1. İnformasiya təhlükəsizliyi anlayışı və əsasları

 

 

 

 

 

 

 

---

21.İnformasiya təhlükəsizliyinin və mühafizəsinin biometrik məsələləri 

İdentifikasiya  (ingilis  dilində  identification)  istifadəçiyə  (və  ya  müəyyən  istifadəçinin 

adından fəaliyyət göstərən prosesə) özünü adlandırmağa (öz adını bildirməyə) imkan verir. 

Autentifikasiya  −  identifikasiya  olunan  (tanınan)  subyektin  kim  olduğunu  təsdiq  edən 

parol  (Parol  [password],  yalnız  verilənlərdən  istifadə  etmək  hüququ  olan  şəxsin  bildiyi 

simvollar  yığınıdır),  biometrik  parametrlər  (barmaq  izlərinə  görə  identifikasiya,  gözün 

qüzehli qişasının şəklinə görə identifikasiya, nitqin özəlliklərinə görə identifikasiya, üzün 

təsvirinə  görə  identifikasiya,  ovucun  cizgilərinə  görə  identifikasiya)  və  s.  kimi 

məlumatların subyektdən əldə edilməsi. 

Authenticate (autentifikasiya, həqiqiliyin yoxlanması)  

1) 

İstifadəçinin, qurğunun və ya sistemin digər komponentinin həqiqiliyinin yoxlanılması; 

adətən sistemin resurslarına girişə icazə qərarının qəbul edilməsi üçün istifadə edilir;  

2) 

İcazəsiz dəyişdirilməni aşkarlamaq üçün saxlanılan və ya ötürülən verilənlərin tamlığının 

yoxlanılması.  

Verilənləri  icazəsiz  istifadədən  qorumaq  üçün,  adətən,  parol-dan  istifadə  edilir. 

(şəkil 7). Parol [password], yalnız verilənlərdən istifadə etmək hüququ olan şəxsin bildiyi 

simvollar  yığınıdır.  İstifadəçi  verilənlərdən  istifadə  hüququnu  təsdiq  etmək  üçün  özünü 

tanıtmalı və parolunu təqdim etməlidir. 

 

Şəkil 7. İstifadəçinin tanınması üçün dialoq boksu 

Bəzən parol əvəzinə texniki vasitələrdən – elektron açarlardan, smart-kartlardan və 

s. istifadə olunur. Biometrik informasiyaya əsaslanan mühafizə sistemləri də mövcuddur. 

Bu sistemlərdə istifadə olunan əlamətlər insanın dəyişməyən xususiyyətlərinə əsaslanır və 

ona  görə  də  biometrik  informasiya  itirilə,  yaxud  saxtalaşdırıla  bilməz.  İnformasiyanın 

biometric  mühafizə  sistemlərinə  aşağıdakı  identifikasiya  (şəxsin  tanınması)  sistemləri 

aiddir: 

a)  barmaq izlərinə görə identifikasiya;  

b)  gözün qüzehli qişasının şəklinə görə identifikasiya; 

c)  nitqin özəlliklərinə görə identifikasiya; 

d)  üzün təsvirinə görə identifikasiya; 

e)  ovucun cizgilərinə görə identifikasiya.