1-nji bap Intellektual ukyplary ösdürmegiň nazary esaslary Çagalara mekdebe çenli bilim
Yüklə 1,08 Mb.
|
|
Mazmuny Giriş 1-nji bap Intellektual ukyplary ösdürmegiň nazary esaslary Çagalara mekdebe çenli bilim 1.1 Akyl ösüşiniň psihologiki we pedagogiki aýratynlyklary 1.2 Çagalaryň ýedi ýaşy. 1.3 Origami ulanyp, çaganyň intellektual ukyplaryny ösdüriň. 1.4 Programma üpjünçiliginiň derňewi Birinji bapdaky netijeler 2-nji bap Sevenedi çagada intellektual ukyplaryň ösüşini anyklamak Bookyllyk kitabyň kömegi bilen ýyllar 2.1 Beýannama synagynyň usuly 2.2 Döwlet synagynyň netijeleri Ikinji bölümdäki netijeler Netije Ulanylan edebiýatyň sanawy Ilowa Giriş
Her ýyl durmuşda çagalara has köp isleg bildirilýär: bilimleriň göwrümi yzygiderli ösýär, olara ýetirilmeli; Mugallymlar bu bilimiň mehaniki däl-de, manylydygyny bilmek isleýärler. Mekdebe çenli ýaşda akyl prosesleriniň aň-bilim potensialy emele gelýär, obýektiw işlemegiň, oýnamagyň, döredijilik işjeňliginiň we aragatnaşyk sebäpleri gurulýar. Localerli psihologlaryň gözlegleri P.Ya. Galperina, A.V. Zaporozhets, mekdebe çenli çaga üçin ulanylyp bilinjek bilim görnüşiniň çaganyň intellektual ösmegi üçin ajaýypdygyny öňe sürýär. A.V. Zaporozhets, çaganyň degişli intellektual we emosional häsiýetleri mekdebe çenli çagalar bagynda dogry ösmedik bolsa, bu babatda şahsyýetiň kemçiliklerini ýeňilleşdiriň. Intellektual başarnyklary emele getirmegiň nazary esaslary Birnäçe psihologiki we pedagogiki gözlegleriň nazary esaslary giňden ýaýrandyr (L.A. Kabirowa, Kabanowa-Meller, N.A. Machiova-Meller, Nakinshteykin, Ti Shamamos, - imakimmanskaýa we ş.m.). Şol bir wagtyň özünde, aýry-aýry çagalaryň ýaş aýratynlyklaryny we okuw materiallarynyň mazmunyny göz öňünde tutup, şahsyýetiň intellektual ösüşiniň psihologiki görnüşlerini kesgitlemegiň usullaryna aýratyn üns berildi. Mekdebe çenli çagalar bilen baglanyşykly birnäçe meselede çagalary mekdebe taýýarlamak bilen meşgullanýar. Çaganyň esasy görkezijilerinden biri intellektual we akyl ukyplarynyň ösmegi. Çaga köplenç okamagy öwrenip başlanda, ýazmagy öwrenýän okaýan çaga logiki pikirlenmek üçin işleri ýerine ýetirmekde kynçylyk çeker. Şonuň üçin aň-bilim işjeňliginiň ösmegine, mekdebe çenli bilimiň emele gelmegine, owadanlaşdyrylmagyna, akyl işjeňliginiň umumylaşdyrylmagyna, derňewine, derňewine we deňeşdirilmegine, derňewine we deňeşdirilmegine ýetmek gaty möhümdir. Mekdebe çenli çagalar bilen baglanyşykly birnäçe meselede çagalary mekdebe taýýarlamak bilen meşgullanýar. Çaganyň esasy görkezijilerinden biri intellektual we akyl ukyplarynyň ösmegi. Çaga köplenç okamagy öwrenip başlanda, ýazmagy öwrenýän okaýan çaga logiki pikirlenmek üçin işleri ýerine ýetirmekde kynçylyk çeker. Şonuň üçin aň-bilim işjeňliginiň ösmegine, mekdebe çenli bilimiň emele gelmegine, owadanlaşdyrylmagyna, akyl işjeňliginiň umumylaşdyrylmagyna, derňewine, derňewine we deňeşdirilmegine, derňewine we deňeşdirilmegine ýetmek gaty möhümdir. Mekdepde çaganyň çuňňur joşgunlylygyny ösdürmäge az ähmiýet berýärler. Mugallym üçin esasy zat ýazmagy öwretmek, gerekli mukdarda material bermek, käte aşa köp bermek. Taýýar bolmadyk çaga zerur materiallary öwrenmekde kynçylyk çekýär, sapak üçin wagty ýok. Çagalar bagynyň esasy wezipesi çagany çagalar bagyna taýýarlamakdyr. “Origami” çagalaryň aň-bilim ukyplaryny, başarnyklaryny we el bilen işleýşini, iş medeniýetini ösdürýär. Emma “Origami” keşbi güýçlendirýär we uýgunlaşdyrýar. “Origami” sapaklary size oňyn, durmuşy tassyklaýan dünýägaraýyş kesgitlemäge kömek edýär. “Origami” iş ýerinde enjamlaşdyrylan ýörite gurallary talap etmeýär. Şonuň üçin her kim islendik ýagdaýda origami sanlaryny goşup biler. Galyberse-de, diňe eller we listler bar. Men bob. Mekdebe çenli ýaşdaky çagalaryň intellektual ukyplaryny ösdürmegiň nazary esaslary biri 1. Intellektual ösüşiň psihologiki we pedagogiki aýratynlyklary. Zehin (latyn intellektuallaryndan, psihologiki ylymda paýhasly, düşünmek, düşünmek) “adamyň akyl ukybynyň has durnukly gurluşy” hasaplanýar [15, s.134]. Häzirki wagtda akyl düşünjesiniň azyndan üç düşündirişi bar: 1. Biologiki düşündiriş: "täze ýagdaýa aňsatlyk bilen uýgunlaşmak ukyby". 2. Pedagogiki düşündiriş "" öwrenmek, öwrenmek ukyby ". 3. A.BIN tarapyndan işlenip düzülen gurluş çemeleşmesi: “serişdeleri maksada laýyklaşdyrmak ukyby” düzgüni. Gurluş çemeleşmesi nukdaýnazaryndan akyl aýratyn ukyplaryň utgaşmasydyr. Adamyň umumy ukyplarynyň ösmegi aň-bilim prosesleriniň ösmegini öz içine alýar: ýat, hyýal, hyýaly pikirlenmek. Adamyň aň-bilim prosesleriniň utgaşmasy onuň akyl-paýhasyny kesgitleýär. “Akyl, durmuş ýagdaýlaryny ýeňip geçmek üçin rasional hereket etmek, rasional pikirlenmek we aňyň daşky gurşawa uýgunlaşmak ukybydyr. [29, s.120]. Akyl umumy akyl energiýasy faktory hökmünde hereket edýär. Naishm (1904) Islendik intellektual işiň üstünligi umumy faktora, umumy ukybyna baglydyr. Bu aňyň (g) umumy faktory we belli bir ukyplaryň görkezijisi bolup hyzmat edýän faktorlar. Kalbyň nukdaýnazaryndan her kim, bu adamyň daşky gurşawa uýgunlaşmagyna bagly belli bir umumy düşünje derejesi bilen tapawutlanýar. Mundan başga-da, ähli adamlaryň dürli meseleleri çözmekde ýüze çykýan kesgitli ukyplary bar. Soňra Eizenk umumy faktory merkezi nerw ulgamy tarapyndan maglumatlary gaýtadan işlemegiň tizligi (akyl taýdan yza galmak) diýip düşündirdi. Akylly aňyň akyl şahadatnamasyna baha bermek üçin [5, 8 sahypa 8] Intensiw Matrisa synagy, aňyň intellektual şahadatnamasyna baha bermek we diagnoz goýmak üçin "Progressive Matrix" synagy ulanylýar. Statistik faktor usullaryny ulanmak (1938) Statistik faktor usullaryny ulanmak umumy intellektiň dürli taraplaryny gözden geçirdi. Ine, edip boljak ýedi zat: 1. Hasapçylyk, ýagny Sanlarda işlemek we arifmetiki amallary ýerine ýetirmek ukyby. 2. Dildar (dilden) çeýeligi, ýagny Adamyň iň laýyk sözlerini ulanyp düşündirip boljak amatlylyk. 3. Dilden düşünmek, ýagny Dilden we ýazmaça gürlemek ukyby. 4. Masjumyň ugry ýa-da kosmosda dürli zatlary we dürli zatlary göz öňüne getirmek ukyby. 5. oryat. 6. Pikirlenmek ukyby. 