1. Harorat ko’tarilishi bilan toza suyuqliklarning sirt tarangligi qanday o’zgaradi?

1. Harorat ko’tarilishi bilan toza suyuqliklarning sirt tarangligi qanday o’zgaradi?
A. Ortadi;
B. Kamayadi
D. O’zgarmaydi;
E. Ekstremal o’zgaradi.
J: B
2. Suyuqliklarning sirt tarangligi shuncha katta bo’ladi ...

A. Suyuqlik ichida molekulalararo ta’sirlashuv qancha katta bo’lsa;

B. Suyuqlik ichida molekulalararo ta’sirlashuv qancha kichik bo’lsa;
D. Harorat qancha yuqori bo’lsa;
E. Fazalararo sirt yuza qancha katta bo’lsa.
J: A.
3. Suyuqliklarni sirt tarangligi ortib borish tartibida joylashtiring:

A. Geptan;

B. Sirka kislota;
D. Izopropil spirt;
E. Suv

J: σgeptan < σizopropil spirt < σsirka kislota < σsuv.

4. Qaysi sistemada fazalararo sirt taranglik minimal qiymatga ega ?
A. Suv-benzol;
B. Suv – anilin;
D. Suv – geksan;
E. Suv – toluol.
J: B.
5. Fazaning hajmida atom, ion, molekulalarning tortishuviga nima deyiladi ?

A. Adgeziya;

B. Adsorbsiya;
D. Ho’llanish;
E. Kogeziya.
J: E.
6. Sirt tarnglik kamayishi bilan sodir bo’ladigan hodisa ...

A. Adsorbsiya;

B. Peptizatsiya (https://fayllar.org/1-peptizatsiya-usuli.html);
D. Emulsiyalarning qatlamlanishi;
E. Ho’llanish
J: A va E.
7. Dispers sistemalarda o’zgarmas bosim va haroratda o’z-o’zicha boradigan jarayonga nima deb aytiladi ?
A. Dispergirlash;
B. Izotermik haydash;
D. Adsorbsiya;
E. Emulgirlash.
J: B va D.
8. Agar suv solingan idishga radiuslari bilan farq qiluvchi 2 ta shisha kapillyar tushirilsa, kapillyarlarda suyuqlik sathi ...
A. har ikkala kapillyarda bir xil bo’ladi;
B. radiusi katta bo’lgan kapillyarda suyuqlik sathi baland bo’ladi;
D. radiusi kichik bo’lgan kapillyarda suyuqlik sathi baland bo’ladi;
E. har ikkala kapillyarda suyuqlik sathi idishga nisbatan past bo’ladi.
J: D.
9. Mos javoblarni tanlang:

A. Ho’llanish; 1. > 900; 2. < 900;

B. Ho’llanmaydi; 3. =00; 4. cos > 00;
D. To’liq ho’llanish yoki yoyilish 5. cos = 1; 6. cos < 00;
7. σq/s> σq/g; 8. σq/s< σq/g;
9. σq/g > σq/s + σs/g.
J: A – 2,4,8; B – 1,6,7; D-3,5,9
10. Uglevodorodlarning ho’llash shartlari:
A. Qutbli qattiq sirtlarni ho’llaydi;
B. Qutbsiz qattiq sirtlarni ho’llaydi;
D. Istalgan sirtni ho’llaydi;
E. Qattiq sirtni amalda ho’llamaydi.
J: D.

11. Sirtning dag’alligi:

A. Ho’llanishni yaxshilaydi;
B. Ho’llanishni yomonlashtiradi;
D. Ho’llanishga ta’sir etmaydi;
E. Liofil sirtlar uchun yaxshi; liofob sirtlar uchun yomon ta’sir ko’rsatadi;
F. Liofob sirtlar uchun yaxshi; liofil sirtlar uchun yomon ta’sir ko’rsatadi.
J: E.
12. Sirt taranglik izotermasi bu qaysi parametrlar orasidagi bog’liqlik ?

A. σ = f(c);

B. σ = f(c) T = const bo’lganda;
D. σ = f(g) T = const bo’lganda;
E. To’g’ri javob yo’q.
J: B.
13. Traube – Dyuklo qoidasi ... uchun to’g’ri:

A. SAMlarning yuqori konsentratsiyadagi sohalari uchun (https://fayllar.org/1-amaliy-ish-sunyiy-inteltekt-va-intellekt-tizimlarni-qollanis-v2.html);

B. SAMlarning istalagan konsentratsiyalari uchun;
D. SAMlarning past konsentratsiyali sohalari uchun;
E. SAMlarning o’rtacha konsentratsiyali sohalari uchun.
J: D.
14. Uglevodorod radikalining uzunligi ortishi bilan SAMlarning qutbli erituvchilardan adsorbsiyasi ...

