1-mavzu. Xo’jalik yurituvchi sub’yektlarning buxgalteriyasi. Kor
omborlar, hisobxona, moddiy-texnik ta’minot bo‘limi mutaxassislari faoliyat qiladi. Dasturiy majmua o‘z ichiga uch qism: omborchi (ombor) moduli, hisobxona moduli, moddiy-texnik ta’minot bo‘limi modulini oladi . Omborchining dasturiy moduli ombor kartotekasini olib borilishini: hisobchining
ma’lumotli qismida moddiy boyliklar harakati bo‘yicha hujjat-larni buxgalteriya hisobi
to‘ldirilishini, materiallarning harakati bo‘yicha operatsiyalar nazoratini, materiallar harakati
miqdoriy va summasi aks ettirilishi hisobini, moliyaviy hisoblashlarni ta’minlaydi. Moddiy-
texnik ta’minot iqtisodchisi moddiy boyliklarning harakati bo‘yicha hujjatlarni shakllantirishni
olib boradi.
Savdo tashkilotlari uchun dasturiy mahsulotlar buxgalteriya hisobini marketing
operatsiyalari majmuida ko‘pvazifaviy ishlab chiqilishini ko‘zda tutadi. Masalan, «ombor»
moduli ombordagi tovarlar harakatini olib borishga, xaridlar kitobini tuzishga, schyotlarni yozib
borishga provodkalarni avtomatik shakllantirish va ularni hisobchiga topshirishga, narx
varaqalarni avtomatik shakllantirishga, do‘konning savdo zalida o‘rnatilgan kassa apparatlari
bilan hamkorlikda ishlashni ta’minlashga imkon beradi.
Buxgalteriya hisobi majmualari murakkab
ichki va
tashqi aloqalarga ega.
Ichki aloqalar buxgalteriya hisobining ayrim vazifalari, majmualari va uchastkalarining axborotli o‘zaro
hamkorliklarini;
tashqi aloqalar — boshqaruvning o‘zga vazifalarini amalga oshiruvchi boshqa
bo‘linmalari hamda tashqi tashkilotlar bilan o‘zaro hamkorligini aks ettiradi.
Boshqaruv
AAT tizimi
1-rasm. Buxgalteriya hisobini AAT sharoitida yo‘lga qo‘yish tamoyillari. Quyidagi 2-rasmda zamonaviy buxgalterning ish joyini AAT va AATexlariga asoslangan
holda tashkil qilinish tamoyili keltirilgan.
Hisob vazifalari majmualarining o‘zaro bog‘lanishi buxgalteriya hisobi uslubiyotining
o‘ziga, schyotlarni olib borish va provodkalarni bajarish tizimiga kiritilgan, bu yerda har bir
Boshqaruv ob’ekti
(korxonalarning xo‘jalik faoliyati)
Boshqariladigan ob’ekt holati haqidagi
boshlang‘ich axborotlarni yig‘ish, ro‘yhatdan
o‘tkazish
(korxonalarning xo‘jalik faoliyati)
Hisob axborotlarini qayta ishlash va saqlash,
hisobotlarini shakllantirish
Hisobot axborotlarini foydalanuvchiga uzatish
Hisob axborotlari tahlili, korxona
rahbariyatining oldiga qo‘yilgan maqsadga
muvofiq boshqaruv ob’ektiga
boshqaruvchanlik ta’siri ishlab chiqish
Korxona
ish fao-
liyati-
ning
maqsadi
xo‘jalik operatsiyasi ikki marta: bittasi schyotning kreditida va boshqasi debetida aks ettiriladi.
Hisob vazifalari majmuasining axborotli aloqasi mashina dasturining asosiga kiritilgan ishlab
chiqarishning uch pallasini farqlashga imkon beradi.