7. Obýektleriň we şekilleriň meňzeşligini ýa-da meňzeşligini duýmagyň tizligi [29, s.120]. Amerikaly psiholog J. GILFORD (1959) köptaraply hadysany, köp ölçegli hadysany üç ölçeg bilen hasaplap boljak aýratynlyk hökmünde häsiýetlendirdi: häsiýet, önüm we mazmun. Intellektual herekete gatnaşýan akyl operasiýasy bolup biler: baha bermek, sintez etmek, derňemek, ýatlamak, bilim. Önümiň intellektual işi birlik, synp, gatnaşyk, ulgam, özgeriş we pikir bolup biler. Netijede, mazmuna görä, degişli amal obýektleri, nyşanlary, manylary (semantik operasiýa), özüni alyp barşyny üýtgetmek bolup biler. Gilfordyň aňtaw modeli 120 dürli akylly prosesi - aýratyn ukyplary öz içine alýar. Olar, öz gezeginde, 15 faktora çenli: 5 amal, 4 ingredient we 6 görnüşli inçe önüm. [20, s.290]. Kateliň (1967) pikiriçe, her birimiziň dünýä inenimizden bäri pikirimiz, abstraksiýamyz we oýlanmalarymyz bar. Twentyigrimi ýyl töweregi wagt geçensoň, bu akyl iň uly Hema gününe ýetýär. Başga bir tarapdan, satyn alyş tejribesi hökmünde toplan dürli başarnyklarymyzdan we bilimlerimizden ybarat “hrustal akyl” şekillendirilýär. “Kristal akyl” daşky gurşawa uýgunlaşmak meselesini çözmekde emele gelýär we başgalaryň hasabyna belli bir ukyplary we belli bir endikleri edinmegi talap edýär. Şeýlelik bilen, “hrustal akyl” adamzat jemgyýetiniň medeniýetini özleşdirmek çäreleri bilen kesgitlenýär. Mümkin bolan faktorlar ýa-da erkin, akyl “kristal ýa-da birleşdirilen, birleşdirilen” faktorlara eýe, sebäbi potensial intellektiň esasy ýygnanmagyny kesgitleýär. Ketel, akyl medeniýetine ygrarlydygyna garamazdan potensial ýa-da erkin. Onuň derejesi beýniniň uly ýarym şarlarynyň trigeminal zonalarynyň ösüşi bilen kesgitlenýär. Bölekleýin ýa-da şahsy taýdan akyl faktorlary (meselem, wizuallaşdyrma - wizual şekiller bilen bezelen) beýniniň aýry-aýry we hereketlendiriji ýerleriniň ösüş derejesi bilen kesgitlenýär. Katel, belli bir giňişlik-geometrik materialda medeniýetiň täsirinden, medeniýetiň täsirinden dynmaga synanyşdy [29, s.121]. Akyl umumy akyl energiýasy faktory hökmünde hereket edýär. Naishm (1904) Islendik intellektual işiň üstünligi umumy faktora, umumy ukybyna baglydyr. Bu aňyň (g) umumy faktory we belli bir ukyplaryň görkezijisi bolup hyzmat edýän faktorlar. . Kalbyň nukdaýnazaryndan her kim, bu adamyň daşky gurşawa uýgunlaşmagyna bagly belli bir umumy düşünje derejesi bilen tapawutlanýar. Mundan başga-da, ähli adamlaryň dürli meseleleri çözmekde ýüze çykýan kesgitli ukyplary bar. Soňra Eizenk umumy faktory merkezi nerw ulgamy tarapyndan maglumatlary gaýtadan işlemegiň tizligi (akyl taýdan yza galmak) diýip düşündirdi. Akylly aňyň akyl şahadatnamasyna baha bermek üçin [5, 8 sahypa 8] Intensiw Matrisa synagy, aňyň intellektual şahadatnamasyna baha bermek we diagnoz goýmak üçin "Progressive Matrix" synagy ulanylýar. Iýerarhiýanyň ýokarsynda ýerleşýän iýerarhiki modellerde (Model Model) umumy koeffisiýentiň esasy faktory iki esasy topar faktorydyr: dilden-biliş pikiri (dilden-logiki pikirlenmek) we amaly tehniki ukyp (wizual täsirli pikirlenmek). Üçünji derejede ýörite başarnyklar bar: tehniki pikirlenmek, arifmetiki başarnyklar we ş.m. Netijede, iýerarhiki agajyň düýbünde has kiçi bukjalar ýerleşdirilýär. Akyl kesgitlemek üçin giňden ulanylýan howa çalşygy synaglarynyň akylly synaglary, aňyň kesgitlenen iýerarhiki modeline esaslanýar. Nikeriň pikiriçe, dilden aýdylýan maglumatlar adamda gazanylan ukyby görkezýär, gürlemeýän akyl bolsa onuň tebigy psihofiziologiki ukybydyr. Ekizler boýunça geçirilen gözlegleriň netijesi, tersine, mumsyz synaglary dilden hasaplamagyň we dilden däl synaglaryň üstünliginiň sosial faktorlara, adam tejribesine baglydygyny görkezýär [16, P.181]. B.G.-nyň ýolbaşçylygynda işlenip düzüldi. Ananewa, Intell intellektual prosesleriň toplumlaýyn ulgamy. Hapanyň gurluşy, garaşlylyk we faktor derňew proseduralary bilen kesgitlenýän içerki we garyşyk baglanyşyklaryň tebigaty bilen gysgaldyldy (akyl taýdan tapawutlandyryş, akyl prosesi we ş.m.). Biliş prosesleriniň birleşmeginiň derejesi (psihomotor başarnyklary, üns, ýatlamalar, pikirlenmek) bu akylyň ösmegi üçin ölçegdir. Integrasiýa, aýratyn akyl funksiýalarynyň aýratynlyklarynyň agyrlygy we olaryň arasyndaky garyndylaryň güýçlenmegi bilen häsiýetlendirilýär. Biliş funksiýalarynyň integral funksiýasynyň görkezilmegi we degişlilikde akyl toplumlaýyn gurluşynyň emele gelişiniň görkezijisi hökmünde korrelýasiýa baglanyşyklarynyň sanynyň we göwrüminiň köpelmegi [1, C.134]. Umuman aýdanyňda, intellektual potensialy ösdürmegiň kriteriýasy agalyk ediji medeni ugruň ylym bilimine gönükdirilmegi bilen baglanyşyklydyr. Adaty durmuş ýörelgesi, bilim, dil ýaly medeni faktorlar intellektual işjeňligiň beýanydyr [3, s.38]. Çaganyň aňynda has ýokary akyl funksiýalarynyň emele gelmeginiň medeni we taryhy nazaryýetinde düşünjeler ulgamynyň emele gelmegi bilen baglanyşyklydyr [8, s.31]. Bilim, konseptual pikirlenmä esaslanýan aň-bilim proseslerine täzeden seredilýändigi sebäpli ýüze çykýar. Biliş funksiýalarynyň intellektuallaşdyrylmagy olaryň habardarlygyny, özbaşdaklygyny, ulgamlaýynlygyny, ulgamlaýyn meýilnamanyň içki meýilnamasynda akym ukybyny aňladýar. Öz gezeginde intellektual işjeňligi kadalaşdyrmak T.N.-nyň assimilýasiýasyna esaslanýar. "Ylmy düşünjeler." Akylyň ösmeginiň ölçegi düşünjäniň umumylygydyr: mazmunynyň umumylaşdyryş derejesi we beýleki düşünjeler bilen gatnaşyklar ulgamyna goşulmagyň derejesi [9, s.31]. Sözüň esasy roly, aňyň ösüş mehanizmleriniň we mehanizmleriniň düşündirilmegi, Wygotskiniň akyl meselesi sebäpli çaganyň akyl (has giň) ösmegi we "akyl" termini konseptual pikirlenmek bilen kesgitlenýär. Medeni we taryhy nazaryýet nazaryýetine görä, psihikanyň ontogeneziniň esasy mysaly çaganyň daşky, sosial-simwoliki işjeňliginiň (ýagny ulular we gytaklaýyn meseleler bilen birlikde) daşky gurluşydyr. Univershliumumy ýarag, dil belgisi - söz hökmünde akyl funksiýalaryny üýtgetmek. Şonuň üçin çaganyň intellektual ösüşiniň esasy mehanizmi, aňynda dilden aýdylýan gymmatlyklar ulgamynyň emele gelmegi bilen baglanyşyklydyr, administrasiýa intellektual potensialynyň ösüş ugruny häsiýetlendirýär [10, P.92]. Öwrenmek üçin okuw gurşawy hökmünde ösdürildi (N.A. Winçinskaýa, Z.Ihalmkowa). Bu gözleglerde, aňyň tebigaty “täsirli pikirlenmek” bolup, onuň düýp manysy täze bilim almakdyr (öwretmek ýa-da buklamak ýa-da çekmek). Okuw derejesi bilimleriň umumylaşdyrylmagy, ulanylyşynyň giňligi, ussatlygyň giňligi, mekdepdäki mahabatyň derejesi. Aýry-aýry aňyň “özeni” adamyň bilimini özbaşdak açmak we adaty bolmadyk meselelerde ulanmak ukybydyr. Şeýlelik bilen, diňleýjiniň aýratynlyklary okuwyň düýp manysyny kesgitleýär we şeýlelik bilen intellektual ösüşiň ölçegi hökmünde çykyş edýär. Akylyň psihologiki tebigatyna düşünmekde birnäçe pozisiýa bar [4, s.51]. 1. Intellektual, islendik işiň (aň-bilim, sosial) üstünligini kesgitleýän umumy ukypdyr. Düşünmek ukybynyň aşagynda: 1) belli bir iş üçin dürli derejelerde üýtgeýän aň-bilim ukyplary; 2) başlangyç meseläni çözmegiň başlangyç meselelerini, başlangyç ýagdaýyň başlangyç ýagdaýynyň esasy gapma-garşylygyny derrew kesgitlemek ukyby; 3) özbaşdak bilim almak ukyby; 4) uýgunlaşma. 2. Akyl gurluşynda bilimleriň we akyl başarnyklarynyň jemgyýetleşdirilmeginde gazanylan medeniýetiň we bilimiň derejesine garamazdan dogabitdi ukyplary tapawutlandyrýar. Dogabitdi ukyp merkezi nerw ulgamynyň psihologiki aýratynlyklaryna çenli azalýar. Alnan bilimler we intellektual başarnyklar, degişli bolan jemgyýetiň medeniýetiniň ussatlygynyň ölçegidir. 3. Durmuş enjamynyň mümkinçilikleri we ylymdaky we akyl başarnyklaryndaky kynçylyklar olaryň ýüze çykarylmagyna sebäp bolup biler. Bu ýagdaýda akyl akyl ösüşi bilen kesgitlenýär. 4. Adamyň bilimine sosial-medeni täsirleriň esasy ugry, berk pikirlenmek ukybyny görkezmekdir. Medeni we taryhy gözlegler nukdaýnazaryndan akyl düşünjeli düşünje bilen kesgitlenýär. 5. Akylyň aşagyndaky akyl prosessleri ulgamy. Biliş prosesleriniň düýp manysyny düşündirmek tapawutlanýar: maglumatlary gaýtadan işlemek üçin jogapkär amallar (metodiki şablonlar); Hakykatyň aktiw aň-bilim şöhlelenmesiniň görnüşleri (işjeňlik teoriýasy). 