A. Ortadi;

B. Kamayadi;
D. O’zgarmaydi;
E. Maksimum orqali o’tadi.
15. Noto’g’ri javobni tanlang. Kolloid eritmalar:
A. Qog’oz filtrlardan o’tadi;
B. Dializga uchraydi;
D. Sedimentatsion barqaror;
E. Termodinamik barqaror.
J: Kolloid eritmalar – liofob dispers sitemalar bo’lib, dispers faza va dispersion muhit zarrachalari o’rtasidagi ta’sirlashuv kuchsiz ifodalangan, shuning uchun ular termodinamik beqarordir, ular o’z-o’zidan hosil bo’lmaydi va stabilizatorsiz mavjud bo’la olmaydi.

J: E.
2. Kolloid eritmalar olish sharoitida muhim emas:

A. Erimaydigan moddaning hosil bo’lishi;

B. Reagentlardan birining mo’l miqdorda olinishi;
D. SAMlarning ishtiroki;
E. Begona (yot, o’zga) elektrolitlarning bo’lmasligi.
J: D.
3. {[Fe(OH)3]m ∙ n FeO+ ∙ (n – x)Cl-}x+ ∙ xCl- mitsellani tashkil etuvchi zarrachalarga mos keluvchi javoblarni tanlang:

1. Agregat; A. n FeO+;

2. Mitsellaning yadrosi (https://fayllar.org/1-tizim-yadrosi-haqida-umumiy-malumot.html); B. [Fe(OH)3]m;
3. Potensial aniqlovchi ion; D. [Fe(OH)3]m ∙ n FeO+;
4. Adsorbsion qavatdagi qarama-qarshi zaryadli ionlar; E. xCl-;
5. Diffuzion qavatning qarama-qarshi
zaryadli ionlari; F. {[Fe(OH)3]m ∙ n FeO+ ∙ (n – x)Cl-}x+;
6. Kolloid zarracha; G. (n – x)Cl-
J: 1B, 2D, 3A, 4G, 5E, 6F.
4. Dispers sistemalarning sedimentatsion barqarorligi...
A. φ – potensial kattaligiga;
B. ζ – potensial kattaligiga;
D. Zarrachaning radiusiga;
E. Yuqoridagi barcha omillarga bog’liq.
J: D.

5. Kolloid eritmalarning agregativ barqarorligi...

A. Elektrolit qo’shilganda;
B. Harorat pasaytirilganda;
D. Eritma aralashtirilganda;
E. SAM qo’shilganda ortadi.
J: D.

6. Moslarini tanglang:

Nomlanishi
Fizik ma’nosi

1

Koagulyatsiya

A

Zarrachalarning elektr maydonida ko’chishi

2

Peptizatsiya

B

Gelning zolga o’tishi

3

Sedimentatsiya

D

Zolning gelga o’tishi

4

Koalessensiya

E

Mayda tomchilarning qo’shilishi

5

Elektroforez

F

Sentrifugada zarrachalarning cho’kishi

J: 1D, 2B, 3F, 4E, 5A.
7. Moslarini tanlang:

1

Fazalar chegarasidagi potensial – bu...

A

Sirg’anish chegarasidagi potensial (https://fayllar.org/muhammad-al-xorazmiy-nomida-toshkent-axborot-texnologiyalari-u-v23.html)

2

Diffuzion qavat potensial – bu...

B

Adsorbsion va diffuzion qavatlar chegarasidagi potensial

3

Elektrokinetik potensial-bu...

D

Dispersion muhit bilan dispersion faza chegarasidagi potensial

4

Izoelektrik nuqta - bu...

E

Sekin koagulyatsiya tez koagulyatsiyaga o’tganidagi kolloid zarrachaning potensiali

5

Kritik ζ – potensial – bu ...

F

Koagulyatsiya boshlangan vaqtdagi kolloid zarrachaning potensiali

J: 1D, 2B, 3A, 4E, 5F.
8. As2S3 zoli uchun indifferent elektrolitni ko’rsating:
A. NaNO3; B. KMnO4; D. CaCl2; E. barcha javoblar to’g’ri.
J: E.

