Slide 3: yunoncha geo - yer, logos - fan ma’nosini anglatadi. Gyeologiya tabiiy fanlar tizimiga kiradi va u Yerning tuzilishi, paydo bo‘lishi va rivojlanishi qonuniyatlarini o‘rganadi. «Gyeologiya» atamasini birinchi bo‘lib norvegiyalik olim M.P.Esholt 16
Slide 4: Gyeologiya fani esa yerning ustki qismini o‘rganish bilan bir qatorda, uning ichki tuzilishini, tarkibini va undagi kechayotgan hodisalar va jarayonlarning rivojlanish qonuniyatlarini ham o‘rganadi. Gyeologlar Yerni turli mineral va tog‘ jinslari
Slide 5: Yerning moddiy tarkibini mineralogiya (minerallar haqidagi fan) va kristallografiya (kristallar haqidagi fan), petrografiya (tog‘ jinslari haqidagi fan), geokimyo (Yer kimyosini o‘rganuvchi fan), paleontologiya (qadimgi organizmlarning toshqotgan
Slide 6: Yer shari turli tabiiy fanlarning o‘rganish obektidir. Astronomiya Yerning fazoda tutgan o‘rnini, geografiya, geodeziya, geomorfologiya Yer sirtining tabiati, tabiiy muhitlari, relef shakllari hamda elementlarini o‘rganadi. Biologiya esa yerda ti
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11: Grunt suzi birinchi marta Rossiyada Petr 1 davrida rus kuruvchilari tomonidan kullanila boshlangan. Shu davrdan boshlab rus kuruvchilari yerning imorat kuriladigan ustki kismidagi bushok tog jinslarini grunt deb atay boshladilar. Grunt suzini ke
Slide 12: Tog jinsi ustiga kurilgan imorat, inshoot, yul va xokazolarda chukish, buzilish, kiyshayish protsesslari ruy beradi. Bunday protsesslarning ruy berishi va tezligi gruntlarning fizik, KimOyaviy va mexanik xossalariga, tarkibiga va ularning geneti
Slide 13
Slide 14: Gyeologik bilimlarning shakllanishi va taraqqiyoti uzoq o‘tmishga borib taqaladi. Gyeologiya fan tariqasida ikki asrdan ko‘proq vaqt oldin shakllangan. O‘tmishda uni huddi geografiya singari falsafaning bir qismi deb qarashgan. Faqat XVIII - asr
Slide 15: Odamlar keyinroq mis, qo‘rg‘oshin, qalay, kumush, oltin, undan keyin esa temir ma’dani bilan tanishganlar. Ular asta - sekin qimmatbaho mineral va tog‘ jinslaridan foydalanganlar: ohanrabo, lazurit, firuza va boshqalardan ziynat buyumlari yasay
Slide 16: Dastlabki Yer haqidagi yozma ma’lumotlar Bobil (hozigi Iroq) davlatiga mansub. Dunyoning paydo bo‘lishi to‘g‘risidagi dastlabki rivoyatlar Myesopotamiyada, miloddan avvalgi 4 - 3 ming yillikda ilk sinfiy davlatlar - Ur, Uruk Lagash va boshqalard
Slide 17: Dunyoning paydo bo‘lishi haqidagi Bobilliklarning qadimgi rivoyatlari yahudiylarning «Injil»iga, xristian va musulmon dinining «muqaddas» kitoblariga ham kirib qolgan. Ishlab chiqarish kuchlarining taraqqiyoti tabiiy fanlarning rivojlanishi uchu
Slide 18: Yunonistonda ilmiy asoslangan tushunchalarga ega bo‘lgan olimlar yetilib chiqqan. Ular dunyoning tuzilishi va tabiat hodisalari haqida turli fikrlarni qo‘rqmay aytishgan. Bular Fales (eramizdan avvalgi VII- VI - asrlar), Gyeraklit (eramizdan avv
Slide 19
Slide 20: Kurilgan va kurilayotgan imorat xamda inshootlarga geologik va injenerlik —geologik protsesslar juda katta ta'sir kursatadi. Masalan, biror territoriyada kuchli sel yogsa yoki chukish protsessi ruy bersa, imorat inshootlar shikastlanadi. Geologi
Slide 21
Slide 22: Yaponiya va Sharqiy Xitoy dengizlaridagi orollarda tez - tez sodir bo‘lib turadigan zilzilalar mahalliy aholini juda qiziqtirgan va bu hodisani o‘rganish uchun 132 inchi yilda Chjan Xen birinchi bo‘lib eng oddiy seysmograf ixtiro qilgan. Qadimgi
Slide 23: 384 322 Yıllarda qaysı olim geologiya fanining rivojlanishiga o’z hissasini qo’shgan
Slide 24: Bu o‘sha vaqtda qurila boshlagan ilm - fanning ulug‘ binosiga qo‘yilgan birinchi g‘ishtlar edi. Gyerodot (eramizdan avvalgi 484 - 466 yillar) Misr yerining paydo bo‘lishi tarixini yozgan. U Misr o‘tmishda O‘rta yer dengizining Efiopiyagacha cho‘
Slide 25: Mashhur geograf Strabon quruqlikda dengiz chig‘anoqlarining topilish sabablarini tushuntirib, yerning dengiz tagidagi qismi harakat qilib ko‘tarilishi va cho‘kishi natijasida orollar, hatto materiklarning hosil bo‘lishini ko‘rsatib o‘tgan. Sitsi
Slide 26: Endogen faktorli magmaning sovushi natijasida xosil buladigan tog jinslarining, masalan, granitli, porfirlar va boshkalarni vujudga keltiradi. Bu tog jinslarining xosil bulishi magma va unda sodir buladigan protsesslar bilan boglikligi sababli u
Slide 27: Xulosa
Slide 28: Adabiyotlar OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yilAbdullayev X. M., Sobr. Soch., t. 1—7, T., 1964-69;Akramxodjayev A. M., Litologiya neftegazonosnix melovix otlojeniy Ferganskoy depressii, T., 1960;Obruchev V. A., Geologiya asarlari, T., 19