6. Düzgünleşdiriji we höweslendiriji komponentleri akyl gurluşyna goşuň. 7. Intellektual işjeňligiň derňewine amaly çemeleşme pikirlenmek we akyl ukyplary düşünjelerini azaltmaga mümkinçilik berýär. Oýlanmak, çözülýän meseleleri we olaryň çözülýän şertlerini seljermek, sintezlemek, sintezlemek, sintezlemek, sintezlemek, sintez etmek prosesi. Akyl ukyby, pikirlenmek prosesinde emele gelen akyl amallarynyň utgaşmasydyr, ýöne peselmeýär. Akyl hassalygy teoriýasy, amal, “akyl ösüşi” we “pikirlenmek” düşünjeleri berildi. Olaryň şahsyýeti, akyl hereketleriniň toplumynyň pikir gurluşyna goşulmagyny öz içine alýar. Meşhur psiholog A.N. Leontýew ýazýar: "Jemgyýetde ýaşamak üçin tebigata dünýä inen adamyň ýeterlik däldigi [17, 50 sah.]. Taryhy ösüşiň gazananlaryny özleşdirmek üçin adam akyl ukybyny, bu pikiri döredýän aýratynlygy goşmalydyr [11, s.33]. "Pikirlenmek tapylýar - awtobuslary pikirlenýär, ýöne näme edýändikleri (anyk kesgitlenen şertlerde) we olar bilen näme edýändigi barada hiç zat tapylmady." [13, s.99]. Oýlanmak prosesinde akyl ukyby düşünjeleriň, kararlaryň, netijeleriň arasyndaky hakykatyň emele gelmegi arkaly amala aşyrylýar. Düşünjeler, kararlar, netijeler aslynda akyl. Hebb (1974) birnäçe pozisiýadan beýleki pozisiýalara seredýär. Göwrelilik döwründe döredilen we şahsyýetiň intellektual ukyplarynyň ösmegi üçin esas bolup hyzmat edýän aňy nygtaýar. B maglumatlary barada aýdylanda bolsa, bu potensial agentleriň daşky gurşaw bilen täsiri netijesinde emele gelýär. Diňe bu “netije” akyl-paýhasyna akyl amallarynyň ýerine ýetirilişine syn edip baha berip bilersiňiz. Şonuň üçin akylly zadyň nämedigini hiç wagt bilemzok. [29, s.121]. Akylyň ösmegi dogabitdi faktorlara baglydyr: nesil yzarlamagyň genetiki faktorlary, hromosomal anormallikler. Şeýle-de bolsa, çaga dünýä inmedik bolsa, ýaşamak üçin diri galmak üçin zerur görnüşiň ömrüniň dowamynda biri-biri bilen baglanyşjakdygy we gowulaşjakdygy aýdyňdyr. Täze doglan çaganyň ene bilen emosional baglanyşygy ulularyň intellektual ösmegi üçin örän möhümdir. Çaganyň intellektual ösüşi we ulular bilen uzak wagtlap aragatnaşyk gurmak üçin mümkinçilikleri bar (ulular bilen az gatnaşygy bar , astar - intellektual ösüş). Maşgalanyň sosial ýagdaýyna-da täsir edilýär: zamun alnan maşgalalar çagany ösdürmek, ukyplaryny ösdürmek, okamak, okamak, oňa öwretmek we çaganyň intellektual ösüşi üçin iň möhüm mümkinçiliklere eýe. Çagalaryň ukyplaryny ösdürmek üçin ulanylýan okuw usullary. Gynansagam, adaty okatmagyň usullary çagada bilim bermäge has köp üns berýär we adamyň ukyplaryny, akyl-paýhasyny we intellektual potensialyny ösdürmek üçin az ähmiýete eýe. [29, s.122]. Akylyň ösmegi dogabitdi faktorlara baglydyr: nesil yzarlamagyň genetiki faktorlary, hromosomal anormallikler. Şeýle-de bolsa, çaga dünýä inmedik bolsa, ýaşamak üçin diri galmak üçin zerur görnüşiň ömrüniň dowamynda biri-biri bilen baglanyşjakdygy we gowulaşjakdygy aýdyňdyr. Täze doglan çaganyň ene bilen emosional baglanyşygy ulularyň intellektual ösmegi üçin örän möhümdir. Çaganyň intellektual ösüşi we ulular bilen uzak wagtlap aragatnaşyk saklamak ukyby bar (ulular bilen az aragatnaşyk, asma - intellektual ösüş). Maşgalanyň sosial ýagdaýyna-da täsir edilýär: zamun alnan maşgalalar çagany ösdürmek, ukyplaryny ösdürmek, okamak, okamak, oňa öwretmek we çaganyň intellektual ösüşi üçin iň möhüm mümkinçiliklere eýe. Çagalaryň ukyplaryny ösdürmek üçin ulanylýan okuw usullary. Gynansagam, adaty okatmagyň usullary çagada bilim bermäge has köp üns berýär we adamyň ukyplaryny, akyl-paýhasyny we intellektual potensialyny ösdürmek üçin az ähmiýete eýe. [29, s.122]. Akylyň uýgunlaşma ýagdaýyna aşakdaky faktorlar täsir edýär: 1. Jemgyýetdäki ykdysady we medeni deňsizlik bilen baglanyşykly dürli sosial toparlaryň jemgyýetçilik ýagdaýy, etnik we özüni alyp baryş aýratynlyklary; 2. Çaganyň iýmitlenişiniň aýratynlyklary, ýeterlikligi ýa-da doly ösmezligi; 3. Ulular tarapyndan çaganyň intellektual işjeňligini akyl taýdan höweslendirmek (ýetimler öýlerinde ýaşaýan çagalar deň-duşlaryndan has akyl taýdan ösenok); 4. Çagalaryň sany: Maşgaladaky beýleki adamlar, ortaça akyl derejesini peseldýär. [21, s.82]. 1.2 Çagalaryň ýaşy 7 ýaş. Mekdebe çenli döwürdäki geçiş döwri, 7 ýaşly krizisiň başlanmagy bilen tapawutlanýar. L.Wigotskiniň pikiriçe, bu krizis mekdep ýaşyny açýar. Çaganyň 7 ýyllyk krizis döwründe ýüze çykmagy, sosial gurşaw bilen gatnaşyklaryň düýpgöter täzeden gurulmagynda düýpli üýtgeşiklikdir. Krizisiň ýüze çykmagy çaganyň özüni alyp barşynda möhüm üýtgeşiklikdir: sesini ajaýyp öwrüp, ýolda başlaýar. Bularyň hemmesi geň, üýtgemeýän hereketleriň täsirini döredýär. Çaga gowy bilim alýar we belli tanyşlyk ülňülerini berjaý etmegi bes edýär (esasanam gündelik öý talaplaryny ýerine ýetirende). Daşyndan, bu negatiw ýüze çykmalar, 7 ýyllyk krizisiň esasy psihologiki manysyny emele getirýän çaganyň akyl durmuşynda düýpli üýtgeşmeleri gizleýär. L.Wigotskiniň pikiriçe, bu üýtgeşmeleriň esasy çaganyň goş-golamlarynyň ýitmegidir. Krizis krizisine duçar bolan çaga çagalary aňsatlaşdyrýar; Özüňi alyp barşyň, beýlekiler bilen gatnaşykda, öňküsi ýaly düşnükli bolmaz. Çaganyň özüni alyp barşy nukdaýnazaryndan, ulular pikir edýänlerine, hakykatdanam isleýän zatlaryna deň baha berip bilmeýärler. Çaga içki durmuşyna görünýär, beýlekiler üçin mümkin däl. ] Mekdep ýaşyndaka, çaga köp bolýar, ýöne özüni alyp barşyna gözegçilik etmek ukyby bar. Himidoryň häsiýetleri çaga üçin bütin ruhy durmuşda ýaşar. Geçmişde mekdebe çenli çagalar bagy bolan bolsa, bary-ýogy 6 ýaşyndaka, bu ukyp çaganyň içki mirasyna öwrülýär we durmuşyň dürli ugurlaryna degişli bolsa. Şol bir wagtyň özünde, duýgy we höweslendiriji ugurda düýpli üýtgeşmeler boldy. Ilkinji gezek tejribe umumylaşdyrylýar. Islendik ýagdaýda (okamak, täsirli işjeňlik, aragatnaşyk) birnäçe üstünlikler ýa-da şowsuzlyklar (okamak, täsirli işjeňlik, aragatnaşyk), gowşaklyk, rahatsyzlyk ýa-da duýgular, ähmiýeti, arassalygy, duýgulara eltýän güýçler. 7 ýyllyk krizis döwri, çaganyň ösüşiniň sosial ýagdaýynyň düýpgöter üýtgemegi bilen baglanyşykly. Ilki bilen adam gatnaşyklary ulgamyndaky ornuna düşünmekligi ýokarlandyrýar. L.Bozowiçiň pikiriçe, 7 ýaşyndaky krizis sosial "I" -niň dörän döwri. ] üçin, ýöne daş-töweregindäki işler üçin - jemgyýetçilik ähmiýetli çäreleri amala aşyrmagyň zerurlygy. Öz-özüňi tanamagyň täze derejesi içki ýagdaýyň döremegi bilen baglanyşyklydyr. Merkezi şahsyýetiň merkezi bilimi, indi çaganyň ähli gatnaşyklar ulgamyny kesgitläp başlaýar: özüne, beýleki adamlara, bütin dünýä. Universalhliumumy mekdep okuwynyň çäginde, bularyň hemmesi mekdep okuwçylarynyň sosial ýagdaýyny gözlemekde we bu wezipäniň durmuşa geçirilmegini üpjün edýän çäreleri amala aşyrmakda edilýär. Krizis 7 ýaş bilen çäklenmeýär, ýa-da islendik ýaşdaky krizis pasport döwrüniň resmi taýdan gazanylmagy bilen baglanyşykly däl. Psihologiki gözlegler häzirki zaman çagalarynyň krizisiň ýokary çäginiň bardygyny görkezýär, şonuň üçin 6-7 ýaşyndaka krizis hakda gürleşmek kanunydyr (D.B. Elconin). [30] Şeýle-de bolsa, deň-duşlary bolan