1 joriy topshiriqlar. 1-topshiriq. Jadvalni to‘ldiring: Falsafa fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

3-topshiriq. Sxemani to‘ldiring:

Borliq shakllarini izohlang.

Borliq shakllari




Tabiat borlig‘i Ijtimoiy borliq
Inson borlig‘i Ma’naviy borliq
Tabiat borlig‘i




Tabiat borlig‘i
Tabiat borlig'i odatdatabiatdagi narsalar (jismlar), jarayonlar, holatlar borlig'i sifatidatushuniladi. U ikkiga bo'linadi: azaliy tabiat borlig'i (yoki tabiiy tabiatborlig'i, u insondan ilgari va uning ishtirokisiz ham mavjud bo'lgan) vaodam mehnati bilan ishlab chiqarilgan narsalar borlig'i («ikkinchi tabiat»borlig'i, ya'ni madaniyat). ikkinchi tabiat borlig'i esa, o'z navbatida,quyidagi ko'rinishlarda uchraydi:
Ijtimoiy borliq. Ijtimoiy borliq jamiyatga xos bo'lgan ijtimoiy aloqadorliklarham ishtirok etadi. Bunday dunyoning tuzilishi nihoyatda murakkabbo'lib, borliq bu darajada o'zining o'ta uyushganligini, nisbiymustaqilligini va yuqori darajada faolligini namoyish qiladi. Budunyoning strukturaviy elementi bo'lgan bar bir inson jamiyatga xosbo'lgan barcha aloqadorliklarni o'zida aks ettiradi va ijtimoiymunosabatlarda, aloqadorliklarda ongli ravishda, maqsadga binoan,muayyan mo'ljallarni oldindan belgilagan holda harakat qiladi.
Inson borlig‘i - inson borlig’i (insonning narsalar olamidagi borliqi va odamning o`ziga xos bo`lgan insoniy borliqi);
Ma’naviy borliq-ma'naviy borliq (individuallashgan va ob'ektivlashgan ma'naviyborliq);

4-topshiriq. Jadvalni to‘ldiring.

Bilish bosqichlari va darajalari	Falsafiy qonun va kategoriyalarning izohi
Bilish bosqichlari Xissiy bilish (jonli mushohada) Xissiy bilish – narsa-voqea, hodisalarning inson ongida bevosita aks etish jarayoni Xissiy bilish shakllari: sezgi idrok tasavvur Aqliy (mantiqiy) bilish – narsa, hodisalar mohiyati, aloqa munosabatlarini bilish Aqliy (mantiqiy) bilish shakllari: tushuncha hukm (mushohada) xulosa Intuitiv bilish – g`ayrishuuriy bilish, to`satdan bilish.	Falsafiy qonunlarning belgilari,Olamning mavjudligi, o'zgarishlari, ulardagi narsa, hodisalarning mohiyatidan kelib chiqadi. Zaruriy bog’lanishlarni ifodalaydi.Narsa va hodisalarning umumiy bog’lanishlarini ifodalaydi.
aqliy (matiqiy) bilish – narsa hodisalar mohiyati aloqa munosabatlarini bilish. Aqliy (matiqiy) bilish shakllari: tushunch, hukm, mushohoda, xulosa.	Kategoriya o`zi nima? Bu so`z qadimgi yunon tilidan olingan bo`lib: «izohlash», «tushuntirish», «ko`rsatish», degan ma’nolarni anglatadi. Uning mazmunidagi bunday xilma-xillik qadimgi davrlardanok ilmiy tadqiqot yo`nalishiga aylangan. U o`zining «Kategoriyalar» degan asarida ularni ob’ektiv vokelikning umumlashgan in’kosi sifatida qarab, turkumlashtirishga harakat qilgan. Хususan, uningcha quyidagi kategoriyalar mavjud: «mohiyat» (substansiya), «miqdor», «sifat», «munosabat», «o`rin», «vaqt», «holat», «mavke», «harakat», «azob-ukubat».
Intuitiv bilish- g’ayrishuuriy bilish to’satdan bilish.	Odamzod qonunlar orqali olamning sirasrorlarini bilish imqoniyatiga ega boladi. Falsafiy qonunlar dunyodagi ozgarishlar, paydo bolish va yoqolishlar, rivojlanish va taraqqiyot mexanizmlarini anglab olish imqonini beradi. qonun – muayyan shart-sharoitda voqealar rivojining xususiyati va yonalishini belgilaydigan, malum bir qatiy natijani taqoza etadigan obeqtiv dunyodagi narsa va xodisalarning muxim zaruriy, umumiy nisbiy, barqaror munosabatlar ifodasidir.
Bilish tarkibi Bilish subyekti (bilish harakatining sohibi, shaxs) Bilish obyekti (subyektning bilish faoliyati yo`naltirilgan narsa, hodisa, jarayon)	Tabiat qonunlari yer yuzida inson bolmagan davrda xam mavjud bolgan. Jamiyat qonunlari esa inson faoliyati natijasida paydo bolgan shart – sharoitlar bilan bogliq ravishda yuzaga kelgan.
Bilim (bilish natijasi)	Jamiat qonunlari kishilarning ijtimoiy munosabatlaridagi eng umumiy, muxim boglanishni korsatadi. Yana bir farqi shuki, jamiyat qonunlariga nisbatan tabiat qonunlari asti-sekinlik bilan ozgarib boradi.

Dunyo okean boyliklari va i mkoniyatlaridan unumliroq foydalanish; azon qatlami yo’qolishi xavfining oldini olis h va h.k.; insoniyat va uning kelajagi to’g’risidagi o’zaro hamkorlikda jiddiy tadqiqot lar olib borish; kishi organi zmining tobora tez sur’atlar bilan o’zgarayotgan sun’iy va tabiiy muhitga moslashis h jarayonini ilmiy taxlil qilish. Insoniyat oldida ana shu xild agi muammolarning kundala ng turib qolishining o’ziyoq kishilik sivilizasiyasi o’ta mu rakkab, o’ta qaltis bir jaray onni boshidan kechirayotga nligidan darak beradi.
5-topshiriq. Кlaster asosida berilgan savolga javob bering

Global (umumbashariy) muammolar, ular ni hal qilish yo’llari va imkoniyatlari Inso niyat XX asrda bir kator muammolarga duch keldiki, xozirda ulardan qutulib keti sh yoki ketmaslik bugungi kunning eng dolzarb masalasiga aylandi. Agar XX asrni ng birinchi yarmi oxirlarida insoniyat qar shisida asosan bitta umumbashariy muammo — yadro halokatining oldini olish kundalan g bo’lib turgan bo’lsa, xozirda ularning soni birmuncha ortdi.



Aholining tabiiy o’sishi, fantexnika yutuqlaridan tor manfaatlar yo’lid a foydalanish, bir qator mintaqalarda mur akkab ekologik vaziyatni vujudga keltirdi. Oqibatda insoniyatning kelajagi xavf ostida kolayotganligi muammosi kelib chikdi. Us hbu muammo umumbashariy muammo b o’lib, uni jahon xalqlarining ishtirokisiz hal qilib bo’l maydi