1. Kompüter şəbəkələrinin təsnifatı və inkişaf mərhələləri

13. Marşrutlayıcılar və onların iş prinsipi 

---

Marşrutlayıcılar, 
şəbəkədəki 
informasiyanı 
nöqtədən-nöqtəyə 
göndərən və alıcı cihazın IP ünvanına əsaslanaraq informasiyanı 
növbəti cihaza yönləndirən şəbəkə avadanlıqlarıdır. Bu cihazlar, fərqli 
şəbəkələrdə yerləşən cihazlar arasında informasiyanın ötürülməsini 
təmin edir. 
Marşrutlayıcının əsas iş prinsipi, bir informasiyanı aldığı 
interfeyssindən qəbul edib, növbəti məqsəd ünvanına uyğun olaraq 
yeni bir paket yaradaraq onu hədəfə çatdırmasıdır. Bu işləmi yerinə 
yetirmək üçün marşrutlayıcının mövcud olan şəbəkə konfiqurasiyasına 
uyğun olaraq routing table (marşrut cədvəli) adlanan bir konfiqurasiya 
faylına ehtiyacı var. Bu faylda, şəbəkədəki fərqli ünvanlarla əlaqəli 
cihazların növbəti məqsəd ünvanları və köklərinin növbəti 
marşrutlayıcı ünvanları göstərilir. 
Marşrutlayıcılar, paketlərin optimal bir şəkildə hədəfə çatdırılmasını 
təmin edir və şəbəkədəki trafik axarını idarə etmək üçün istifadə 
olunur. Həmçinin, marşrutlayıcılar fərqli şəbəkə protokollarını 
dəstəkləyir və şəbəkədəki hər bir cihazla əlaqə qurmaq üçün 
protokolları tətbiq edir. 
14. Kanalların və paketlərin kommutasiyası 
Şəbəkədə kanalların və paketlərin kommutasiyası, informasiyanın 
fərqli cihazlar arasında ötürülməsini təmin edir. Kommutasiya prosesi, 
informasiyanın mənbə cihazından hədəf cihazına növbəti cihazlar 
vasitəsilə ötürülməsini əhatə edir. 
Kanalların kommutasiyası, informasiyanın mənbə və hədəf cihazlar 
arasında mövcud olan fiziki kanallar vasitəsilə ötürülməsini təmin edir. 
Bu proses, həm də kanalların idarəedilməsinə və fərqli cihazlar 
arasında məlumatın ötürülməsinin tənzimlənməsinə imkan verir. İki 
əsas kanal kommutasiya növü var: 
1. Circuit-switched (dairəvi kommutasiya): Bu növ kommutasiya, 
informasiya ötürmə prosesində nöqtədən-nöqtəyə təcrübəsi yaradır. Bu 
prosesdə, əlaqələrin yaradılması və ardıcıl birləşdirilməsi zamanı kanal 
tənzimlənməsi həyata keçirilir. Buna görə də, dairəvi kommutasiya ilə 
ötürülən məlumatın keyfiyyəti daha yüksəkdir. Telefon şəbəkələri, 
marşrut telefon sistemləri, satelit əlaqələri kimi bir çox tətbiq edilmə 
növləri bu növ kommutasiyadan istifadə edir. 
2. Packet-switched (paket kommutasiya): Bu növ kommutasiya, 
informasiyanın paketlər şəklində ötürülməsi ilə həyata keçirilir. Bu 
prosesdə, informasiya paketlər şəklində bölünür və hər bir paket fərqli 
yollarla ötürülür. Paket kommutasiyası, şəbəkədəki məlumatların daha 
sürətli ötürülməsinə və daha çox mənbə və hədəf cihazın daxil olmasına 
imkan verir. İnternet və şəbəkəli oyunlar kimi şəbəkə tətbiqlərinin bir 
çox növləri bu növ kommutasiyadan istifadə edir. 
Paketlərin kommutasiyası, informasiyanın hədəfə çatdırılması zamanı 
növbəti cihazların köməyi ilə yaradılan bir prosesdir. 

---