çagalarda wagtyň geçmegi bilen krizis döwri gabat gelmezligi mümkin. Bular çaganyň umumy akyl we psihofiziki ösüşiniň aýratynlyklary, jemgyýetçilik gurşawynyň aýratynlyklary, bilimiň aýratynlyklary we ş.m. Şol sebäpden, bu çagalar psihologiki taýdan dürli ýaş toparlarynda bolup bilerler: krizisi başdan geçirmedik 6-7 ýaş aralygyndaky çagalar, aslynda mekdebe çenli çagalar; Çagalar täze döwre girmäge taýyn krizisiň ähli ýitgileri we satyn alyşlary bilen ýüzbe-ýüz bolýarlar. Bu, esasan, çagalaryň mekdebe psihologiki taýýarlyk meseleleriniň özenidir. Mekdebe taýynlyk meselesi pedagogiki we psihologiki taraplary öz içine alýar. Bu nukdaýnazardan, mekdep pedagogiki we psihologiki taýýarlyk bilen tapawutlanýar. Mekdebe pedagogiki taýynlyk, okuw üçin zerur bilim, başarnyk we başarnyk bilen kesgitlenýär. Bularyň arasynda göni we ters arifmetiki endikler, harplary okamak ýa-da ýazmak, harplary göçürmek, göçürmek, aýat okamak we ş.m. Elbetde, bu başarnyklaryň we başarnyklaryň hemmesine eýe bolmak, mekdep okuwynyň birinji tapgyryny ýeňilleşdirip biler we mekdep okuw meýilnamasyny özleşdirmegi aňsatlaşdyryp biler. Şeýle-de bolsa, ýokary pedagogiki taýýarlyk çaganyň mekdep durmuşyna ýeterlik derejede girmegini üpjün etmeýär. Köplenç mekdebe girmek okuw prosesine derrew gatnaşmazlygy mümkin, olar henizem hakyky mekdep okuwçylary ýaly däl: mugallymyň iň ýönekeý talaplaryny kanagatlandyrmaga taýyn däl, belli bir görnüşde işlemegi bilemok, umuman nokaut Bilmeýän synpdaşlarym bilen gatnaşyklar, şol bir wagtyň özünde ýokary derejede taýyn däl çagalar, ýokary derejede taýyn däl, ýöne mekdep talaplaryny ýerine ýetirmek, okuw meýilnamasyny ýeňilleşdirmek üçin zerur psihologiki kämillik derejesi bolan çagalar we okuw meýilnamasyny üstünlikli özleşdiriň. Mekdep okuwyna psihologiki taýýarlyk meselesini ýerli we daşary ýurtly psihologlar ara alyp maslahatlaşýarlar (L.I.Bozowiç, D.Bozowiç, A.E.Krawtowa, N.G. Salmintina, N.G. Salmintina, N.G. Salmintina, N.G. Salmintina, Jirazek, Witşlok we beýlekiler). Mekdebe psihologiki taýynlyk, biri-biri bilen baglanyşykly häsiýetleriň aýrylmaz ulgamy bolan ahlak, intellektual we sözleýiş mehanizmleri, ýeterlik derejede aragatnaşyk derejesi, intellektual we sözleýiş ululary we deň-duşlary we başgalar üçin çylşyrymly maglumatlar toplumydyr. Mekdep programmasyny we mekdebe psihologiki taýýarlygyň mazmunyny üpjün etmäge ukyply ähli häsiýetleriň belli bir derejede ösmegi. Mekdep okuwyna psihologiki taýýarlygyň esasy düzüm bölekleri, ýörite taýýarlyk, öz-özüňi dolandyrmak (meýletin taýýarlyk) we intellektual taýýarlyk. Mekdep okuwyna şahsy taýýarlyk. Üstünlikli okuw, esasan, çaganyň näçeräk öwrenýändigi, okuwçy bolmagy we mekdebe gitmegi bilen baglanyşyklydyr. Aboveokarda belläp geçişimiz ýaly, çaganyň islegi bilen baglanyşykly täze zerurlyklar, şahsyýetiň mekdebe taýýarlanmagynyň iň möhüm bölegi bolan täze, sosial taýdan ähmiýetli mekdebiň içki ornuny emele getirýän mekdebe öwrülýär. [2] Ilkibaşda bu ýagdaý çaganyň öwrenmek, bilim almak islegi bilen hemişe baglanyşykly däl. Köp çagalar esasan mekdep durmuşynyň daşarky aýratynlyklary bilen gyzyklanýar: täze enjamlar, ýagty şortikler, tutawaçlar we ş.m., keşp almak islegi. Diňe şondan soň mekdepde täze bir zat öwrenip biler. Aýrylyp bilinmez we mugallym mekdep durmuşynyň maglumat taraplaryna goşant goşar. Şeýle-de bolsa, mugallymyň bu funksiýany ýerine ýetirmegi üçin çaga täze bir gatnaşyk bilen mugallyma goşulmaga taýyn bolmaly. Çaganyň ulular bilen gatnaşygynyň bu görnüşine islenmeýän şahsy gatnaşyk diýilýär (M.I. Lizine). [19] Aragatnaşygyň bu görnüşine eýe bolan çaga, ululary abraý üçin görelde hökmünde kabul eder. Onuň talaplary aç-açan we birkemsiz ýerine ýetirilýär, ulularyň tankydy belliklerine üns bermegiň ýerine, bu ýalňyşlyklara jogap berýärler, iş üçin zerur üýtgeşmeleri gysga wagtda düzetmäge synanyşýarlar. Mugallym bilen baglanyşykly çagalar mekdepde mekdep talaplaryna laýyklykda hereket edip bilerler. Şahsy taýýarlygyň deň derejede möhüm tarapy, çaganyň beýleki çagalar bilen gatnaşyk gurmak ukybydyr. Deň-duşlar bilen üstünlikli hyzmatdaşlyk etmek, bilelikdäki okuw çärelerini amala aşyrmak ukyby doly toparlaýyn okuw işjeňliginiň ösmegi üçin möhüm ähmiýete eýe. Şahsy taýýarlyk hem belli bir garaýşy aňladýar. Okuw çärelerini serhoş etmek üçin, çaganyň işiniň netijesine ýeterlik derejede bagly bolmagy we özüni alyp barşyna baha berilmegi möhümdir. Özüňe hormat goýmak gaty ýokary, gaty pes, gaty pes, gaty pes, gaty pes, gaty pes, gaty ýokary, aşa ýokary, aşa ýokary, aşa pes, aşa ýokary, aşa ýokary, aşa ýokary, gaty beýik, gaty beýik, gaty beýik, gaty beýik, gaty beýik, gaty beýik, gaty beýik. . Özbaşdaklygyň ugurlaryny ösdürmek. Mekdep durmuşy çagadan birnäçe düzgüni berjaý etmegini talap edýär. Olar synpda okuwçylaryň özüni alyp barşyna sezewar bolýarlar (ses çykarmak, goňşyňyz bilen gürleşmek, bir zat sorajak bolsaňyz eliňizi ýokary galdyrmaly), bir zat sorajak bolsaňyz, Talyplaryň okamak çärelerini guramak üçin hyzmat edýärler (giriň depderçeler we okuw kitaplary, belli bir usulda bellikler we ş.m.) okuwçylaryň özleri we mugallym bilen gatnaşyklaryny guraýar. Ulularyň düzgünleri we talaplary ýerine ýetirmek ukyby, nagyş boýunça işlemek ukyby, özbaşdak hereketleriň emele gelmeginiň esasy görkezijisidir. Ösüşinde D.B. Slkonin mekdebe taýýarlygyň iň möhüm bölegi hasaplandy. [otuz] Mekdep okuwyna akylly taýýarlyk. Çaga mekdebe girenden soň ylymlary yzygiderli öwrenip başlaýar. Munuň üçin belli bir derejede aň-bilim ösüşini talap edýär. Çaga dünýäni dogry bilmegi, ýagny gündelik pikirlerine laýyk gelmeýän dünýä obýektiw bilimini öwrenýänçä öwrenmeli. Ylmy öwrenmäge geçmegiň hökmany şerti bolan aýratyn taraplaryny tapawutlandyrmagy başarmaly. Munuň üçin çaga akyl işjeňligi (emosional ülňüler, ölçeg ulgamy) bilen baglanyşykly bolmaly, esasy pikirleniş amallaryny ýerine ýetirmeli (deňeşdirme, klassifikasiýa, obýektleriň klassifikasiýasy, düşündiriş, netije, netije, netije, netije, netije) öndürýär). . Zehinli taýýarlyk, täze zatlary öwrenmek islegi bilen uly akyl taýdan gyzyklanma döredýän çaganyň akyl işjeňliginiň hem bolmagyny öz içine alýar. Psihofiziologiki aýratynlyklar. Sevenedi ýyla çenli beýniniň gurluşy we işi, ulularyňky ýaly, beýnide birnäçe görkezijiler üçin ýeterlikdir. Şeýlelik bilen, bu döwürde çagalaryň beýniniň agramy ulularyň beýnisiniň 90 göterimine deňdir. Beýniniň şeýle ýetişmegi daşky gurşawdaky çylşyrymly baglanyşyklary özleşdirmäge mümkinçilik berýär we intellektual meseleleriň hasam çylşyrymlaşmagyna kömek edýär. Mekdep okuwynyň başlamagy bilen beýniniň uly obeer şary, esasanam ikinji sygyr, sözleýişiň ösmegine jogapkär duýduryş ulgamy bilen baglanyşykly. Bu amal çagalaryň çykyşynda öz beýanyny tapdy. Bu jemleýji sözleriň sanyny ep-esli artdyrýar. Dört ýa-da bäş ýaşly çagalardan peçden, erikden, almadan we erikden nädip söz aýtmalydygyny sorasaňyz, käbir çagalara beýle söz tapmak kyn, ýa-da gözlemek üçin gaty köp wagt gerek. . Sevenedi ýaşly çaga dogry sözi aňsatlyk bilen tapýar (“miweler”). Sevenedi ýyla çenli çep we sag ýarym şarlaryň assimetriýasy gaty aýdyň