1-Mavzu: moliya bozorining nazariy asoslari

Keltirilayotgan taʼriflar asosida taʼkid-lash mumkinki, moliya bozori – moliyaviy instrumentlardan foydananish asosida moliyaviy vositachilar orqali vaqtincha boʻsh pul mablagʻlarini qayta taqsimlash yuz beradigan bozordir.

• Keltirilayotgan taʼriflar asosida taʼkid-lash mumkinki, moliya bozori – moliyaviy instrumentlardan foydananish asosida moliyaviy vositachilar orqali vaqtincha boʻsh pul mablagʻlarini qayta taqsimlash yuz beradigan bozordir.
• Moliya bozorining rolini chuqurroq anglash uchun uning funksiyalarini bilish talab etiladi. 1997 yil iqtisodiyot boʻyicha Nobel mukofoti laureati Robert Merton moliya bozorining quyidagi funksiyalarini ajratib koʻrsatadi:
• - kapitalni vaqt, tarmoqlararo va mamlakatlararo qayta taqsimlash;
• - kapital jamlash va korxonalarga ulush kiritish;
• - toʻlov-hisob-kitob;
• - risklarni boshqarish;
• - axborot;
• - axborotlar assimmetriyasi bilan bogʻliq muammolarning oldini olish.

Moliya bozori ishtirokchilari

Moliya bozorida vositachilar tiplari

Moliya bozorlarining samarali foaliyat ko‘rsatishi uchun ma’lum muhit mavjud bo‘lishi shart. Avvalambor mazkur shart iqtisodiy tizim barqarorligi va moliya tizimining erkin va ishonchli harakat qilishiga mo‘ljallangan qonunchilikka asoslanishi talab qilinadi. Bu qonunchilik har biri alohida milliy davlatlarda shu millatning urf-odatlari va udumlaridan istisno, umumiy xalqaro standartlarga muvofiqlashtirilishini talab etadi. Shu jumladan, milliy davlatlar hukumatlaridan moliya tizimini boshqaruvchisi Markaziy Banklarning erkinligini, inflyatsion jarayonlarga yo‘l qo‘ymaslikni, milliy valyutaning kundalik savdo bo‘yicha konvertatsiyasini ta’minlashni, g‘arbiy uslubdagi demokratiya qoidalarini o‘rnatishni va boshqa moliya erkinligini ta’minlovchi standartlarni bajarilishini talab qilinadi.

• Moliya bozorlarining samarali foaliyat ko‘rsatishi uchun ma’lum muhit mavjud bo‘lishi shart. Avvalambor mazkur shart iqtisodiy tizim barqarorligi va moliya tizimining erkin va ishonchli harakat qilishiga mo‘ljallangan qonunchilikka asoslanishi talab qilinadi. Bu qonunchilik har biri alohida milliy davlatlarda shu millatning urf-odatlari va udumlaridan istisno, umumiy xalqaro standartlarga muvofiqlashtirilishini talab etadi. Shu jumladan, milliy davlatlar hukumatlaridan moliya tizimini boshqaruvchisi Markaziy Banklarning erkinligini, inflyatsion jarayonlarga yo‘l qo‘ymaslikni, milliy valyutaning kundalik savdo bo‘yicha konvertatsiyasini ta’minlashni, g‘arbiy uslubdagi demokratiya qoidalarini o‘rnatishni va boshqa moliya erkinligini ta’minlovchi standartlarni bajarilishini talab qilinadi.