin ardıcıllığını əks etdirən jestlər: sağa-sola vargəl etmək.