görkezilýär. Biliş işjeňliginde şöhlelenýän “Leveta” çaganyň beýnisidir: sazlaşykly, manyly we maksatly bolýar. Çagalaryň çykyşynda has çylşyrymly dizaýnlar ýüze çykýar, bu has manyly, az goşant goşýar. Mekdep okuwynyň başlamagy bilen, çaganyň özüni alyp barşyna gözegçilik etmäge kömek edýän tormoz reaksiýalary bolýar. Uly adam we hereketleri islenýän özüni alyp barşyny üpjün edip biler. Nerw prosesleri deňagramly we ykjam bolar. Muskul enjamlary çeýe bolup, köp sanly kıkyrtyk dokuma süňkleri bar. Hereket endikleriniň emele gelmegini üpjün edýän haýal, ownuk myşsalar. Dubzor dilini öwretmek prosesi bary-ýogy on iki ýyla çeker. Alty ýaşly çagalarda motosikller ýedi ýaşly çagalara garanyňda has ösýär, şonuň üçin ýedi ýaşly çagalar alty ýaşly çagalara garanyňda hat ýazmaga has ýykgyn edýärler. Bu ýaşda çagalar ritmi we hereket tizligi üçin öwülýärler. Şeýle-de bolsa, çaganyň hereketi ýeterlik derejede aýdyň, düşnükli we sazlaşykly däl. Nerw ulgamynyň fiziologiki proseslerindäki ähli üýtgeşmeler çaganyň mekdebe gatnaşmagyna mümkinçilik berýär. Çaganyň goşmaça psihofiziologiki ösüşi anatomiki-fiziologiki enjamlaryň gowulaşmagy, fiziki häsiýetleriň gowulaşmagy (agram we ösüş we ş.m.) (agram, ösüş we ş.m.), şertli refleksiň ösmegi, agitasiýa gatnaşygy, ösüş prosesleri bilen baglanyşyklydyr tolgunmak we tormozlamak. Biliş sferasy. Alty ýyldan ýedi ýyla çenli beýniniň korteksiniň ähli analizatorlary üçin dürli duýgurlyk görnüşleri ösýär. Bu ýaşda reňk bölekleriniň görüş ýitiligi we inçeligi gowulaşýar. Çaga esasy reňkleri we kölegelerini bilýär. Ses kontrast duýgurlygy ýokarlanýar, çaga obýektleriň agramyny, nusgalaryň, yslaryň agramyny kesgitlemekde az ýalňyşlyk goýberip biler. Mekdep okuwynyň başlamagy bilen giňişlik gatnaşyklary emele geldi. Kosmosda mowzugy dogry kesgitläp biler: aşakda, ýokarda, öňe - yzda - sagda - ýokarda - assimilýasiýanyň iň kyn bölegi giňişlik gatnaşyklary “çep - saga”. “Has giň - az”, “gysga - has uzak” ýaly gatnaşyklary tapawutlandyryp bilýän obýektleriň arasyndaky uly tapawutlarda gözler gowy çözülýär. Mekdebe çenli çagalar kamerasy taýaklary dogry döwüp biler, uzynlygy iň uzyn, iň gysga bolup, taýaklaryň köpelmegi ýa-da azalmagy bilen emele gelýär. Mekdebe çenli terbiýeçiniň wagtyny kabul etmek ulularyň duýgusyndan gaty tapawutlanýar. Çagalar wagty duruzmagyň, yza gaýdyp gelmegiň, tizleşdirmegiň ýa-da haýallatmagyň mümkin däldigine düşünýärler. Wagtlaýyn giňişlikde, mekdebe çenli çagalaryň çagasy häzirki “şu ýerde we şu wagt” ünsi jemleýär. Geljekdäki ösüş geçmişe we geljege bolan gyzyklanma bilen baglanyşykly. Sevenedi ýa-da sekiz ýyldan çagalar ene-atalarynyň taryhy bilen gyzyklanarlar “olaryň öňünde”. Sekiz ýa-da dokuz ýylda geljege “meýilnama düzýärler” (“Men lukman bolaryn”, “Öýlenýärin” we ş.m. Düşünmek, duýulýan obýektiň mazmuny bilen berk baglanyşyklydyr. Tanyş zat (obýekt, waka, surat) Çaga doly düşünýär we nätanyş - böleklerden durýar. Alty-ýedi ýaşly çagalar gyzykly we şadyýan keşpler bilen suratlary halaýarlar, degişme, gülkünçlik bilen surata düşmäge, suratda görkezilen sýu plotetiň estetiki hasaplamasyna, keýpini kesgitlemäge mümkinçilik alýarlar. Çagalaryň şekilini kesgitlän çaga, muny anyklamaga synanyşýar. Mysal üçin, ýumurtga baglylykda bu sagat, hyýar, tabak we ş.m. Çaga ilki reňkde, soň bolsa şekilde jemlenendigini aýdyp biler. Çaganyň mazmunyny toparlara bölmek meselesi berilse: üçburçluk, gönüburçluk, palto, ýumurtgalyk, olary reňk esasynda birleşdirýär (mysal üçin bir topara üçburçluk we tegelek) (ýaşyl). Aöne stol, oturgyç, alma ýa-da hyýar ýaly şekiller kesgitlense, çaga reňklere garamazdan suratlary reňklere görä toparlara jemlär. Coloragny, hyýarlaryň hemmesi (gyzyl, sary, ýaşyl), reňkine garamazdan bir toparda. Mekdebe çenli çagalaryň emosional ösüşi şulary öz içine alýar: - duýgularyň ösüşi; - duýgurlyk ülňülerini özleşdirmek (reňk, şekil, ululyk, gurluş), - Obýektleri öwrenmegiň usullary (umumy görnüş, esasy bölekler, ownuk bölekler we olaryň arasyndaky baglanyşyk, aýratyn aýratynlyklary tapmak). Mekdep okuwynyň başlanmagy bilen çaganyň ýeterlik özbaşdak ýady bolýar. Memoryadyň bu görnüşini gowulandyrmak, maksatlary üýtgetmek we ýatda saklamak usullaryny ulanmak bilen baglanyşyklydyr. Mekdebe çenli we başlangyç mekdep döwründe motor we emosional ýat, mehaniki ýatda saklamak ýaly gowy ösýär. Alty ýaşdan ýedi ýaş aralygyndaky çaga, ulular tarapyndan 4-8 tanyş söz we 1-2 nätanyş adam tarapyndan yglan edilenden soň köpelýär. Alty-ýedi ýaşly çaga üçin uly sözlük takmynan 14,000 söz. Çaganyň çykyşy hereket we işjeňlik bilen baglanyşykly sözleri ulanmak bilen beýan edilýär. Gepleşikde sypatlar gaty az. Alty ýa-da ýedi ýyldan umumylaşdyrmalaryň sany köpeler. Sevenedi ýyllap kiçijik çagalar ýagdaýyň çykyşydyr. Kontekstli çykyş, çaganyň häzirki wagtda synlamaýan ýagdaýlarynyň we wakalarynyň habary bilen baglanyşyklydyr. Kem-kemden çaganyň çykyşy birleşdirilen, açylmadyk, logiki, düşnükli diňleýjä öwrülýär. Sevenedi ýylyň dowamynda ünsüň artmagy ýuwaş-ýuwaşdan ösüşdir, ýagny belli bir wagtyň dowamynda düzgüniň ýa-da görkezmäniň ýerine ýetirilişinde aňladylýar. Sevenedi ýaşly çagalar 10-15 minutda şol bir zady öndürip bilerler. Dogry, paýlamak ýaly üns aýratynlyklary (birbada birnäçe möhüm obýektde) we başga bir obýekte ýa-da meselä çalt üns bermek ukyby entek ösdürilmedi. Mekdep okuwynyň başlamagy bilen çaga bir gözýetim döretdi. Daşarky dünýä hakda köp pikirleri bar. Möhüm we ähmiýetsiz gahrymanlary nygtap, agzybirlik düşünjelerinden gelip çykýar. Iki ýaşly çaga bir çemçe näme diýen soraga jogap berse, "çemçe şu ýerde!" - Mekdebe çenli uly bir garry aýalda ýüze çykmagy, çorba ýa-da pýure iýmegiň, obýektiň işini aýyrýandygyny görkezýär. Ulgamlaýyn mekdebi öwrenmek, obýektleriň arasyndaky gatnaşyklary deňeşdirmek arkaly çagalaryň umumy görnüşleriniň yzygiderli alynmagyna getirýär. Şeýle-de bolsa, käbir mekdebe çenli çagalar üçin bu temany (ýa-da aşhana gap-gaçlaryny), ýagny düşünjäniň umumy häsiýetini nygtamak üçin şol bir çemçe ulanylýar. Esasy maksatlara goşmaça, mysal üçin, uly maksatlara (iýmit üçin), mekdebe çenli mekdebe çenli uly mugallym kesgitleýär we ähmiýetsiz (gyzyl, tegelek, giň we ş.m.). Çaga mekdebe çenli we başlangyç mekdepde okatmagyň başlangyç döwründe subutnamanyň esasy görnüşi hökmünde ulanýar. Bir zady düşündireniňde hemme zat tanyş, şahsy, belli. Mekdebe çenli terbiýeçiniň pikirinde aşakdaky aýratynlyklary tapawutlandyryp bilersiňiz. Ilki bilen çagalar animasiýa (jansyz tebigat, asman jisimleri, mifiki jandarlar) bilen tapawutlanýar. Ikinjiden, sinkretizm (gapma-garşylyklara biperwaýlyk, hemme zady hemme zat bilen tegeleklemek, sebäbiň we netijäniň aýrylmagy). Üçünjiden, “Egcentrism” (özüňe seredip bilmezlik). Dördünjiden, fenomenal (tendensiýa zatlar, ýöne olaryň arasyndaky gatnaşyk hakda bilmeli däl). Bu meseläni öwrenmek, esasan, Şweýsariýaly psihologyň jyns piongetiniň ady bilen baglanyşyklydyr [22, s.93]. 