1. Ekologiya nəyi öyrənir?

1. Ekologiya nəyi öyrənir?

A) Canlı orqanizmlərin mövcud olduqları təbii şəraiti, özləri arasında, həm də əhatə edən mühitlə qarşılıqlı münasibətləri

B) Canlıların fiziologiyasını

C) Ətraf mühitin çirklənməsini

D) Canlıların çoxalma qanunauyğunluqlarını

E) Bitkilərin morfologiyası və vegetasiyasını

2. Ekologiya termini ilk dəfə neçənci ildə elmə daxil edilmişdir?

A) 1866

B) 1876

C) 1886

D) 1988

E) 1976

3. Ekologiyanın bir bioloji elm kimi əsasını təşkil edən ümumi ekologiya neçə hissədən təşkil olunub?

A) 3

B) 2

C) 4

D) 5

E) 6

4. Canlıların fiziologiyası və yaşadığı şəraitdəki davranışını öyrənən ekologiya hansıdır?

A) Auto və ya faktorial ekologiya

B) Populyasiya ekologiyası

C) Landşaft ekologiyası

D) Estuarilərin ekologiyası

E) Populyasiya ekologiyası

5. Hansı obyekt populyasiya ekologiyasının predmetinə aiddir?

A) Demoqrafik göstəricilər

B) Canlıların fiziologiyası

C) Növarası münasibətlər

D) Enerji axınları

E) İnformasiya axınları

6. Maddi aləmi təşkil edən obyektlərin maksimum neçə fundamental xassəsi vardır?

A) 4

B) 2

C) 3

D) 1

E) 5

7. Ekoloji xassə və qanunauyğunluqlar hansı səviyyədə müşahidə edilmir?

A) Molekulyar-genetik səviyyədə

B) Növ səviyyəsində;

C) Populyasiya səviyyəsində

D) Biogeosenoz səviyyəsində

E) Biosfer səviyyəsində

8. Ekoloji xassələr hansı prosesdə özünü büruzə verir?

A) Canlıların qarşılıqlı təsirində

B) Maddənin aqreqat halının dəyişməsində

C) Canlıların çoxalması prosesində

D) Zülalların parçalanması mərhələsində

E) Biokimyəvi proseslərdə

9. Canlı varlıqlar dünyası hansı imperiyalara bölünürlər?

A) viruslar və hüceyrəli orqanizmlər

B) viruslar və bakteriyalar

C) bitkilər və göbələklər

D) prokariotlar və erkariotlar

E) viruslar və heyvanlar

10. Zülal biosintezi hansı proses əsasında həyata keçirilir?

A) matris sintezi

B) oksidləşmə-reduksiya

C) parçalanma

D) tənəffüs

E) qıcqırma

11. Canlılar maddə mübadiləsinin xarakterinə görə köklü fərqlənən neçə böyük qrupda birləşirlər?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

12. Orqanizm tərkibində olan zülal molekulları maksimum neçə aminturşudan ibarət ola bilər?

A) 20

B) 15

C) 10

D) 25

E) 30

13. Hansı üzvi əsas irsi bioinformasiya daşıyan DNT molekulunun tərkibinə daxil deyil?

A) Urasil

B) Adenin

C) Quanin

D) Timin

E) Sitozin

14. Aşağıdakı hansı ardıcıllıq zülal sintezinin mərhələlərini düzgün əks etdirir?

A) Replikasiya – transkripsiya – translyasiya

B) Replikasiya – translyasiya – transkripsiya

C) Transkripsiya – replikasiya – translyasiya

D) Translyasiya – transkripsiya – replikasiya

E) Translyasiya – transkripsiya

15. Maddələr mübadiləsinin əsasını hansı proseslər təşkil edir?

A) assimilyasiya və dissimilyasiya

B) zülal biosintezi və parçalanma

C) zülal biosintezi və tənəffüs

D) assimilyasiya və qlikoliz

E) assimilyasiya və tənəffüs

16. Genetik informasiyanı daşıyan molekul hansıdır?

A) DNT

B) Adenin

C) Quanin

D) Timin

E) ATF

17. Canlı orqanizm tərkibində enerjinin toplanması və transformasiyasında iştirak edən əsas maddə hansıdır?

A) ATF;

B) DNT;

C) RNT;

D) Zülallar;

E) Karbohidratlar.

