79 Kontrar schyotlar qanday boʻladi? Kontraktiv schyotlar – korxona aktivlarining sof qiymatini topishda chegirib tashlanadigan summalarni aks ettirishga mo‗ljallangan schyotlar. 80 Yigʻib-taqsimlovchi schyotlarning tayinlanishi haqida ma’lumot bering? BX hisobi schyotlari sintetik va analitik schyotlarga bo‗linadi. Sintetik schyotlar – bu ma‘lumotlarni faqat pul ifodasida qayd etib va jamlab beruvchi schyotlar. Ular asosida yuritiladigan hisob sintetik hisob deb ataladi. 21-son BHMSda ko‗rsatilgan barcha schyotlar sintetik schyotlar hisoblanadi. Demak, davlat tomonidan faqat sintetik schyotlar reglamentlash-tiriladi. Analitik schyotlar – bu ma‘lumotlarni turli batafsilliklarda va turli o‗lchov birliklarida qayd etib va jamlab beruvchi schyotlar. Ushbu schyotlar asosida yuritiladigan hisob analitik hisob deb ataladi. Analitik schyotlar korxonalar tomonidan mustaqil ravishda ochiladi va yuritiladi. Analitik schyotlar summalarining yig‗indisi sintetik schet summasiga teng bo‗lishi lozim. Masalan, korxonaning № 6010 «Ta‘minotchilar va pudratchilarga to‗lanadigan schyotlar» sintetik schyotida aks ettirilgan jami qarzlarining summasi ushbu schyotga ochilgan analitik schyotlar (ushbu holda alohida ta‘minotchilar) ning qarzlari summasining yig‗indisidan iborat bo‗lishi kerak. 81 Solishtiruvchi schyotlar qanday maqsad uchun qoʻllaniladi? 82 Xoʻjalik operatsiyasi summasi ikkiyoqlama yozuvda qanday aks ettiriladi? DEBET VA KREDITDA 83 Buxgalteriya provodkasi (yozuvi) deganda nimani tushunasiz? Schyotlarga ikki yoqlama yozuvni, boshqachasiga, buxgalteriya yozuvi, buxgalteriya o‗tqazmasi deb ham ataydilar. Buxgalteriya o‗tqazmalari oddiy va murakkab turlarga bo‗linadi. Oddiy buxgalteriya o„tqazmasi deganda ikkita schet qatnashgan, shundan biri debetlangan va boshqasi kreditlangan o‗tqazmaga aytiladi. Murakkab o„tqazmalar – bu uch va undan ko‗p schetlar qatnashib tuzilgan o‗tqazmalarga aytiladi. Bunday o‗tqazmalarda bitta schet debetlanib, ikki va undan ko‗p boshqa schetlar kreditlanadi yoki shuning teskarisi bo‗ladi. Buxgalteriya o‗tqazmalarini turli usullarda berish mumkin : gorizontal, vertikal, schetlar sxemasi ko‗rinishida.
