Har qanday moddiy va ma'naviy obyektning mavjudligi uni tashkil etadigan elementlarning o‘zaro taosir etishlari tufayli yuz beradi. Masalan, atomlar yadro va elektronlar o‘rtasidagi muayyan o‘zaro taosir tufayli mavjuddir, tirik organizmlarning yashab turishi, borlig‘i - organik molekula, xujayra va organlarning bir-biriga o‘zaro taosiri natijasidir. Jamiyat ham kishilarning faoliyati, insonning tabiat bilan o‘zaro ta’siri oqibatida mavjud bo‘ladi.
Har qanday moddiy va ma'naviy obyektning mavjudligi uni tashkil etadigan elementlarning o‘zaro taosir etishlari tufayli yuz beradi. Masalan, atomlar yadro va elektronlar o‘rtasidagi muayyan o‘zaro taosir tufayli mavjuddir, tirik organizmlarning yashab turishi, borlig‘i - organik molekula, xujayra va organlarning bir-biriga o‘zaro taosiri natijasidir. Jamiyat ham kishilarning faoliyati, insonning tabiat bilan o‘zaro ta’siri oqibatida mavjud bo‘ladi.
Borliq mavjudligining asosiy struktural shakllariga fazo va vaqt kiradi.
Borliq mavjudligining asosiy struktural shakllariga fazo va vaqt kiradi.
Inson muntazam ravishda o‘z boshidan o‘zgarish, harakat va rivojlanishni kechirib ko‘rgan olamda yashaydi. Har qanday ob`ektning o‘zgarishi va rivojlanishi fazo va vaqtdagina ro‘y berishi mumkin, boshqacha aytganda o‘zgarayotgan va rivojlanayotgan borliq fazoviy va vaqt nuqtai nazardan strukturaga egadir. “Fazo” va “vaqt” kategoriyalari moddiy va ma'naviy tizimlarning struktura nuqtai nazaridan shaklini, tartibga tushganligini, o‘zgaruvchanligining suroati va darajasini eks ettiradi. Demak, har qanday ob`ekt, har qanday hodisa va jarayon fazo va vaqtdan tashqarida mavjud bo‘la olmaydi.
Harakat shakllariga quyidagilar kiradi.
1. Mexanik harakat (jismlarning fazodagi siljishi.
2. Fizik harakat (issiqlik, yorug‘lik, elektr, magnitizm.)
3. Kimyoviy harakat (kimyoviy birikish va parchalanish agregat holatlarning bir-biriga o‘tishi.)
Materiya atributlari ichida uning asosiy yashash usuli, mavjudlik shakli- bu harakatdir, chunki materiyaning har qanday ko‘rinishining yaxlitligi harakat tufayli saqlanadi.
Harakat bir tomondan moddiy jismlarning tashkil etuvchi elementlar va turli jismlar o‘rtasidagi aloqadorliklarning natijasi sifatida boshqa tomondan esa ularda ro‘y beruvchi o‘zgarishlar sifatida sodir bo‘ladi.
