1. Markaziy va nomarkaziy siqilgan ustunlar hisoblash va konstruksiyalash. Ustunlarning mustahkamligi

Teng taqsimlangan har bir kuch: kN. (6.12) Kashakni siquvchi kuchni (6.7,b-rasm) quyidagi formula orqali aniqlash mumkin: , kN. (6.13) bu yerda β – kashak va tarmoq o„lari orasidagi burchak, grad. Siqilgan kashakning zo„riqishi quyidagi formula orqali aniqlanadi: , kPa. (6.14) bu yerda – bir tomonlama maxkamlangan burchakli kashakni hisobga oluvchi ish sharoiti koeffitsiyenti; - bitta kashakning ko„ndalang kesm yuzasi, m2 . 76 6.7-rasm. Panjara birikmalarini hisob chizmasi

Ustunning shvellerlariga payvandlanadigan metall teng yonli burchak kashakining eng kam o„lchami panjara elementlarining ruxsat etiladigan egiluvchanligi bo„lishi kerak. Panjara elemettlarini hi-soblash, (6.3) va (6.4) formulalar orqali omalga oshiriladi. Ustunning shvellerlariga payvandlanadigan metall taxta shartli ko„ndalang kuch ta‟sirida hosil bo„ladigan qirquvchi kuch natijasida deformatsiyaning egilish turiga ishlaydi.

Ustunning shvellerlariga payvandlanadigan metall teng yonli burchak kashakining eng kam o„lchami panjara elementlarining ruxsat etiladigan egiluvchanligi bo„lishi kerak. Panjara elemettlarini hi-soblash, (6.3) va (6.4) formulalar orqali omalga oshiriladi. Ustunning shvellerlariga payvandlanadigan metall taxta shartli ko„ndalang kuch ta‟sirida hosil bo„ladigan qirquvchi kuch natijasida deformatsiyaning egilish turiga ishlaydi.

Qirquvch kuchni quyidagi formula orqali aniqlash mumkin: , kN. (6.15) bu yerda – metall taxta markazlari orasidagi masofa, m. Metall taxtaning eguvchi momentini quyidagi formula orqali aniqlash mumkin: , kN∙m (6.16) a) b) β x y y x c) Nb Ft Ft Ft Fkk Fk Ft / 2 Ft / 2 Fq bo‘ / 2 77 Metall taxtaning eni uni maxkamlash sharoiti bo„yicha tanlanadi. Bundan tashqari u o„ta qattiq bo„lishi kerak. Odatda uning qiymati quyidagicha aniqlanadi: Metall taxtaning qalinligi qu-yidagi ⁄ ⁄ oraliqda bo„lishi kerak. Markaziy siqilgan ustunlar kesimini tanlash yaqinlashtirish uslubiyati orqali amalga oshiriladi, buning uchun ustunning egiluvchanligi oldindan oraliqda beriladi. Ustunning kesimi aniqlangandan so„ng uning bazasi hisoblanadi. Ustun bazasining tayanchi hisoblangan metall taxtaning yuzasi ni quyidagi formula orqali aniqlash mumkin: , m 2 (6.17) bu yerda F – bo„ylama hisobiy kuch, kN; -betonli poydevorning siqilishdagi hisobiy solishtirma qarshiligi, kN. Beton poydevorining reaktiv qarshilik bosimi quyidagi formula orqali aniqlanadi: , kPa (6.18) Ustun 2 ning pastki qismiga metall taxta 1 payvandlanib u beton poydevoridagi ankerlarning gaykalari 3 orqali maxkamlanadi