1-Lаbоratoriyaliq jumis Kompyuter arxitekturasinin’ tu’sinikleri, bazaliq strukturasi ha’m Kompyuter klasslari

Kompyuterlerdi yadınıń kólemi, bir sekundta atqaratuǵın ámeller tezligi, maǵlıwmatlardıń razrad tórinde (yacheykalarda) suwretleniwine qaray, bes gruppaǵa bolıw múmkin:
- super kompyuterler (Super Computer);
- blok kompyuterler (Manframe Computer);
- mini kompyuterler (Minicomputer);
- jeke kompyuterler (PC-Personal Computer);
- bloknot (noutbook) kompyuterler.
Super kompyuterler (TOP 500 kompyuterler)-kútá úlken tezlikti talap etetuǵın hám úlken kólem degi máselelerdi sheshiw ushın mólsherlengen boladı. Bunday máseleler retinde hawa rayınıń global prognozına tiyisli máselelerdi, úsh ólshewli keńislik túrli aǵıslardıń keshiwin úyreniw máseleleri, global informatsion sistemalar hám taǵı basqalardı keltiriw múmkin. Bul kompyuterler bir sekundta 10 trillionlap ámel atqaradı. Superkompyuterlar bahsida AQSH energetika ministrliginiń Sandia laboratoriyasında ornatılǵan 9472 protsessorli Intel ASCI Red kompyuter sisteması karvonboshilik qılıp atır. Onıń tezligi kompyuterler tezligin ólshewshi- Linpacr parallel testinde 1 TFLOPS (1 TFLOPS-1000 GFLOPS teń, 1 GFLOPS bolsa 1000000 FLOPS, 1 FLOPS-sekundına 1000 ámelge teń). Atap aytqanda, bul kompyuter yadro sınaqların hám eskirayotgan yadro quralların modellestiriwde qollanıladı. Itibarlisi mınada, Tokıo universiteti dúnyada tórtinshi orında turatuǵın, sekundına 873 GFLOPS ámel atqaratuǵın, 128 protsessorli SGI ASCI Blue kompyuterine iye. Tómendegi kestede Tap kompyuterler haqqında maǵlıwmat keltirilgen:
Sonı dizimnen ótkeriw kerekki, superkompyuterlarning málim jónelis máselelerin sheshiwge qaratılǵan túrleri de bar.
Blok kompyuterler (Manframe Computer)-pán hám texnikanıń túrli tarawlarına tiyisli máselelerdi sheshiwge mólsherlengen. Olardıń ámel orınlaw tezligi hám yad kólemi superkompyuterlarnikiga qaraǵanda bir-eki tekshe tómen. Bularǵa mısal retinde AQShning CRAY (krey), IBM 390, 4300, IBM ES/9000, Fransiyanıń Barrous 6000, Yaponiyanıń M1800 markalı kompyuterin hám basqalardı mısal etip keltiriw múmkin.