18. Yerdə ən qədim özünütərədən həyat formaları hansılardır?

A) eobiontlar

B) göy-yaşıl yosunlar

C) bakteriyalar

D) göbələklər

E) bitkilər

19. İlkin atmosferin tərkibində mövcud olmayan qaz hansıdır?

A) O₂ (oksigen)

B) NH₃ (ammonyak)

C) CO₂ (karbon qazı)

D) CH₄ (metan)

E) su buxarları

20. Yerdə yaranmış bioekoloji həyat formalarının əmələ gəlməsi haqqında neçə nəzəriyyə vardır?

A) 3

B) 2

C) 4

D) 5

E) 6

21. Yerdəki bioekoloji həyatın formalaşması neçə əsas mərhələdən keçmişdir?

A) 5

B) 2

C) 3

D) 4

E) 6

22. Canlı sistemlər ətraf mühitlə neçə axınla mübadilədə olurlar?

A) enerji, maddə və informasiya

B) su, hava, maddə

C) su, enerji, maddə

D) oksigen, carbon, hidrogen

E) atom, ion, molekul

23. Canlı təbiətdə həyatın təşkil olunmuş səviyyələri neçədir?

A) 6

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

24. Həyatın təşkili olunmuş səviyyələrindən hansına ontogenetik səviyyə də demək olar?

A) Orqanizm səviyyəsi

B) Molekulyar-genetik səviyyə

C) Hüceyrə səviyyəsi

D) Növ-populyasiya səviyyəsi

E) Biosfer səviyyəsi

25. Yerdəki bioekoloji həyatın təşkili səviyyəsində “Növ-populyasiya” səviyyəsi iyerarxiya pilləsində neçənci yerdə durur?

A) 4

B) 2

C) 3

D) 6

E) 5

26. Molekulyar-genetik səviyyədə elementar vahid hansıdır?

A) Nuklein turşusunun molekulunun fraqmenti olan genlər

B) Zülal molekulları

C) DNT

D) Adenin

E) Xromosomlar

27. Molekulyar-genetik səviyyədə elementar hadisə hansıdır?

A) Genlərin konvariant reduplikasiyası

B) Orqanizmin bütün həyatı boyu onun fərdi inkişafında qanunauyğun dəyişkənlikləri

C) Genefondun formalaşması

D) Maddə axını

E) Enerji axını

28. Orqanizm səviyyəsində elementar vahid hansıdır?

A) Canlı fərd

B) Nuklein turşusunun molekulunun fraqmenti olan genlər

C) Populyasiya

D) DNT

E) Orqan

29. Orqanizm səviyyəsində elementar hadisə hansıdır?

A) Orqanizmin bütün həyatı boyu onun fərdi inkişafında qanunauyğun dəyişkənlikləri

B) Genlərin konvariant reduplikasiyası

C) Dəyişilmiş genlərlə təkrarlanması hadisəsi

D) Maddə axınları

E) İnformasiya axınları

30. Populyasiya-növ səviyyəsinin elementar vahidi hansıdır?

A) Populyasiya

B) Orqan

C) Orqanizm

D) Canlı fərd

E) Biosenoz

31. Populyasiya-növ səviyyəsində elementar hadisə nədir?

A) Genefondun formalaşması

B) Orqanizmin bütün həyatı boyu onun fərdi inkişafında qanunauyğun dəyişkənliklər