20-nji ýyllardan bäri XX. 50 ýyl bäri çagalaryň akyl-paýhasynyň nazary we amaly meselelerine gatnaşýar. Çagalar hakda pikirlenmegiň tapawutly aýratynlygy, pikirlenmek, duýmak, duýmak, duýmak, duýmak, ýerine ýetirmek, etmek, etmek, etmek, etmek, duýmak, etmek, etmek we etmek - animasiýa (Animus - jon) . Mekdebe çenli çagalar köçesiniň bu ajaýyp emlägini görmek, ol ýerde ýaşaýanlary görmek üçin nirede bolup bilmez? Köp çagalar, mekdebe çenli çagany ösdürýän dünýäniň üýtgeşik görnüşlerinde çaganyň diri görünmeginiň sebäbini tapdylar. Bütin dünýä ulular üçin buýruk berilýär. Uly ýaşlylaryň aňynda janly we rezident däl, işjeň we passiw zatlaryň arasynda anyk çyzyk bar. Çaga üçin beýle berk çäkler ýok. Çaga durmuşdaky hemme zat hereket edýän ýaly bolýar. Derýa gymyldamaýar, bulutlar janlanýar - şol bir sebäbe görä. Dag gymmat däl, sebäbi ýagly däl. Mekdebe çenli mekdebe çenli, akýan animasiýa gurluşlary bilen doýýan ulularyň: "Uky gujaklamak we ş.m.", "ýagyş ýagýar" diýen sözleri eşidilýär. "Gün dogdy." Çykyşymyzyň metaforasynyň mazmuny çagadan gizlenýär, şonuň üçin mekdebe çenli çagalar mugallymy hakda pikirlenmek anibiýasy. Specialörite, animasiýa dünýäsinde mekdebe çenli çagalar mugallymy, hadysalaryň baglanyşygyny aňsatlyk bilen öwredip, bilimiň giň serhedini aňsatlyk bilen öwrenip biler. Spektakl we erteki, hatda daş dem alýar we gepleşikler mekdebe çenli çagalar kamerasyna mahsus bolup, belli bir maglumatlary öz içine alýan stilini üýtgetmäge mümkinçilik berýär. üstüne ýykyldy. Bu, daş-töweregimizdäki dünýäde bolup geçýän wakalaryň ýa-da birleşýän wakalaryň arasynda tebigy sebäpleri kesgitlemek bilen baglanyşykly. Sinnotizm obýektiw sebäpleriň sebäplerini duýgynyň bar bolan subýektiwligi bilen çalyşmakdyr. Synaglarynda J.Piaget çagalardan dünýädäki endikleriň sebäpleri barada sorady. "Näme üçin gün düşmeýär? Aý näme üçin düşmeýär?" Çagalar beren jogaplarynda mowzugyň dürli aýratynlyklaryny beýan etdiler: ululygy, ýerleşişi, funksiýalary we ş.m., tutuşlygyna düşünmek bilen baglanyşykly. "Uly bolany üçin Gün düşmeýär. Starsyldyzlar düşmeýär. Gün düşmeýär. Windel öwüsýänligi üçin şemal öwüsýär. Geliň, alty ýaşly oglanjygyň hekaýasynda sinkretizmi mysal alalyň." Tokaýda gyzyl şlýapa näme aglaýarsyňyz, gyzyl şlýapa? "Bu jogaplar." Nädip aglap bilemok? Möjek iýdim! " Çagalaryň pikirlenişiniň indiki aýratynlygy, çaganyň başga biriniň ýagdaýyna seredip bolmazlygy we egoist diýlip atlandyrylmagydyr. Egosentrizm pikirlenmegiň merkezi aýratynlygy, gizlin akyl ýagdaýydyr. Çagalaryň logikasynyň özboluşlylygy, çagalaryň çykyşy, çagalar baradaky dünýä baradaky pikirler bu egoist akyl ýagdaýynyň netijesidir. Çaga duýgularynyň çägine girmeýär (özüni gapdaldan görmeýär), nukdaýnazaryndan ýapylýar. Çagalaryň pikirlenmek hadysasy, çagalaryň gözleýän zadyna däl-de, eýsem garaýşyna bil baglaýandygy subut edildi. Şeýlelik bilen mekdebe çenli çagalar kamerasynda beýik we dar aýna bar ýaly, pes aýna, ýöne giň stakana girse, az bolar. Maddalar görnüşindäki üýtgeşmelere garamazdan, maddanyň mukdaryny saklamak düşünjesi ýok, gäminiň görnüşiniň üýtgemegine garamazdan süýdüň mukdarynyň deňdigine düşünip bilmeýär. Mekdep döwründe daşarky dünýädäki zatlaryň arasyndaky özara baglanyşygy ýeňip geçmek ukybyny ösdürip, çaga käbir üýtgeşmeleriň dersleriň esasy häsiýetlerini üýtgetmejekdigine düşünip başlaýar. Mekdebe psihologiki taýynlyk, çagalyk döwrüniň netijesidir. Psihologiki taýýarlygyň haýsydyr bir ýa-da has köp parametriniň ýoklugy, çaganyň ösüşinde çaganyň ösüşinde kemçilikleri görkezýär. 1. 3 Origami ulanyp, çaganyň intellektual ukyplaryny ösdüriň. Gadymy Hytaýyň 105-nji ýylynda biziň döwrümiziň gelip çykyşy üçin ilkinji şertler ýüze çykypdyr - gaýçy we ýelim ulanmazdan inedördül kagyzdan ýasalan islendik ýeriň ululygy. Wagtyň geçmegi bilen hytaý monahlary Japanaponiýa syýahat edip başlanda, olar bilen syýahat edip başladylar we bu ýurduň käbir syrlary başlandy. Wagtyň geçmegi bilen origami (we bu termin diňe 1880-nji ýylda peýda boldy) ýapon maşgalalarynda hökmany hünäre öwrüldi. Origaponiýadan "Origami" "ORI" - kagyz, "Kami" - öwrüm. Häzirki wagtda “Origami” ýene bir gyzyklanma tolkunyny başdan geçirýär. Bütin dünýäde diýen ýaly bu sungat halkyň däp-dessurlaryna laýyklykda ösýär. Origami we ulanylyşynda täze ugurlar ýüze çykdy. “Origami” mugallymlary üçin çagalaryň intellektual ukyplarynyň ösmegi özbaşdaklyk bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr, ähli akyl prosessleri, özbaşdaklyk, özbaşdaklyk, bu tejribe açyk duýgur duýgynyň netijeliligini ýokarlandyrmak bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Elleri dolandyrmak ukybynyň adam ewolýusiýasynda aňyň başlangyç nokatlarynyň biri bolup hyzmat edendigi ýatladylar. El çotgalarynyň proýeksiýasy beýnide we arka we aýaklaryň proýeksiýalary ýaly duýgur zolaklarda köp bolýar we degişli myşsa gözegçiliginiň proýeksiýa meýdanynyň çylşyrymlylygyna proporsionaldyr. Lukmanlar Origami sapaklary çaganyň akyl ýagdaýyna uly täsir edýär we ony sagdyn deňagramlylyga alyp barýar. Bu hünär çagalar üçin gyzykly we olara uly lezzet berýär. “Origami” sungaty gyzykly bir syr bolup, her bir çaga ýönekeý kagyzyň ajaýyp üýtgeşiklikleri bilen ýol görkezer. Hatda üns merkezinde däl, gudrat! Köp suratlar bir ýaprakda gizlenýär: gaýyk, jaý, jaý, şlýapa we geň aagdarhalar, guşlar, haýwanlar we beýleki gyzykly zatlar. Çaganyň elinde kagyz janlanýar: kran ganatlaryny silkip, slaýddan aşak düşýän tohum, bu uçara bökýän adam, gurbaga. Men nähili bagtly! Origami-de ýeke-täk iş materialy kagyzdyr. Kagyz döredijilik üçin iň arzan we iň arzan materialdyr. Çaga kagyzdan beýleki materiallardan has ir duşýar. Bu tanyşlyk islendik üýtgeşiklige alyp barýar. “Origami” çagalaryň aň-bilim ukyplaryny, başarnyklaryny we el bilen işleýşini, iş medeniýetini ösdürýär. Emma “Origami” keşbi güýçlendirýär we uýgunlaşdyrýar. “Origami” sapaklary size oňyn, durmuşy tassyklaýan dünýägaraýyş kesgitlemäge kömek edýär. Çagalar ýaş wagtynda töweregindäki dünýäni bilýändikleri yglan edilýär: Men hemme zada degmek isleýärin, hemme zat saklanyp bilner. Ikinjisi, esasanam kagyz ýaly materiallara degişlidir. Ulular çaganyň tebigy islegine nähili jogap berýärler? Esasan güýçler: Kagyzy ýyrtyp bilmersiňiz, döwüp bilmersiňiz ... Amal we teoriýa gapma-garşylyga öwrülýär. Her kim çaganyň ösmegini isleýär, ýöne has gowusy “pidalar we ýokluklar”. Bu döwük ýa-da iň gowy Smit kagyzy çagalarda köpden bäri görülýär. Näme üçin bu tebigy tygşytlamak maksady bilen çagalar üçin ulanylmaýar? Hususan-da, kagyz howply we arzan materialdyr. Köp alymlar, mugallymlar, psihologlar elleriň birneme berkligini ösdürmegiň möhümdigini bellediler. Aristotel: "El ähli serişdäniň serişdesi" eliň özara baglylygyny aňladýar Oýlanmak ukyby. Eliň ösüşiniň ähmiýeti Kant: "El daşky beýniniň bir görnüşidir." Bu gözegçilikler mugallymlary sfinkter barmaklarynyň ösmegine has çynlakaý üns bermäge mejbur edýär. “Origami” çagalar üçin bilesigelijilik bolup, hereketleriň we intellektual ösüşiň aýdyňlygynyň we utgaşdyrylmagyna täsir edýär. V.M. Bekterew el hereketiniň söz we ösüş bilen ýakyndan baglanyşyklydygyny ýazýar. V.A. Giansskiý “giçki gepleýiş ösüşini başdan geçirmegiň umumy ösüşiň bölekleýin görkezilendigini” görkezýär. Diňe teoretiki çaklamalar däl, eýsem amaly