1-ma’ruza: Elektr mashinalar haqida umumiy ma’lumot Reja: 1

---

1-ma’ruza: Elektr mashinalar haqida umumiy ma’lumot 

Reja: 

1.  Elektromexanika va ijtimoiy rivojlanish 

2.  Elektr mashinalarni rivojlantirishning qisqacha tarixi 

3.  Elektr mashinalarining klasifikatsisi 

 

1.  Elektromexanika va ijtimoiy rivojlanish 

Jamiyatda    moddiy    madaniyatning    rivoj    topgani    1-navbatda    energiya    manbalarini  

yuritilganligi  va  ulardan  foydalanishiga  qarab  belgilanadi.  Buning  qo’llanishi,  oxirgi  10 

yillikda  elektr  energiyadan  foydalanish  sanoatda  texnik  to’ntarishga  olib  keldi  va  ijtimoiy  

munosabatlar  rivojiga  katta  hissa  qo’shdi. 

Oxirgi  10 yillikda  esa  elektr  energiyasini  turli  sohalarda  qo’llash,  ishlab  chiqarish  

rivojlangan    mamlakatlarda    1000    martagacha    oshdi.    Deyarli    barcha    elektr    energiyasini  

elektr    mashinalarining    (ximiyaviy    manbalarga    juda    oz    miqdorda    energiya    mos    keladi)  

generator    rejimi,    motor    rejimlarida    ishlab    elektr    energiyasini    mexanik    energiyasiga  

aylantiradi. 

Elektrotexnika    sanoati  elektr    mashinalar    qurilmalari    va   xalq   xo’jaligining    boshqa  

sohalarini  elektr  energiyasi  bilan  taminlay  olishi  kerak.Elektr energiyani  uzatish,  taqsimlash  

va    foydalanish      uchun    har    bir    o’rnatilgan    quvvatga    5-6  ta    transformator    yoki    elektr  

motorlar  o’rnatish  kerak  bo’ladi. Elektro  texnika  sanoati  har  yili  xalq  xo’jaligining  turli  

sohalari    uchun    10    millionlab    elektr    mashinalari      ishlab    chiqaradi.    Elektr    mashinasozlik  

kompleksiz  ilmiy  sistemalar rivojlana  olmaydi.  Elektr  mashinalar   kosmosda,  chuqur   yer 

osti,  okeanlarda  atom  reaktorlarida,    tibbiyot    kabinetlarida    qo’llaniladi.        Elektromexanika  

ko’plab  sohalarning  rivojlanganlik  darajasini  ko’rsatuvchi  omil  bo’lib  hisoblanadi. 

Elektr  energiyasini  keng  miqyosda  ishlab  chiqarish  faqatgina   issiqlik  va  gidravlik  

stansiyalar  o’rnatilgan  turbo va  gidrogeneratorlarning  quvvatini  oshirish  yo’li  bilan  amalga  

oshiriladi.   IES  va  AES  larda  generator  sifatida  tez  aylanuvchi   elektr  mashinalari  turbo  

generatorlari    qo’llanilib,    ularning  aylanish  tezligi    3000    va    1500  ayl/min  ega.  Gidroelektr 

stansiyalarida esa sekin aylanuvchi  gidrogeneratorlar  qo’llaniladi. 

 

 

1.1-rasm