1. Mexaniki hərəkət. Trayektoriya, yol,yerdəyişmə,hesablama sistəmləri



Yüklə 165,92 Kb.
səhifə4/12
tarix25.12.2023
ölçüsü165,92 Kb.
#194688
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
fizika.imtahan

5.Qaliley çevirmələri-kitabdan oxu
6.Ümumidünya cazibə qanunu. Ağırlıq qüvvəsi
Nyuton planetlərin və onların peyklərinin hərəkətini idarə edən qüvvənin cazibə qüvvəsi olması fikrinə gəldi. Ümumdünya Cazibə qanununu Nyuton müəyyən etmişdir. Nyutonun bu təhlilinə keçməzdən əvvəl Kepler qanunlarını şərh edək:
1.Planetlər ellips boyunca hərəkət edir və Günəş ellipsin fokuslarından birində yerləşir.
2.Planetin radius-vektoru (planeti Günəşlə birləşdirən istiqamətlənmiş xətt) ixtiyari bərabər-zaman fasilələrində bərabər sahələr çızır.
3.Ellipsin böyük yarımoxu kubunun, planetin tam dövr müddətinin (periodunun) kvadratına nisbəti bütün planetlər üçün sabit kəmiyyətdir, yəni olur. Burada R-elliptik orbitin böyük yarımoxu, T-planetin periodu, k- isə bütün planetlər üçün sabit kəmiyyətdir. Nyutonun Kepler qanunlarını araşdıraraq gəldiyi nəticəyə görə, planetlə Günəş arasındakı təsir qüvvəsi, onları birləşdirən düz xətt üzrə yönəlib, Günəşlə planet arasındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasibdir. Bildiyimiz kimi, çevrə boyunca bərabərsürətli hərəkət edən planet mərkəzəqaçma təcilinə malikdir burada planetin orbit boyu hərəkətinin bucaq sürətidir. Birinci və ikinci planetlərin mərkəzəqaçma təcillərini uyğun olaraq ilə işarə etsək onda bu
, alarıq. Bu zaman alarıq. olduğunu nəzərə alsaq: alarıq. Keplerin üçüncü qanunu yerinə qoysaq: olur. Kepler qanunlarına əsaslanaraq, planetin orbit boyu hərəkəti zamanı, aldığı mərkə- zəqaçma təcilinin - orbit radiusunun kvadratı ilə tərs mütənasib olduğu nəticəsinə gəlirik. Nyuton bizim Qalaktikamızdakı bütün cisimlərə aid edilən qüvvəni ümumdünya cazibə qüvvəsi adlandırmışdır. Bu o deməkdir ki, bütün hallarda təsir edən qüvvə eyni təbiətli olub, müəyyən bir qanuna tabedir.Bütün deyilənləri ümumiləşdirsək, ixtiyari iki cisim arasındakı qarşılıqlı cazibə qüvvəsinin, həmin cisimlərin cəzb xüsusiyyətlərini xarakterizə edən kəmiyyətlərin hasili ilə düz mütənasib olması nəticəsinə gəlirik. Ölçüləri, onlar arasındakı məsafəyə nəzərən çox kiçik olan ixtiyari iki cisim (maddi nöqtə) arasındakı qarşılıqlı cazibə qüvvəsi, onları birləşdirən düz xətt üzrə yönəlməklə kimi təyin olunur. G-adsız kəmiyyətdir. 1798-ci ildə Kavendiş tərəfindən beynalxalq sistemdə G=6.67*10-11 dir


Yüklə 165,92 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin