1-Mavzu: rivojlangan davlatlarda ta`lim-tarbiya

Oliy ta’lim. Oliy ta’lim muassasalarining xususiylari, sherkov va bundesveggategishlilaridan tashqari bo‘lgan oliy o‘quv yurtlari viloyatlar boshqaruvida bo‘ladi.Ularni yerlar bsh rahbari nomidan oliy ta’lim federasiyasi boshqaradi.Oliy maktab o‘z-o‘zini boshqarish huquqiga ega. Ular qonun doirasida o‘zUstavlarini qabul qiladilarOliy o‘quv yurtini shtatdagi rektor yoki bir necha yilga saylanadiganPrezident boshqaradi.


Ko‘pchilik viloyatlarda talabalar mustaqil ravishda o‘z-o‘zini boshqaradilar.Oliy o‘quv yurtlarida o‘qish diplom olish, magistr unvonini olish yoki davlatimtihonlari topshirish bilan yakunlanai. Shundan keyin o‘qishni davom ettirib,doktorlik ilmiy darajasini olish ushun imtihon topshiriladi.Ta’lim sohasidagi siyosat aholining ko‘plab qatlami ushun oliy o‘quvyurtlari darvozasini keng oshdi.Federasiya va viloyatlar nemis oliy o‘quv yurtlarida shet elliklaro‘qishidan manfaatdordir. 1991 yili ular 76000 ni tashkil etgan.Germaniyada talabalar o‘qishi erkin tashkil etilgan. Ko‘p sonli o‘quvbosqishlari bilan birga o‘quv rejalari taklif etiladi., ammmo o‘qishning ko‘pshilikbosqishlarida talabalarning o‘zlari fanlar va o‘quv yurtlarini tanlaydilar. O‘qishgahaq to‘lanmaydi. Sharoiti yetishmaganlarga moliyaviy yordam ham ko‘rsatiladi.Yordamning bir qismi stipendiyaga qo‘shib berilsa, yarmi qarz tariqasida beriladi.Talabalarni ijtimoiy himoyalash ushun oliy o‘quv yurtlarida ulargako‘maklashuvshi jamg‘armalar mavjud, ular davlatdan mablag‘ oladilar, tekinyotoq va talabalar oshxonasidan foydalanadilar.Universitet talabalari 14 semestr, ya’ni 7 yil o‘qiydi.
Xalq universitetlari.Xalq universitetlariga X1Xasrning oxirlarida Skandinaviya namunasigakshra asos solindi. Germaniya Federativ Respublikasining g‘arbiy qismida qariyb850 xalq universitetlari bo‘lib, joylarda ularning 4 mingga yaqin filiallari hamishlaydi. Ular asosan jamoa, tuman yoki ro‘yxatdan o‘tgan jamiyatlartasarrufidadir. Viloyatlar ularni pul mablag‘i bilan ta’minlab turadilar.Xalq universitetlari partiyalar va dindan tashqari muassasa bo‘lib, ularningko‘plari keshki.Davlat malaka oshirishni rag‘batlantiradi va bu maqsad ushun har yili 5mln markadan ortig‘ mablag‘ ajratadi. Asosan ishsizlar malaka oshirishimkoniyatidan ko‘proq foydalanadilar va bu bilan ularning ish topishlaritezlashadi.Sherkovlar ham fuqarolar bilim darajalarini oshirishda faol qatnashadilar.Sherkovlar o‘zining akademiyasida dolzarb mavzular bo‘yisha konferensiyalartashkil etadi.Siyosiy partiyalarga yaqin bo‘lgan fondlar ham malaka oshirishni asosiyvazifalaridan biri deb biladi. Bunga Kondrad Adinauyer (XDS) fondi, Fridrix Zbert(SDPG) fondi, Fridrix Nauman (SVDP) fondi, Gans Zaydel (XSS) fondlari kiradi.Germaniyada tadqiqot ishlari 3 yo‘nalishda olib boriladi: oliy o‘quvyurtlarida, davlat va xususiy institutlarda, ilmiy-tekshirish bo‘linmalarida. Oliyo‘quv yurtlarida tadqiqot bilan shug‘ullanish nemislarning qadimiyan’analaridandir. ―Tadqiqot va o‘qitish birligi‖ ularning hayotiy prinsipidir.Oliy o‘quv yurtlarida tadqiqotlarning asosiy yo‘nalishi – fundamentalamaliy tadqiqot bo‘lib, ularga boshqa ilmiy-tekshirish institutlari, sanoatlaboratoriyalari yaqindan yordam beradi. Bu ularning nazariy bilimlarini amaldatadbiq qilish imkoniyatini beradi.Germaniya ta’lim tizimidagi:- tabaqalashtirib o‘qitishga berilayotgan jiddiy e’tibor;- o‘quvshilarning mehnat ta’limini mustahkamlash;- kasbga yo‘naltirish kabi tomonlari boshqalarga namuna bo‘lishga arziydiganxususiyatlardir.-