1-mavzu: Falsafa fanining predmeti, mazmuni va ilm-fan, madaniyat taraqqiyotidagi o‘rni reja

Fridrix Nitsshe (1844-1900 – nemis faylasufi, irratsionalizm vakili, hayot falsafasi asoschisi. Asosiy asarlari: «Musiqa ruhidan fojianing tug‘ilishi», «Insoniy, o‘ta insoniy», «Zardo‘sht tavallosi», «Quvnoq fan», «YAxshilik va yomonlikning narigi tomonida», «Hamma uchun va hech kim uchun», «Hokimiyatga intilish», «Antixrist» va b.) borliqning ikki asosi: dionisiycha hayotiy asos va apolloncha bir yoqlama-intellektual asosni ajratgan va haqiqiy madaniyat bu asoslarni muvozanatga solishga harakat qilishi lozim, deb hisoblagan. Evropa madaniyati mazkur idealni ro‘yobga chiqara olmadi va inson borliq deganda stixiyali shakllanishni emas, balki tartibga solinganlikni tushunib, o‘z mavjudligining asosiy negizlaridan uzoqlasha boshladi. Vaholanki, hayot abadiy harakat va shakllanishdan iboratdir.
Hayotning mazmun va mohiyati hokimiyatga intilishda namoyon bo‘ladi. Bunday intilish butun tiriklikka xosdir. Unga intellektning hukmronligi, o‘z yaqiniga muhabbatni targ‘ib qiluvchi axloq va tenglikni e’lon qiluvchi sotsializm monelik qiladi. Bularning barchasi qullar axloqini tashkil etadi. To‘ralar axloqi esa hayotning qimmati, odamlar o‘rtasidagi tengsizlik hamda kuchning hukmronligiga asoslanishi lozim. Nitsshe «Xudo o‘ldi» degan tezisni ilgari suradi. Ushbu tezis yangicha axloqni shakllantirish zarurligini anglatadi.
Talaba va o’quvchi yoshlarda tanqidiy fikrlash ko’nikmalarini qanday rivojlantirish mumkin? tanqidiy fikrlash ko’nikmalari yoki talabalarda uchun tanqidiy fikrlashni rivojlantirish usullarini, quyidagi maslahatlar yordam berishi mumkin.
1. Jumboqlarni topish
Oddiy ko’rinishi mumkin, ammo jumboqlarni so’rash nafaqat qiziqarli mashg’ulot, balki muammolarni hal qilishdir.
2. Gazeta o’qish
Talabalarni muntazam ravishda gazeta o’qishga rag’batlantirish nafaqat uni dunyoni yaxshi bilishga yordam beradi, balki uning ongini ishga solishning ajoyib usuli hisoblanadi. Siz unga bir nechta maqolani o’qib chiqishni va undan nimani tushungan yoki nimani o’zlashtirganligini so’rashingiz mumkin.
3. Kitoblar o’qish
O’quvchi yoshlarni kitob o’qishga undashingiz mumkin, chunki bu sizning talabani turli vaziyatlarni tahlil qilishning ajoyib usuli sanaladi.
4. Tinglash qobiliyatlarini singdiring
Yaxshi fikrlovchi bo’lish uchun ham yaxshi tinglovchi bo’lishi juda muhimdir.
5. Ularga haqiqiy va soxta tushunchalarini tushunishga yordam berish
Bugungi ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy medialarning real dunyoda haqiqat nima-yu, soxtalik nima ekanini aniqlash juda qiyin. Shubha tug’diradi, bu “shubha” bilan shug’ullanishni o’rganishi kerakligini anglatadi.
6. Xulosalar haqida gapirish
Muayyan harakatlarning mumkin va mumkin bo’lgan xulosalarini o’rgatish — tanqidiy fikrlashning muhim qismidir.
7. Talaba bilan ko’proq muhokama qilish
8. “Nima uchun” deb so’rang
9. Farzandingiz uchun muammolarni hal qilishga shoshilmang
10. Erkin o’yin tarzi

2.