1. marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari ulgurji savdo

vaziyat.
Tovar yoki xizmatning yuqori nafliligi va narxning past darajadagi tiniqligi. 
2.
– 
vaziyat.
Tovar nafliligining yuqori darajasi va narxning yuqori darajasi tiniqligi. Bu holda 
xaridor tovardan yuqori naf olish bilan uning narxiga ishonch hosil qilib undan qoniqadi. 
3.
– 
vaziyat. 
Xaridor tovardan, uning nafliligidan qoniqmaydi. Bu holda tovarga nima uchun 
pul to‘layotganidan ham qoniqmaydi. Bunday holat raqobatchi firmalar uchun juda qulay 
bo‘lib, u o‘z mahsulotlari bilan xaridorlarni o‘ziga jalb qilib oladi. 
4.
– 
vaziyat.
Tovar nafliligi kam va aniq bozordagi narxga nisbatan past daraja. Bu vaqtda 
korxona mahsuloti narxini raqobatdagi korxonaga nisbatan past narx belgilaydi, bunda undan 
ko‘radigan samara yuqori bo‘lmaydi. 
Narx tiniqligini ko‘pgina chora-tadbirlar orqali ta’minlash mumkin: narxlarni muhokama qilish, 
xaridorlarni so‘rov qilish, narxlarning barqarorligini ko‘rsatish. 
Narx afzalligi. 
Bu tushuncha asosida tovarning «narxi» va uning «naflilik» nisbati yotadi. Narx 
afzalligi mahsulotning naflilik darajasiga bevosita bog‘liq. Xaridor tomonidan sotib olinayotgan 
mahsulotning naflilik ko‘rsatkichlarini his etish, ya’ni qabul qilish ikki omilni his etish bilan 
bevosita bog‘liq. Xarid qilinadigan tovarlarning qimmatliligi (nafligi) va narx (bahosi). Bozorda 
turli narxlarda va turli qimmatga ega bo‘lgan tovarlar taklifiga duch kelgan xaridor o‘zi uchun eng 
optimal variantni izlaydi. Xaridor har doim o‘zi mo‘ljallagan, kutgan narxda tovar sotib olishni 
xohlaydi. 
Raqobat muhitida korxona raqobatdosh bo‘lib faoliyat ko‘rsatishi uchun «Narx – sifat» nisbatini 
muntazam yaxshilashga urinadi. Bunga erishish uchun korxona iste’molchilar ehtiyojlari va 
talablarini muntazam o‘rganib borishi, tovarga innovatsion yondashishi, uni mukammallashtirishi 
kerak. Raqobatning mavjudligi sifat uchun kurashdan faqat iste’molchilar yutadi. Raqobat har bir 
korxonaning tovarini sifatli, naflilik darajasi yuqori, qadoq shakli, vazni turli iste’molchilar 
segmentlariga mo‘ljallangan bo‘lishi korxona savdo aylanmasi va foydasining yuqori bo‘lishiga olib 
keladi. 

---

Korxonalarning «narx–sifat» nisbatini yaxshilashga doimiy urinishida avvalo, iste’molchilarning 
to‘lov qobilyatini ham o‘rgangan holda (ya’ni to‘lov qobilyatining maksimal darajasi) mahsulot 
sifatini eng yuqori darajaga ko‘tarish, mahsulot tannarxini qanchaga olib kelishini hisob–kitob 
qilishlari kerak. Bu aniq maqsadga yo‘naltirilgan narxni Target costing (maqsadli) usulini qo‘llab 
topish mumkin. Bu «maqsadli baho» korxonada «yangi mahsulot» ishlab chiqarish uchun ketadigan 
umumiy xarajatlarning shakllanishi uchun bazaviy bo‘lib hisoblanadi. Maqsadli bahodan qancha 
foyda olish mo‘ljallangan bo‘lsa, o‘sha miqdor ayriladi, natijada maqsadli xarajatlar miqdori kelib 
chiqadi. Maqsadli xarajatlarni mahsulotga ketadigan barcha ingrediyentlariga bo‘lib chiqib, butun 
mahsulotning bozor bahosi aniqlanadi. Ya’ni mahsulot kalkulyatsiyasi hisoblanib, uning tannarxi va 
sotilish narxlari (chakana, ulgurji) belgilanadi.