9. AgI zoli uchun noindifferent elektrolitni ko’rsating:

A. KI; B. AgNO3; D. hech qaysi elektrolit; E. KI va AgNO3.
J: E.
10. AgNO3 (mo’l) + KI = AgI↓ + KNO3 reaksiyasi natijasida olingan zolning koagulyatsiyasini qaysi ionlar chaqiradi ?

A. Suv molekulalari;

B. Kationlar;
D. Anionlar;
E. Kationlar va anionlar.
J: D.
11. Ionning zaryadi ortishi bilan uning koagullovchi ta’siri...

A. O’zgarmaydi;

B. Ortadi;
D. Kamayadi;
E. Har xil o’zgaradi.
J: B.
12. Manfiy zaryadli Mn(OH)2 zoli uchun quyidagi elektrolitlarning koagulyatsiya bo’sag’asi kichik bo’ladi ?

A. Na2SO4; B. Ca(NO3)2; D. K4[Fe(CN)6]; D. AlCl3.

J: D.

13. Tez koagulyatsiyaning tezlik konstantasi-...

A. Muhitning qovushqoqligi va haroratga;
B. Elektrolit konsentratsiyasiga va haroratga;
D. Potensial baryer kattaligiga;
E. Zolning tabiatiga va haroratga bog’liq.
J:A  ga muvofiq A-javob to’g’ri.
14. Koagulyatsiya turlari va elektrolitlar orasidagi mos keluvchilarni aniqlang:
A. Konsentratsion;
B. Neytralizasion;
D. Tez;

E. Sekin.

Elektrolitlar:
A. Noindifferent elektrolit;
B. Indifferent elektrolit;
D. Erimaydigan birikma hosil qilib potensial belgilovchi ion bilan kimyoviy ta’sirlashadigan ion saqlovchi elektrolit;
E. Zarrachaning ζ – potensialini 30 mV gacha kamaytiruvchi istalgan elektrolit (https://fayllar.org/elektrolit-eritmalar-va-tuzlarning-gidrolizi-reja-elektrolit-e-v4.html);
F. Zarrachaning ζ – potensialini 0 gacha kamaytiruvchi istalgan elektrolit;
J: 1B, 2A,D; 3F, 4E.
15. Yangi tayyorlangan bariy karbonat cho’kmasining kimyoviy peptizatsiyasini qaysi ion chaqiradi:
A. CaCl2; B. BaCl2; D. NaCO3; E. HCl.
J: E.
1. Quyidagi kislotalardan qaysi biri suvning sirt tarangligini yuqori darajada kamaytiradi ?

A. Chumoli kislota;

B. Sirka kislota;
D. Propion kislota;
E. Kislotalarning barchasi ham bir xil sirt taranglikka ega.

Abduvaliyev Javlon, [24.11.2023 16:06]

J: Dyuklo-Traube qoidasiga ko’ra suyultirilgan eritmalarda bir xil molyar konsentratsiyalarda gidrofob qismidagi metilen guruh ( - CH2 -) bittaga ortganda SAMlarning sirt faolligi 3 ÷ 3,5 marta ortadi. Demak, to’g’ri javob D ya’ni propion kislota.
2. Aktivlangan ko’mir – gidrofob sorbent bo’lib;
A. Qutbsiz erituvchilardan qutbli moddalarni;
B. Qutbli erituvchilardan qutbsiz moddalarni;
D. Qutbli erituvchilardan qutbli moddalarni;
E. Qutbsiz erituvchilardan qutbsiz moddalarni yaxshi adsorbilaydi.
J: B
3. Berilgan moddalar orasidan sirt noaktiv moddalarni tanlang:

A. NaOH; B. H2SO4 D. C17H35COONa; E. K2SO4; F. CH3COOH

J: A,B,E.
4. Benzoldagi eritmadan silikagelga adsorbsiyasida natriy sterat silikagelga qaysi tomonidan yo’naladi ?
A. gidrofob guruh tomonidan;
B. gidrofil guruh tomonidan;
D. karboksil guruh tomonidan;
E. hohlagan tomonidan.
J: Rebinder qoidasiga ko’ra to’g’ri javob B va D.
5. Berilgan ionlardan qaysi birining adsorbsion xususiyati yuqori ?
A. K+ B. Ca2+ D. Al3+ E. Adsorbsion xususiyatlari bir xil.
J: Ionlarning adsorbsiyalanuvchanligi ularning tabiatiga (zaryadiga, radiusiga (https://fayllar.org/texnik-mexanika-v3.html), gidratlanish darajasga) bog’liq. Radiusi katta bo’lgan ion, kam solvatlanadi va yaxshi adsorbsiyalanadi. Ko’p zaryadli ionlar bir zaryadli ionlarga nisbatan (H+ dan tashqari) yaxshi adsorbilanadi. Demak, to’g’ri javob Al3+.
6. Liofob kolloid eritmalar:
A. Stabilizatorlar ishtirokida barqaror;
B. Stabilizator bo’lmaganda barqaror;
D. Stabilizator ishtirokida beqaror;
E. Stabilizatorning ishtiroki ahamiyatga ega emas.
J: A.
7. NaCl ning koagulyatsiya bo’sag’asi (Ca(NO3)2 nikiga nisbatan katta. Zolning zarrachasi qanday zaryadlangan ?

A. Musbat;

B. Manfiy;
D. Zaryadga ega emas;
E. Zaryadi 0 ga teng.
J: B.
8. AgI zoli KI miqdorda olinganda AgNO3 bilan KI larning o’zaro ta’sirlashuvidan hosil bo’lgan. Qaysi ion potensial belgilovchi ion bo’la oladi ?

A. Ag+ B. I- D. K+ E. NO

J: B.

9. Elektroforez – bu...

A. Dispersion muhitga nisbatan dispersion fazaning siljishi;
B. harakatsiz dispers fazaga nisbatan dispersion muhitning siljishi;
D. Elektr maydonida ham dispersion muhitning ham dispers fazaning harakati;
E. Oqsillarni ajratish usuli.
J: A va E.
10. Qaysi komponentlar emulsiya hosil qila oladi ?
A. Gazsimon muhit va suyuq zarracha (https://fayllar.org/1-tutash-muhit-tushunchasi.html);
B. Suyuq muhit va qattiq zarracha;
D. Qattiq muhit va gazsimon zarracha;
E. Suyuq muhit va suyuq zarracha.
J: E

11. Qaysilari gidrofob adsorbentlarga mansub:

A. Aktivlangan ko’mir;
B. Grafit;
D. Talk;

E. Tuproq;

F. G’ovak shisha.
J: A,B,D
12. Qaysilari gidrofil adsorbentlarga mansub:
A. Aktivlangan ko’mir;
B. Grafit;
D. Silikagel;
E. Rux;

F. Tuproq.

J: D,F

13. Dispergirlash metodiga qaysilari kiradi?

A. Tuman hosil bo’lishi;
B. Peptizatsiya;
D. Erituvchini almashtirish usuli (https://fayllar.org/ekstraksiya-qurituvchilar-erituvchini-yoqotish.html);
E. Ultratovush ta’siri.
J: B,E

14. Kolloid sistemalarning osmotik bosimi nimaga bog’liq ?

A. Molyar konsentratsiyaga;
B. Qismiy konsentratsiyaga;
D. Zarrachalar o’lchamiga;
E. Zarrachalar shakliga.
J: B

15. Kolloid sistemalarning buzilishi:

A. Sedimentatsiya;
B. Koagulyatsiya;
D. Koalessensiya;
E. Peptizatsiya.
J: B

16. Quyidagilarning qaysilari kolloid sistemalar olishning kondensatsion usuliga kiradi ?

A. Peptizatsiya;
B. Erituvchini almashtirish usuli;
D. Ultratovush ta’siri;
E. Tutunning hosil bo’lishi.
J: B,E

O’z-o’zini baholash testi

Qaysi sistema kolloid sistema hisoblanadi?

A. Au - H2O (r = 5nm) B. Kaolin – H2O (r = 20nm)

C. CaCO3 – H2O (r =15 mkm) D. AgI - H2O (r = 130nm)
2. Qaysi sistema kolloid sistema hisoblanadi?
A. BaSO4 – H2O B. Ba(NO3)2 – H2O
C. Ba3(PO4)2 – H2O D. BaCl2 – H2O
3. Qaysi sistema kolloid sistema hisoblanadi?
A. Lateks B. AgI - H2O (r = 200mkm)
C. Tabiiy kauchuk – benzol D. BaSO4 – H2O (r = 20 mkm)
4. Qaysi sistema kolloid sistema hisoblanadi?
A. CaCO3 – H2O (r =25 nm) B. CaCO3 – H2O (r =15 mkm) C. CaCO3 – H2O (r = 10-4 sm) D. CaCO3 – H2O (r =500 A0 )