1-bob: metallarni kesib ishlash

PARMALARNING TURGUNLIGI VA KESISH TEZLIGI

Parmalashda kesish tezligi kuyidagi formuladan topiladi:

bu erda υ— kesish tezligi, m/min xisobida; Sυ — parmalanadigan materialga, parma materialiga, parmaning ish qismi geometriyasiga va parmalash sharoitiga (parmalash chuko’rligi, sovitilish-sovitilmasligi va boshkalarga) boglik o’zgarmas-koeffitsient; D—parmaning diametri, mm xisobida; K — parmalashning konkret sharoitini xisobga oluvchi koeffiiient:

bu erda K_L , K_a , K_mss— parmalanayotgan teshik chuko’rligining napma diametriga, parma kesuvchi qismining ta`sirini xisobga oluvchi koeffitsientlar.
Po’lat va cho’yanni tezkesar po’latdan tayyorlangan parmalar bilan parmalashda daraja ko’rsatkichlarining va o’zgarmas koeffitsientning kiymatlari - jadvalda keltirilgan.
Parmalanadigan materialning fizik-mexaniqaviy xossalari. Po’latning mustaxkamlik chegarasi σ<sub>v</sub>, cho’yanning esa qattiqligi NV qanchalik katta bo’lsa, parmalanadigan materialning mexaniq xossalari shunchalik yukori. Parmalanadigan material mexaniq xossalarining ortishi bilan parmalash ishining bajarilishi uchur xam, tsirindi ajralishi uchun xam shuncha ko’p energiya sarf bo’ladi, buning natijasida parmaning kesuvchi qismiga tushadigan nagruzka ortadi, ko’p mikdorda ajralib chikadigan issiklik esa parmani kizdiradi, bu xol kesuvchi asbobning tez eyilishiga sabab bo’ladi. Binobarin, parmaning xisoblash turgunligini saklab kolish uchun kesish tezligini pasaytirish zarur.
Parmalash chuko’rligi.
Parmalash chuko’rligining ortib borishi bilan kesish zonasidan qirindini chikarish va kesish zonasiga moylash-sovitish suyukligini qiritish kiyinlashadi, parmannng parmalanayotgan teshik yuzasiga ishkalanishi ortadi, parmaning ishlash sharoiti yomonlashadi. SHu sababli chuko’rligi (3—5) dan ortik teshiklar parmalashda (bu erda D — par-maning diametri, mm xisobida) chuko’r parmalash uchun ishlatiladigan maxsus parmalardan foydalanish tavsiya etiladi.
Parma kesuvchi qismining materiali. Parma materiali kesish tezligiga katta ta`sir ko’rsatadi. Parma kesuvchi qismining xar xil materiali uchun yo’l ko’yiladigan kesish tezligi ( ) formulaga K_a koeffitsient qiritish yo’li bilan xisobga olinadi.
Parmaning diametri. Parma diametrining ortib borishi bilan kesish tezligi oshadi. Buning sababi shuki, parmaning turgunligi va biqirligi shu parma massasining ortishi xisobiga ortib boradi, kesuvchi qirralardan issiklikning chikarilishi yaxshilanadi, kesish zonasiga sovitish suyukligining
Surish. Parmalashda ish unumini oshirish uchun imkoni boricha katta surish bilan ishlash ma`kul. Surish kiymatining oshirilishi kesik ko’ndalang kesimi yuzining ortishiga olib keladi, natijada parmaning eyilishi ortadi va ko’p issiklik ajralib chikadi, kesish kuchlari ortadi. Bundan tashkari, surish kiymati parmaning puxtaligiga va stanok mexa-nizmlarining (surish mexanizmining) mustaxkamligiga, parmaning turgunligi va SMAD sistemasining bikrligiga xam boglik. Binobarin, surish kiymatining ortishi bilan kesish tezligi pasayadi. Tezkesar po’latdan tayyorlangan parmalar uchun yo’l ko’yiladigan eng katta surish kiymati S_max kuyidagi formuladan xisoblab topiladi:

bu erda S_max — teshik parmalashda eng katta surish kiymati, mm/ayl xisobida; teshikni parmalab kengaytirishda surish kiymatini ikki baravar oshirish mumkin; D — parmaning diametri, mm xisobida.
Qattiq kotishma bilan ta`minlangan parmalarda Brinell bo’yicha qattiqligi 200 dan kam cho’yanlarni parmalashda C_s =0,1 kilib, Brinell bo’yicha qattiqligi 200 dan ortik cho’yanlarni parmalashda esa C_s =0,07 kilib olinadi. Uzgarmas koeffitsient C_s ning kiymatlari - jadvalda keltirilgan.
Buning sababi shuki, parmaning chekkasida kesish tezligi ko’ndalang qirra yonidagiga karaganda katta bo’ladi. CHo’yanni parmalashda parmaning burchaklari eyiladi. Parmaning yukorida aytib o’tilgan eyilish elementlaridan eng xavflisi burchaklarning va lentalarning eyilishidir. Parmaning burchaklar va lentalar bo’yicha eyilishi natijasida to’gri konus xosil bo’ladi, bu esa parmaning teshikka kadalib kolishiga va sinishiga sabab bo’lishi mumkin. Ko’idalang qirraning eyilishi, R_u kuchning ortib ketishiga sabab bo’ladi. Po’latni parmalashda parmaning ketingi yuzasi ko’prok eyiladi; tezkesar po’latdan tayyorlangan parmalar uchun eyilish kriteriysi h_x =1—1,2 mm. CHo’yanni parmalashda parmaning burchaklari ko’p-rok eyiladi; o’tmaslanish kriteriysi h_x =0,5—1,2 mm. CHo’yanni qattiq kotishmali parma bilan parmalashda eyilishning yo’l ko’yiladigan kiymati, parmaning diametriga qarab, h_x = 0,4 - 1,3 mm bo’ladi.