C) İnformasiya axını

D) Maddə axını

E) Enerji axını

32. Biogeosenoz səviyyəsinin elementar vahidi nədir?

A) Biosenoz

B) Populyasiya

C) Orqanizm

D) Canlı fərd

E) Ekosistem

33. Canlı obyektin xarici təsirləri qəbul etməsi qabiliyyəti necə adlanır?

A) Qıcıqlanma

B) Həyəcanlanma

C) Adaptasiya

D) Homeostatik reaksiya

E) Aqressiya

34. Canlı orqanizmin inkişafının hər hansı bir mərhələsində ona bilavasitə təsir edən mühit elementi nə adlanır?

A) Ekoloji faktor

B) Mutagen faktor

C) Aqressor

D) Uyğunlaşma faktoru

E) Regenerator

35. Ekoloji faktorlar hansı əsas təsirə malikdirlər?

A) Limitləşdirici

B) Dolayı

C) Birbaşa

D) Keçici

E) Qarışıq

36. Həyati əhəmiyyətə malik olan ekoloji faktorlar necə adlanır?

A) Limitləşdirici

B) Antropogen

C) Dolayı

D) Qarışıq

E) Biotik

37. Ekoloji faktorlar hansı əsas qruplara bölünürlər?

A) biotik, abiotik, antropogen

B) fiziki, kimyəvi, bioloji

C) edafik, homotopik, heterotipik

D) edafik, topoqrafik, işıqlanma

E) qida, ərazi, reproduktiv

38. Aşağıdakı faktorlardan hansı abiotik faktorlar qrupuna aiddir?

A) Nəmlik

B) Simbioz

C) Kirayəçilik

D) Mutualizm

E) Yırtıcılıq

39. Antropogen faktorları hansı canlı yaradır?

A) İnsan

B) Bitki

C) Heyvan

D) Destruktorlar

E) Yırtıcı heyvanlar

40. Ekoloji faktorun həyat fəaliyyəti üçün ən əlverişli zonası necə adlanır?

A) optimum nöqtə

B) stress zonası

C) normal həyat fəaliyyəti

D) maksimum nöqtə

E) minimum nöqtə

41. Ozon təbəqəsində udulmayan və yer səthinə çatan ultrabənövşəyi şüaların dalğa uzunluğu hansı intervaldadır?

A) 280-400 nm

B) 280-320 nm

C) 150-400 nm

D) 400-760 nm

E) 760-1000 nm

42. Ekoloji faktorun dözümlülük diapazonu necə adlanır?

A) tolerantlıq zonası

B) optimum zonası

C) normal fəaliyyət

D) letal (ölüm) zonası

E) maksimum zonası

43. Yerdəki canlılar üçün böyük əhəmiyyətə malik olan görünən işıq neçə yarım diapazondan ibarətdir?

A) 7

B) 6

C) 5

D) 8

E) 9

44. Görünən işıq diapazonunun təsiri altında canlı aləmdə neçə mühüm proses baş verir?

A) 6

B) 4

C) 5

D) 3

E) 7

45. Fotosintez prosesində hansı maddə iştirak edir?

A) Karbon qazı

B) Azot oksidi

C) Ozon qazı

D) Kükürd qazları

E) Dəm qazı

46. Bitki üzərinə düşən Günəş enerjisinin neçə %-i fotosintez prosesinə sərf olunur?

A) 1-5%

B) 6-9%

C) 10-12%

D) 13-15%

E) 16-20%

47. Fotosintez prosesində kimyəvi xarakterinə görə hansı maddələr əmələ gəlir?

A) C₆H₁₂O₆ və O₂

B) C₆H₁₂ və CO₂

C) C₆H₁₂O₆ və CH₄

D) NH₃ və O₂

E) C₆H₁₂ və H₂O

48. Hansı canlı orqanizm fotosintez prosesində günəş enerjisinin 12% sərf edir?

A) xlorella yosunu

B) sianobakteriya

C) nitrifikasiya bakteriyası

D) şibyə

E) mamır

49. Fotosintez prosesində bioekoloji əhəmiyyətinə görə əsas hansı maddə yaranır?

A) Karbohidratlar

B) Zülallar

C) Karbon turşuları

D) DNT

E) ATF

50. Bitki üzərinə düşən Günəş enerjisinin təqribən neçə %-i onun tərkibindəki suyun buxarlanmasına sərf olunur?

A) 75%

B) 70%

C) 65%

D) 60%

E) 50%

51. Orqanizmin gündüzün uzunluğuna reaksiyası necə adlanır?

