5. Nemis yevangel-lyuteranlar cherkovi. O`zbekistonga Yevangel-lyuteran dini vakillari XIX asrning ikkinchi yarmida chor Rossiyasi harbiylari va ma`muriy hizmatchilari qatorida kirib kelgan. Ma`lumotlarga ko`ra, 1886 yili Turkistonda 285 ta lyuteran istiqomat qilgan. 1896 yili Toshkent shahrida dastlabki ibodatxona –“kirxa” faoliyat yuruta boshlagan.
1992-yili Nemis yevangel-lyuteranlar cherkovi rasmiy ro`yxatdan o`tdi va kirxa lyuteranlarga qaytarib berdi. Hozir Respublikada ikkita (Toshkent shahri va Farg`ona viloyatida bittadan) Nemis yevangel-lyuteranlar cherkovlari ro`yxtga olingan. Mazkur cherkovlarga asosan nemis millatiga mansub dindorlar boradilar. Ibodatlar nemis tilida olib boriladi. Asosiy diniy manbalar Bibliya, “Blagaya vest” va “Der Bote –Vestnik” jurnallari hamda Martin Lyuterning kitoblari xisoblanadi.
Nemis yevangel-lyuteranlar cherkovlari o`z faoliyatida amaldagi qonunlarga qat`iy rioya etadi. Jamat a`zolari tomonidan tub aholi ichida misseonerlik faoliyati o`tkazilishi kuzatilmaydi.
6. Yevangel xristian-babtistlar cherkovi. Babtistlik (grekcha “babtizo” – “suvga botirmoq”, “suvga sho`ng`itib cho`qintirmoq”) XVII asrda Angliyada vujudga kelgan protestant yo`nalishlari oqimlaridan biri hisoblanib, dastlabki babtistlar jamoasiga Djon Smit (1554-1612) ytakchilik qilgan.
Turkistonga babtistlik ilk bor 1890-yillarda Markaziy Osiyo va Sibir hududlaridan ko`chirib kelganlar orqali kirib kelgan. 1909-yilda Toshkentda babtistlar jamoasining dastlabki ibodat uyi ochildi. 1991-yilda Samarqandda babtistlarning yana bir jamoasi vujudga kelgan. Babtistlar asosan provaslavlar orasida faol miseonerlik faoliyati bilan shug`illanganlar.
“Yevangel-xristian-babtistlar” nomi 1944 yili sobiq Sovet Ittifoqida protestantlikda o`zaro yaqin ikkita yo`nalishlar –babtistlar va yevangelchilar diniy jamoalrining birlashuvi oqibatida yuzaga kelgan.
O`zbekistonda Yevangel xristian-babtistlar cherkovi uyushmasi tarkibida 23 ta diniy tshkilot mavjud. Shu jumladan, 1 markaz –Toshkentda, 22 ta cherkov ro`yxatga olingan.
Yevangel xristian-babtistlar cherkovi diniy faoliyatni me`yorlovchi qonularga rioya etishga harakat qiladi. Diniy marosim va yig`ilishlari aniq belgilangan joy va vaqtda amalga oshiriladi. Yevangel xristian-babtistlar cherkovi dindorlarini asosiy diniy manbalari qatorida Bibliya va “Vestnik istini” jurnalini ko`rsatish mumkin. Diniy tshkilot vakillaridan ayrimlari misseonerlik faoliyati bilan shug`ullanganligi aniqlangan.