gözlegler hem ownuk täsiri ösdürmek üçin işiň möhümdigini tassyklaýar. M.M. boýunça. Sözleýiş ösüşiniň halkasynyň derejesi barmaklaryň inçe hereketleriniň emele gelmegi bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Çaganyň ösüşi üçin “Origai” gymmaty: - Çagalara egilmek, köp gatlamak, kesmek ýaly kagyz bilen işlemegiň dürli usullaryny öwredýär. - Çagalarda öz eli bilen işlemek ukybyny ösdürýär, barmaklaryň takyk hereketlerini öwredýär, kiçijik motosikl elleri bilen, äýnegiň ösmegi bilen gowulaşýar. - Dildar görkezmelere eýermegi öwredýänligi sebäpli, ünsi jemlemegi öwredýär. - memoryadyň ösmegine itergi berýär, sebäbi çaga diň gurmak üçin önümçilik, tehnika we gurnama usullarynyň yzygiderliligini ýada salmalydyr. - Çaganyň sözlüginde tegelek, kwadrat, üçburçluk, burç, ýokarky, ýokarky we ş.m. hödürleýär. - Funksional göz öňüne getirişiň ösüşi - Bu çyzuwy öwredýär, depderiň eskizini öwrenmek isläniňizde çyzuwy öwredýär we çyzuw endikleriniň mukdaryndaky önümleri görkezýär. - Çagalaryň çeper tagamyny we döredijilik ukyplaryny ösdürýär, hyýallaryny we hyýallaryny işjeňleşdirýär. - Oýun ýagdaýlarynyň döremegine goşant goşýar, çagalaryň aragatnaşyk endiklerini giňeldýär. - Iş endiklerini ösdürýär, iş medeniýetini emele getirýär, takyklygy öwredýär, ýagdaýy ünsli we tygşytly ulanmak ukyby, iş ýerini tertipli saklaýar. Çagalary origamide terbiýelemegiň maksady: Mekdebe çenli çagalaryň intellektual we estetiki ösüşi, okuw netijeliligini ýokarlandyrmak. Funksiýalary: Çagalaryň kagyz bilen işlemegi, dilden görkezmelere eýermegi, giňişlik aýratynlyklaryny görkezýän düşünjeler bilen işi dolandyrmagy üçin dürli usullary ýerine ýetiriň. Elleriň we gözleriň tolgunmagy, çeper tagamy we döredijilik ukyplary. Iş medeniýeti, çagalaryň aragatnaşyk ukybyna gysgaça maglumat bermek. “Origami” çagalary bilen karýera, şeýle meseleleri çözmäge mümkinçilik berýär: Birinji mesele, çaganyň mekdebe taýyn bolmagydyr. Mekdepde çaganyň çuňňur joşgunlylygyny ösdürmäge az ähmiýet berýärler. Mugallym üçin esasy zat ýazmagy öwretmek, gerekli mukdarda material bermek, käte aşa köp bermek. Taýýar bolmadyk çaga zerur materiallary öwrenmekde kynçylyk çekýär, sapak üçin wagty ýok. Çagalar bagynyň esasy wezipesi çagany çagalar bagyna taýýarlamakdyr. Maksatlar: a) Şeýle akyl prosessleri, biliş, üns, ýat, logiki pikirlenmek b) umumy intellektual ösüşe we üstünlikli mekdebe peýdaly täsir edýän barmaklaryň ýas we inçe hereketlerini gowulandyrmak ç) çaganyň iş ukyplaryny ösdürýär, iş medeniýetini emele getirýär. d) bilelikdäki iş, şahsy garaşsyzlyk, öz-özüňi ösdürmek, öz ykbalyňy kesgitlemekde aýratynlyklaryň ösüşinde kollektiwizm ýörelgeleriniň emele gelmegi; Ses meselesi, oýun işjeňliginiň bolmazlygydyr. Mekdebe çenli çagalar üçin prezentasiýa oýun we maglumatlaryň mukdaryny köpeltmäge synanyşýarys we ilki bilen okuw sapaklaryny geçirýäris. Çagalaryň özbaşdak oýnap bilýän wagtlary ýok diýen ýaly. Maksat: Çagalar bagynda çagalaryň durmuşy üçin doýgun gurşaw döretmek. Üçünji mesele, döredijilik işjeňligi we çaganyň awtorynyň tehnikasyny özleşdirmek arkaly çaganyň çeper we estetiki ösüşinde garaşsyzlykdyr. “Origami” öz güýçlerine we başarnyklaryna bolan ynamy ösdürmäge kömek edýär - manysy ýok. Döredijilik ukybynyň, hyýalyň, çeper tagamyň ösüşi. Maksatlar: a) Mekdebe çenli terbiýeçiniň origami usulyny özleşdirmek. b) garaşsyz döredijilik işjeňligini ösdürmek. ç) estetiki tagamyň ösüşi Dördünji mesele, çagalaryň garaşsyz oýnunda çagalaryň önümlerini ulanmak. Köplenç çagalaryň senetlerini nireden ýasamalydygyny bilemzok. Olara jaý berseňiz, gürleşip bilmezler we çalt çykyp bilmezler. Şeýle hem öli ýükleri bir toparda saklamak üçin amatly däl. Maksat: Origami teatry döretmek Meseläniň bäşinji - üçünji sýu ploteti tematiki kompozisiýalary döretmekdir. Kompozisiýanyň özboluşlylygy, perdeleriň goşmaça jikme-jikliklerine laýyk gelýän goşmaça jikme-jiklikler bilen doldurylandygy sebäpli gazanylýar. Reňk dizaýny kompozisiýanyň aýratynlygy üçin uly ähmiýete eýe. Reňkiň kömegi bilen adamyň belli bir keýpine ýa-da ýagdaýyna ýa-da tebigatyň ýagdaýyna geçýär. Maksat: a) edebi eserleriň mysallaryny döretmek b) kompozisiýa barada esasy bilim bermek: merkeziň ideýasyny, simmetriýany, bir kagyz çuňlugyny döretmek; ç) dürli görnüşli materiallary we usullary ulanmak ukyby: kollaage, çyzgy, grafika Altynjy kynçylyk, çagalaryň aragatnaşyk endiklerini ösdürmekdir Adamlaryň ahlak häsiýetleri ýakyn gatnaşyklarda emele gelýär we ýüze çykýar. Kollektiw panelde işlemek üçin ýer saýlamak, deň-duşlaryna birek-biregiň işine päsgel bermezden kömek etmelidir. Çaga ähli gowy niýetlerini we isleýän zatlaryny hödürleýär. Maksat: a) Kollektiw panelleri döretmek b) öz eli bilen özboluşly sowgat bermek ç) otkrytkalary, çakylyklary, dynç alyş ýerlerini hasaba almak Seventhedinji mesele, beýleki işler bilen origami aragatnaşyk Çeşmede hiç kim gadymy “origami” toparyndan däl. Maksat: Agehli ýaş toparlary üçin tematiki meýilnamalaşdyryşy düzüň 1.4 Programma üpjünçiliginiň derňewi Çagalaryň intellektual ukyplaryny ösdürmek üçin material saklamak üçin “Çagalyk” programmasynyň “Ösüş sazlaşygy”, “Çagalar bagynyň mugallymçylyk we okuw programmalary” we “Çagalar bagynyň okuw meýilnamalary” ýaly petek dizaýnyny seljerýäris. Çagalar bagynda terbiýe we bilim programmasynda M.A.Wasiýewa, V.V. tarapyndan redaktirlendi. Mekdebe çenli ýaşdaky çagalary öwrenmek üçin ýaraglar toplumy. Kagyz ulanylanda gaýtadan işlemek. Dürli ugurlarda gönüburçly kagyzy, inedördül, tegelek şekili nädip goşmalydygyny öwrenmegi dowam etdiriň (aňlatma, pilot) Oýnawaçlar ýasalanda şablony kagyz ýüzüne belläň. Oýnawaçlar gyzykly (aýy-fiziki medeniýet, murt we lukman); Reňkli kagyz zolaklarynda zatlar (halylar, alamatlar, nyşanlar) ýasamagy öwreniň, geýim önümlerini, geýim jikme-jikliklerini we dynç alyş bezeglerini öndürmekde reňkleri we kölegeleri döretmegi öwreniň. Model şekili hökmünde ulanmak ukybyny ösdürmek; Taýýar nagyşda (şlýapa, gaýyk, jaý, gapjyk) işlemegi öwrenmek; gaýçy dogry ulanyň; Kagyzdan köp sanly dörediň: inedördül sahypany birnäçe deň bölege bölmek, egilmelerini tekizlemek, deňzi kesmek, sebet, kub; Çagalara “Origami” tehnikasynda köpçülikleýin oýunjak ýasamagy öwrediň; döredijilik hyýalyny, çeper tagamy ösdürmek; takyklygy öwretmek; Ulanylan materiallara üns bilen serediň; Estetiki baha beriň. Şeýle-de bolsa, intellektual ukyplary ösdürmegiň meseleleri çözülýär: Formal pikirlenmek. Bu ýaşda çagalar kombaýn sahypasyndan goşulan goşmaça görnüşlerini eýýäm özleşdirip we oýlap tapyp bilerler, ýöne olara ýörite taýýarlyk gerek. Işiň bu görnüşi çagalar üçin aňsat däl - giňişlikdäki wekilçiliklerini çuňlaşdyrmak möhümdir. D.Worobýewanyň intellektual, çeper we döredijilik ösüşiniň "ösüş sazlaşygy" toplumlaýyn programmasy alternatiw maksatnama. Mekdebe çenli terbiýeçiniň şahsyýeti sazlaşygyň sazlaşykly tagamyna gönükdirilendir we mekdebe taýýarlygyň ýokary derejesini üpjün edýär. Programmanyň mazmuny bäş topara bölünýär: 1 blok Dünýäniň hakyky zatlary (janly - ýagsyz tebigat - erkekler, haýwanlar, ösümlikler, binalar, ulag). 