A) Fotoperiodizm

B) Simbioz

C) Amensalizm

D) Mutualizm

E) Transpirasiya

52. Xarici qıcıqlandırıcı faktorun təsirindən tropizmin neçə tipi əmələ gəlir?

A) 6

B) 5

C) 4

D) 3

E) 2

53. Taksisin neçə tipi vardır?

A) 6

B) 7

C) 8

D) 9

E) 10

54. Hansı xarici qıcıqlandırıcı faktorun təsiri altında xemotropizm əmələ gəlir?

A) Kimyəvi faktorun

B) İşığın

C) Suyun

D) Bərk səthin

E) Havanın

55. Reotaksisi yaradan hansı qıcıqlandırıcı faktordur?

A) Mühitin müqaviməti

B) Kimyəvi faktor

C) İşıq

D) Ağırlıq qüvvəsi

E) Hava

56. Neçə saat intervalında baş verən ritmə sirikad ritm deyilir?

A) 24

B) 8

C) 12

D) 18

E) 20

57. Yerdə ekoloji mühiti təmin edən enerji mənbəyi hansıdır?

A) Günəş şüalanması

B) Neft məhsulları

C) Təbii qaz

D) Biokütlə enerjisi

E) Radioaktiv maddələrin enerjisi

58. Bitki səthindən suyun buxarlanması necə adlanır?

A) Transpirasiya

B) Fotosintez

C) Fotoperiodizm

D) Tropizm

E) Taksis

59. Ozon qatı təbəqəsində ozon hansı elementdən əmələ gəlir?

A) Oksigendən

B) Azotdan

C) Arqondan

D) Karbon qazından

E) Dəm qazından

60. Qida hansı faktor qrupuna aiddir?

A) Biotik

B) Antropogen

C) Abiotik

D) Geofiziki

E) İqlim

61. Ekologiyada nəmliyin neçə növündən istifadə edirlər?

A) 3

B) 2

C) 4

D) 5

E) 6

62. 1 m³ havanı doydurmaq üçün lazım olan su buxarının qramla miqdarı mühitin hansı parametrini xarakterizə edir?

A) Maksimal nəmliyi

B) Nəmliyi

C) Nisbi nəmliyi

D) Mütləq nəmliyi

E) Rütubəti

63. Suda yaşayan orqanizmlər suyun duzluluq dərəcəsindən asılı olaraq neçə qrupa bölünürlər?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

64. Su qıtlığına çox dözümlü olan canlılar necə adlanırlar?

A) Kserofillər

B) Mezofillər

C) Hidrofillər

D) Qalofillər

E) Hiqrofillər

65. Su qıtlığına dözümünə görə bitkilərin neçə ekoloji növü vardır?

A) 5

B) 2

C) 3

D) 7

E) 6

66. Ən az yağıntı düşən rayon hansı kontinentdədir?

A) Afrikada

B) Amerikada

C) Asiyada

D) Avro-Asiyada

E) Avstraliyada

67. Temperaturun səviyyəsinə və dəyişmə intervalına dözümlülüyünə görə canlıların neçə növü müəyyən edilmişdir?

A) 4

B) 3

C) 2

D) 5

E) 6

68. Temperaturun kiçik intervalda dəyişməsinə dözən canlılar necə adlanırlar?

A) Stenotermlər

B) Evritermlər

C) Meqatermlər

D) Termofil stenotermlər

E) Psixrofil stenotermlər

69. Temperaturun böyük intervalda dəyişməsinə dözən canlılar necə adlanırlar?

A) Evritermlər

B) Stenotermlər

C) Meqatermlər

D) Psixrofil stenotermlər

E) Termofil stenotermlər

70. Edafik faktorlara hansı obyektin xassələri aiddir?

A) Torpaqların

B) Atmosferin

C) Hidrosferin

D) Bitkilərin

E) Heyvanların

71. Torpağın tərkibinə neçə əsas struktur komponentləri daxildir?

A) 4

B) 3

C) 2

D) 5

E) 6

72. Torpaqdakı suyun neçə tipini müəyyən edirlər?

A) 3

B) 2

C) 4

D) 5

E) 6

73. Kolloid hissəciklər ətrafında nazik, möhkəm təbəqə şəklində birləşmiş hiqroskopik su gilli torpaqlarda torpağın ümumi çəkisinin təqribən neçə %-ni təşkil edir?

