1. Korxona xaqida tushuncha. Korxona turlari

3 Korxopashshg turlari va vazifalari.
Bozor iktisodnyoti sharoitida korxonalarning turli xil shakllari va ularshshg ^girlaashalari - uyushmalari mavjud buladi. Ulardan ba’zilarini kukndabayonkilamiz.
1 Bank - moliyaaiy korxona bulib, u vaktincha bush bulgan pul mablaglari (omoiatlar)ii uz i da saklaydn, ikshsodiyot yeub’ektlariga kredit (zayom, ssuda)lar beradi, korxonalar, muassasalar yoki lloxida shaxslar bilan uzaro tulovlar va xisob-kitoblarda vositachilik kiladi, mamlakatda pul luomalasini (jumladan, yangi pullar 'ljarilishi-emissiyasini) tartibga solib bongkaradi.
Bank uyushmalari - xususiy banklarning professional manfaatlarini ximoya kilish maksadida tuzgan birlashmalar. Bu banklar uchun eng kulay konun me’yorlarini ta’minlash choralarini kuradi, bank oieratsiyalarini utkazish koidalarini standartlashtiriladi va ularning bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshiradi, axborot makrazlari xisoblanadi. Xududny Zelgi buyicha xam, banklarning xtisoslashishi buyicha xam tashkil etiladi.
Ipoteka bank - kredit muassasa bulib, u kuchmas mulkning garovi yer, inshoot va boshkallar ■..:sooiga uzok muddatln kreditlar beradi, shuningdek garovga kuyiladipsh kuchmas mulk bilan ^mpnlapadigan garov varakalari chikaradi.
-g. Kichik biznes - tadbirkorlik faoliyati shakllaridan biri. Kichik bizpesda kapital fa-sit :';:g 1p.chk darajaln soxalarga sarflapadi, iktnsodiyotnnng riojlaiishiga ta’snr etadn. Saloat . a kurilish soxasiga yangi tashkil etilgan va amat kilayotgan korxonalar kiradi.
Kichik korxonalar - mustakil xujalik faoliyatini olib boruvchi, uz balansiga ega bulgan, soliklar va boshka tulovlarni tulagandan sung kolgan foydasini uzi taksimlaydigan korxona. Ganoag va kurilnshda - 200 kishi, fan soxasida 100 kishi, ishlab chikarish soxasishshg boshka . armoklarida 50 , noishlab chikarish soxasida - 25, chakana savdoda - 15 kishigacha ishlaydigan korxonalar.
Kombinat - kombinat xar xil ishlab chikarish tarmoklarinpng saioat korxonalari 'irlashmasi.
Konsern - korxonalar birlashmasining rivojlangan shakli, moliya alokalari, •anfaatlarp asosidagi shartnomalar, shaxsiy maksadlar asosida faoliyat kursatadn. Bosh.saruv
.tizimining bir turi.
8 Kooperativ - dastlabki boskichda uz-uziii boshkarish va moliyalashtirish maksadida tadbirkorlik faliyatini olib borish uchun ixtiyoriy ravishda birlashgan fukar^la.r guruxlni a aagan tashkilot. Xamkorlikda maxsulot ishlab chikarish, sotib olish, tovarlar iste’moln va .xizmat kursatish maksadida tashkil etiladi. Undagi jamgarmalar katnashchilarining pay va badallari asosida vujudga keladi.
9 Korporatsiya - f’zolarning u yoki bu manfaatlarini ximoya kilish maksadida tashkil etigan aksioner jamiyat shakli. AKShda barcha aksioner jamiyatlar korporatsiya deb ataladi.
10 Ma’suliyati cheklangan jamiyat - uz mulkini chegarasida majburiyatlarga javobgar bulgan, kismlarra bulnngan ustav fondiga ega bulgan ta’sis xujjati bilan belpshangan aksioner jamiyat turi. Jamiyat a’zolari mablagi jamiyat roziligi bilan boshka shaxsga berilishi mumkin
11. Ochik turdagi xissadorlik jamiyati - bu shunday aksionerlik jamklshki, uping ari ochik savdoga chikadi va ular ochik obuna sifatida ta’sischilar kapopiga muvofik tarkatilishi (sotilishi) mumkin.
12. tadbirkorik - foyda olish maksadida fukarolar va korxonalarning uz gashabbusi asosida mustaknl faolsh; g yurptishi. Masalan, xususiy jamoa tadbprkorlngn.
13 Trest - monopoliyalarping yukori shakli. Uida maxsulot ishlab chikarish, sotish, _{ga na}lar moliyasi birlashtiriladi. Trest ma’lum tarmokda xukmroilik kiluvchi yagona, ulkap :chg.p ar jamiyati xisoblanadi.
Fabrika - mashina, texnika turlari va texnologiyani kullashga asoslangan xolda ish yuri'guvchi manoat korxonasi, yirik mashinalashgan ishlab chikarishning turi.
Ferma - kishlok xujaligi tashkilotning bir bulimii yoki aloxida xujalik. Chorvachilik, parandachilik vash u kabi soxalar bilan shugullanadi.
Fermer - jamoa yoki davlat xujaliklarining bir bulimida ish olib boruvchi щaxe, xueusiy xujalik faoliyati yurituvchi shaxe.
Fermer xujaligi - kishlok xujaligi maxeulotini ishlab chikaruvchi korxona, xujalik. Kishlok joylarda shaxsiy yordamchi yoki ijaraga olgan yeridan xususiy faoliyat yurituvchi. Fermer xujaligiga fermeriing oila a’zolari, karindoshlari boshka fukarolar kirsham MuMKIN.
1o. Firma - korxona, kompaniya, chashki lot (ishlab chikarish, savdo, transport bank va boshka soxalarda). Uzn mustakil faoliyat yuritadi, ustav fondiga ega.
19. Xujalik assotsiatsiyalari - bir yoki bir necha ishlab chikarish xujalik funksiyalarini amalga oshirish uchun tuzilgai korxonalar birlashmasi. Yuridik shaxe, muaesasa, korxona yoki tashkilot, inson xukuklari va majburiyatlarining mustakil subxekti sifatida uziga yuklatilgan funksiyalarnn bajaruvchi muassasa, tashkilot. Yuridik shaxe mulk buymcha sudlarga davogar va javobgar bulish xukukiga ega. Konunda, ma’muriy aktda yoki usgavida kursatilgan vazifalarni amalga oshiradi, uz mulkiga va majburiyatlariga mustakil ravishda javobgardir.
20. Kushma korxona - boshka mamlakatlar ipvestitsiyalari (pul mablaglari) ishtirokpda tashkil )tilgan korxonalar bulib, uzaro maifaatdorlik asosida ilmiy - ishlab chika])ish, ilmiy texnik va boshka vazifalarni yechishga karatilgan. Chet el texnikasi, texnologiyasi asosida barpo kndshshb, maxalliy xom - ashyo va maxalliy ishchi kuchlari xisobidap faoliyat yuritadp.