1. Dasturiy ta’minot ishlab chiqishning hayotiy sikli modellari

Integratsiya va konfiguratsiya 
Ko'pgina dasturiy ta'minot loyihalarida dasturiy ta'minotdan qayta 
foydalanish mavjud. Bu ko'pincha loyihada ishlaydigan insonlar o’zlarini ishlariga 
o’xshash kodlarni bilishadi yoki ularni qidirib topishga xarakat qiladi, bu ish rasmiy 
ravishda bo’lmaydi. Kod qismlarini qidirishadi, kerak bo'lganda ularni 
o'zgartirishadi hamda o'zlari ishlab chiqqan yangi kod bilan birlashtirishadi. 
Ushbu norasmiy qayta foydalanish turli ishlab chiqish jarayonlarida amalga 
oshiriladi. 2000 yildan boshlab, mavjud dasturiy ta'minotni qayta foydalanishga 
qaratilgan dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonlari keng qo'llanila boshlandi. 
Qayta foydalanishga yo'naltirilgan yondashuvlar qayta foydalanish mumkin bo'lgan 
dasturiy ta'minot komponentlari bazasiga va ushbu komponentlarning tarkibi 
integratsiyalashgan 
asosga 
tayanadi. 
Uch turdagi dasturiy ta'minot komponentlari tez-tez qayta foydalaniladi: 
1. Muayyan muhitda foydalanish uchun tuzilgan mustaqil dastur tizimlari. 
Ushbu tizimlar ko'plab xususiyatlarga ega bo'lgan umumiy maqsadga ega 
bo’lgan tizimlardir, ammo ular ma'lum bir dasturda foydalanish uchun 
moslashtirilishi kerak. 
2. Java Spring (Wheeler and White 2013) kabi komponentlar fraymvorki bilan 
integratsiya qilinadigan komponent yoki paket sifatida ishlab chiqilgan 
ob'ektlar to'plami. 
3. Xizmat ko'rsatish standartlariga muvofiq ishlab chiqilgan va Internet orqali 
masofadan turib murojat qilishga mo’ljallangan veb-xizmatlar. 
Texnik talablar (Requirements specification). Tizim uchun dastlabki talablar 
taklif etiladi. Ular batafsil ishlab chiqilishi shart emas, lekin asosiy talablar va 
kerakli tizim xususiyatlarining qisqacha tavsiflarini o’z ichiga olishi kerak. 
1. Dasturiy ta’minotni aniqlash va baholash(Software discovery and evaluation). 
Dasturiy ta'minotga bo'lgan talablarning konturini hisobga olgan holda, talab 
qilinadigan funksionallikni ta'minlaydigan komponentlar va tizimlar uchun 

---

qidiruv amalga oshiriladi. Nomzod komponentlar va tizimlar asosiy talablarga 
javob beradimi yoki umuman tizimda foydalanish uchun mos yoki yoʻqligini 
aniqlash uchun baholanadi. 
2. Talablarni takomillashtirish(Requirements refinement). Ushbu bosqichda 
talablar qayta foydalanish mumkin bo'lgan komponentlar va ilovalar haqidagi 
ma'lumotlardan 
foydalangan 
holda 
aniqlanadi. 
Talablar 
mavjud 
komponentlarni aks ettirish uchun o'zgartiriladi va tizim spetsifikatsiyasi 
qayta aniqlanadi. O'zgartirishlar mumkin bo'lmagan hollarda, muqobil 
echimlarni izlashda komponentlarni tahlil qilish faoliyati qayta kiritilishi 
mumkin. 
3. Ilova tizimining konfiguratsiyasi (Application system configuration). Agar 
talablarga javob beradigan tayyor dastur tizimi mavjud bo'lsa, u yangi tizimni 
yaratishda foydalanish uchun sozlanishi mumkin. 
4. Komponentlarning moslashuvchanligi va integratsiyasi (Component 
adaptation and integration). Agar tayyor tizim bo'lmasa, alohida qayta 
foydalanish mumkin bo'lgan komponentlar o'zgartirilishi va yangi 
komponentlar ishlab chiqilishi mumkin. Keyin ular tizimni yaratish uchun 
birlashtiriladi. 
Konfiguratsiya va integratsiyaga asoslangan qayta foydalanishga yo'naltirilgan 
dasturiy injniring ishlab chiqilishi kerak bo'lgan dasturiy ta'minot qiymatini 
kamaytirish, shuningdek xarajatlar va xavflarni kamaytirish afzalligiga ega. Bu, 
odatda, dasturiy ta'minotni tezroq yetkazib berishga olib keladi. Biroq, 
talablarning murosaga kelishi muqarrar va bu foydalanuvchilarning haqiqiy 
ehtiyojlarini qondirmaydigan tizimga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, 
tizim evolyutsiyasi ustidan ba'zi nazorat yo'qoladi, chunki qayta foydalanish 
mumkin bo'lgan komponentlarning yangi versiyalari ulardan foydalanadigan 
tashkilotning 
nazorati 
ostida 
bo’lmaydi.