A) 15

B) 10

C) 8

D) 5

E) 0,5

74. Torpağın saxlaya bildiyi suyun ümumi miqdarı necə adlanır?

A) Nəmlik tutumu

B) Ümumi nəmlik

C) Nisbi nəmlik

D) Mütləq nəmlik

E) Maksimal nəmlik

75. Torpağın şoranlaşması onun tərkibində olan hansı duzların miqdarı təyin edir?

A) xloridlər, sulfatlar, karbonatlar

B) xloridlər, nitratlar, sulfatlar

C) kalsium, maqnezium və sulfat duzları

D) kalsium, maqnezium və karbonat duzları

E) kalsium duzları, nitratlar, xloridlər

76. Təbii suların codluğu suda həll olmuş hansı ionlarının miqdarının cəmi ilə müəyyən edilir?

A) Kalsium və maqnezium

B) Natrium və maqnezium

C) Kalsium və natrium

D) Silisium və maqnezium

E) Kalsium və silisium

77. Hansı ifadə suyun oksidləşmə dərəcəsini düzgün ifadə edir?

A) Normal şəraitdə 1 l suda olan üzvi maddələri oksidləşdirən qüvvətli oksidləşdiricinin sərf olunan miqdarı suyun oksidləşmə dərəcəsi adlanır

B) Normal şəraitdə 1 l suda olan üzvi maddələri oksidləşdirən zəif oksidləşdiricinin sərf olunan miqdarı suyun oksidləşmə dərəcəsi adlanır

C) Normal şəraitdə 1 l suda olan üzvi maddələri oksidləşdirən qüvvətli hava oksigeninin sərf olunan miqdarı suyun oksidləşmə dərəcəsi adlanır

D) Normal şəraitdə 1 m³ suda olan qeyri-üzvi maddələri oksidləşdirən qüvvətli oksidləşdiricinin sərf olunan miqdarı suyun oksidləşmə dərəcəsi adlanır

E) 1 m³ suda olan üzvi maddələri oksidləşdirən hava oksigeninin sərf olunan miqdarı suyun oksidləşmə dərəcəsi adlanır

78. Torpaqda üzvi qalıqların parçalanması nəticəsində əmələ gələn amorf maddə necə adlanır?

A) Humus

B) Biokütlə

C) Torpağın üst qatı

D) Kolloid suspenziya

E) Çürüntu

79. Biotik ritmlər əmələgəlmə mənbəyinə görə neçə qrupa bölünürlər?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

80. Yerin Günəş ətrafında tam dövründə, Yerdə mövsüm dəyişkənlikləri baş verməsinə səbəb nədir?

A) Yer oxunun ekliptika müstəvisi ilə 6633 bucaq əmələ gətirməsi

B) Atmosferdə gedən təbii proseslər

C) Günəş şüalanması intensivliyinin dəyişməsi

D) Qütb gecəsi və gündüzünün uzunluğu

E) İşığın intensivliyi və en dairəsinin dəyişməsi

81. Biotik reaksiyaları neçə əsas tipə bölmək olar?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

82. Homotipik reaksiyalara hansılar aiddir?

A) qrup effekti, kütlə effekti, novdaxili rəqabət

B) qrup effekti, simbioz, kütlə effekti

C) rəqabət, amensalizm, kommensalizm

D) qrup effekti, parazitizm, kütlə effekti

E) qrup effekti, kütlə effekti, neytralizm

83. Heterotipik reaksiyaların neçə əsas növü vardır?

A) 9

B) 7

C) 8

D) 10

E) 11

84. Aşağıdakı faktorlardan hansı biotik faktorlar qrupuna aiddir?

A) Parazitizm

B) Temperatur

C) Nəmlik

D) Günəş şüaları

E) İonlaşdırıcı şüalanma

85. Biotik reaksiyalara səbəb olan əsas faktor hansıdır?

A) Qida ehtiyatlarına tələbat

B) Edafik faktorlar

C) Topoqrafik faktorlar

D) Nəmlik

E) Temperatur

86. Hansı reaksiya heterotipik reaksiya deyil?

A) Qrup effekti

B) Neytralizm

C) Simbioz

D) Əməkdaşlıq

E) Parazitizm

87. Hansı reaksiya homotipik reaksiya deyil?

A) Simbioz

B) Kütlə effekti

C) Qrup effekti

D) İmprinting

E) Növdaxili rəqabət

88. Hansı reaksiya heterotipik reaksiyadır?

A) Mutualizm

B) Kütlə effekti

C) Qrup effekti

D) İmprinting

E) Növdaxili rəqabət

89. Hetorotipik reaksiyalardan insana ən çox xas olanı hansıdır?

A) Yırtıcılıq

B) Parazitizm

C) Kirayəçilik

D) Əməkdaşlıq

E) Simbioz

90. Növün ən əsas əlaməti nədir?

A) Genetik təcrid olunması

B) Funksional əlaməti

C) Davranış reaksiyaları

D) Rəngi

E) Seçdiyi təbii şərait

91. Populyasiya müəyyən ərazini (arealı) kifayət qədər uzun müddət, nəsillərlə, yüksək panmikasiya ilə məskun edən, başqa belə qruplardan bu və ya digər tərzdə təcrid olunan neçə növün fərdlərinin birliyidir?

A) 1

B) 3

C) 5

D) 7

E) Bütün

92. Populyasiyanın yayıldı ərazi necə adlanır?

A) Areal

B) Biosenoz

C) Biogeosenoz

D) Ekosistem

E) Ekoloji mühit

93. Hansı göstərici populyasiyanın əsas göctəricilərinə aid deyil?

A) Növarası münasibətlər

B) Doğum göstəricisi

C) Ölüm göstəricisi

D) Yerdəyişmə

E) Növdaxili münasibətlər

94. Populyasiya daxilində qida və ərazi kimi ekoloji faktorların təsiri nəticəsində neçə əsas istiqamətdə mühüm hadisələr baş verir?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

95. Genofondun formalaşdığı birlik hansıdır?

A) Populyasiya

B) Biosenoz

C) Biogeosenoz

D) Ekosistem

E) Acaq heyvanların birliy

96. Populyasiyalar və populyasiyanı təşkil edən fərdlər ərazidə neçə cür yayıla bilirlər?

A) 3

B) 2

C) 4

D) 5

E) 6

97. Növlərin müxtəlif yaşayış mühitini mənimsəmək qabiliyyəti hansı parametrlə ilə ifadə edilir?

A) Ekoloji valentliklə

B) Adaptasiyla dərəcəsi ilə

C) Aqressiya səviyyəsi ilə

D) Sinbiozla əlaqəsi ilə

E) Activlik radiusu ilə

98. Populyasiya genetikasının əsas qanununun adı nədir?

A) Hardi-Vaynberqer qanunu

B) Mendel qanunu

C) Hekkel qanunu

D) Hardi qanunu

E) Vaynberqer qanunu

99. Eksponensional artima malik populyasiya necə adlanır?

A) Mendel populyasiyası

B) Hekkel populyasiyası

C) Hardi populyasiyası

D) Hardi-Vaynberqer populyasiyası

E) Vaynberqer populyasiyası

100. Ən çox genetik yararsız yükə malik canlı hansıdır?

A) İnsan

B) Bitkilər

C) Heyvanlar

D) Mikroorqanizmlər

E) Göbələklər

101. Hansı populyasiya Mendel populyasiyası adlanır?

A) Eksponensial artan

B) Artmayan

C) Say tərkibi sabit qalan

D) Say tərkibi azalan

E) Say tərkibi dalğalanan

102. Aşağıdakı hansı düstur populyasiyada fərdlərin eksponensial artımını xarakterizə edir?

A)

B) r= a-b

C)

D)

E)

103. Aşağıdakı hansı düstur populyasiyanın təbii şəraitdə artımını xarakterizə edir?

A)

B) r= a-b

C)

D)

E)