2 blok. Ikinji tebigat (çeper şekiller - surat, grafika, heýkeltaraşlyk, binagärlik, bezeg we amaly sungat). 3 blok Ses sungaty (aýdym-saz, poeziýa, proza, halk döredijiligi). 4 blok. Sport - motor, plastmassa we teatr we oýun çäreleri (pantomime, sport we didaktiki oýunlar, drama). 5 blok. Aslynda täsirli wizual işjeňlik (çyzgy, göwnejaý, modellemek, dizaýn). [6]. Kagyz dizaýnynyň meseleleri kesgitlenýär: tekiz we guýma şekilleri öwrenmek (gönüburçly şekilleri öwrenmek (gönüburçluklar, silindrler, silindrler, kublar)): ýerine ýetirişiň netijeli ulanylmagy (lulip, ýyldyz we ş.m.); "Oka" mowzugyny bukmagyň usullary açyk kartoçkalaryň bir toparyndan görnüş. . . simmetriýa, ritmi buklanda ulanylýar. Çagalary öwrenmek prosesinde çagalaryň intellektual ösüşiniň wezipeleri kagyzyň dizaýny arkaly göçürilýär: pikirlenişiň, deňeşdirmegiň, ünsüň, ýadyň meýilleşdirilmegi. "Çagalyk" çagalar bagynda çagalary ösdürmek we terbiýelemek maksatnamasy. "Çagalyk" programmasynyň şygary: "Özüňizi tanaň - dörediň - dörediň." [12]. Bu sözler, bütewiligi we bir ugry üpjün edýän çagalaryň özara baglanyşykly üç setirini kesgitleýär. Iberiji setir, programmada mekdebe çenli mekdebiň ösüş ugruny görkezýär we ulular dünýäsi we deň-duşlary bilen sazlaşykly toparlarda emosional taýdan amatly ýagdaýy üpjün edýär. Programma, emosional ähmiýete, duýgudaşlyga we çagalaryň işjeňligine, özüni alyp barşyna, hereketlerine, hereketlerine, hereketlerine esaslanýan çagalarda ösüş meselesini kesgitleýär. Maksatnamanyň maksady, akyl işjeňligini, bilesigelijiligi, garaşsyz bilimleri we pikirlenmäni, akyl ukybyny we sözleýişini ösdürmekdir. Mekdebe çenli terbiýeçiniň aň-bilim işjeňliginiň aýratynlyklaryna görä, maksatnama esasan pikirleniş görnüşleriniň we dünýäniň hyýaly görnüşleriniň ösüşini üpjün edýär. Mekdebe çenli terbiýeçi we aň-bilim iş meýilnamasynyň aýratynlyklary, aň-bilim meseleleriniň doýmagy we bilimleriň arasyndaky baglanyşyk we iş bilen baglanyşykly işler, tebigat, sungat we ş.m. . Maksatnamanyň wezipesi çagalaryň döredijilik işjeňligini höweslendirmek, hyýallary höweslendirmek, döredijilik işlerine gatnaşmak islegidir. Bu maksatnama, oýunlarda, senetçilikde, dizaýnda, wizual we aýdym-saz çärelerinde çagalaryň döredijiliginiň giň toplumyny, şeýle hem çagalaryň matematika, sözleýiş, sözleýiş işlerini öz içine alýar. Maksatnamanyň awtorlary, häzirki zaman çagalar bagynyň atmosferasy çagalary döredijilik görkezmäge we gyzykly döredijilik tejribesine eýe bolmak üçin döredijilikli bolmaga höweslendirmeli diýip hasaplaýarlar. Iş. “Kagyz belligi” bölüminde çagalar üçin okuw meseleleri: suw, ýel, drama, sport ýaryşlary, teatr çykyşlary we ş.m. Taslamanyň umumy usullaryny ösdürmek. Origami dizaýny: belli bir görnüşde (gönüburçluk, inedördül, üçburçluk), öwrümli, üçburçluk - burçlary ters tarapyň ortasyna birikdirmek; özbaşdak dürli oýunjaklary döretmek; Bellenen çyzyklar bilen çyzgylar, konusa (hapa), konusyň tegelegine (silindrde gönüburçlugy öwrüp, ýiti konusyň bir bölegini dörediň. (Her bir ýol dürli gyzykly oýunjaklary döretmäge mümkinçilik berýär); Volumetric gutardy gurluşlary süpürmek, nyşanlary okaň we ýakyndan yzarlaň; obýektleri dürli materiallardan aýyrmagyň usullaryny, şeýle hem Papyr-Maşa tehnikasyndan, şeýle hem Papyr-Maşa tehnikasyndan ösüş usullaryny ösdürmek. Birinji bapdaky netijeler. Gözleg temasyndaky psihologiki we pedagogiki edebiýatyň seljermesiniň netijesinde şu netijä gelip bileris: Zehin, isleg prosesini amala aşyrmak we meseleleri netijeli çözmek ukyby hökmünde kesgitlenip bilner. Adatça başga ukyplar ulanylýar, meselem, maglumatlary seljermek (klassifikasiýa, pikirlenmek (klassifikasiýa)), ony analiz (klassifikasiýa) hökmünde öwrenmek, ulgam bilen baglanyşykly ulgamy düzedip ulgamlaşdyrmak we ş.m. D. “Inforth” maglumat berijiniň ähli maglumat ukyplaryny birleşdirýär: duýgy, duýgy, ýat, ýerine ýetiriş, hyýal, hyýal. Psihologlar çagalykdan şahsyýetiň kemala gelip başlaýandygyny aýdýarlar. Mekdebe çenli bilimiň häzirki zaman okuw meýilnamalary hemmetaraplaýyn ösen şahsyýetiň kemala gelmegine gönükdirilendir, bu programmalar çaganyň işjeň işjeň serişdesi bolmagy üçin ösmegine oňyn täsir edýär. Hakykatdanam, çagalaryň täsirli döredijilik işi çaganyň şahsy häsiýetleriniň ösmegine, intellektual ukyplarynyň ösmegine gönükdirilendir. Mekdebe çenli çagalar, gowy işleýän çaganyň durmuşynyň indiki, örän möhüm tapgyryna - göni mekdebe girmezden gabat gelýär. Çaganyň mekdebe intellektual taýýarlanmagy üçin intellektual ukyplaryň ösmegi zerurdyr. “Origami” sungaty köp pedagogiki meseleleri, esasanam çuňňur täsirleri ösdürmek üçin guraldyr. Barmaklaryň we elleriň hereketlerini gowulaşdyrmak we utgaşdyrmak bilen, Origami çaganyň umumy intellektual ösüşine, şol sanda sözleýiş ösüşine täsir edýär. “Origami” konstruktiw pikirlenmäni, ýiti pikirlenmäni, görnüşi, döredijilik hyýalyny, döredijilik hyýalyny, çeper tagamyny hem döredýär. “Origami” ýadyň ösmegine itergi berýär, çaga ýaly önümçiligiň yzygiderliligini, usullaryny we buklama usullaryny ýada salmaly. “Origami”, islenýän netijäni gazanmak üçin önümçilik prosesine ünsi jemlänligi üçin konsentrasiýa goşant goşýar. “Origami” çagalary we esasy geometrik düşünjeleri (burç, inedördül, üçburçluk we ş.m.) bilen tanyşdyrýar. “Origami” içgin pikirlenmegi, döwmegi we duýgurlygy ösdürýär. Munuň artykmaçlyklary däl, jadygöýlik sungatyny döredýär. Origai çagasy bilen yzygiderli sapaklar, onuň hemme taraplaýyn ösmeginiň kepili, üstünlikli okuwyň kepili. “Origami” sapaklary durmuşda tejribe, daş-töweregiňizdäki dünýäni özleşdirmek we düşünmek, gözellik we sazlaşyk. 2-nji bap Sevenedi çagada intellektual ukyplaryň ösüşini anyklamak Bookyllyk kitabyň kömegi bilen ýyllar 2.1 Beýannama synagynyň usuly Mekdebe çenli mugallymlaryň intellektual ukyplaryny ösdürmek üçin didaktiki oýunlary ulanmagyň netijeliligi pedagogiki synag wagtynda synag edilip bilner. Tejribe, pedagogiki gözlegleriň usulydyr, tebigy ýa-da emeli döredilen, gözegçilik edilýän we gözegçilik edilýän şertler, pedagogiki meseleleri, meseleleri çözmegiň täze, has täsirli usulyny gözleýär. Tejribe, ony durmuşa geçirmek üçin ähli zerur talaplary we şertleri bolan bir soraga jogap almaga mümkinçilik berer. Gözleg bölümi, käwagt bölüm usuly diýlip atlandyrylýar, başlangyç parametrleri döredip, okuw obýektiniň hakyky ýagdaýyny kesgitlemäge ünsi jemleýär. Esasy maksat, synagyň başynda mekdebe çenli çagalaryň intellektual ukyplarynyň ýagdaýyny kesgitlemek. Munuň üçin synap görmeli bolduň. Amaly tejribe alty-ýedi ýaşly çagalar mekdepleri bilen 5-nji jaýyň umumy maska mekdebine taýýarlyk görmek bilen geçirildi. Pikir synagy üçin, mekdebe çenli ýaşdaky mugallymlara intellektual ukyplaryny kesgitlemäge mümkinçilik berýän psihodiagnostiki usullary ulandyk. Gözlegde aşakdaky usullar ulanyldy: 1. GRIDEN-Harrisiň "erkekleri özüne çekmegi" synap görüň; 2. "Logiki klassifikasiýa" - üýtgedilen usul (Luriýa A.R. - Karpowa S.n. Obýektleriň we obýektleriň arasyndaky ululygy görmek üçin wagtlaýyn kesgitlemek). 3. Umumy we dilden däl intellektiň ösüş derejesine baha bermegiň usuly - "Ösüş reňk matrisalary" J.Rawenna. Technihli usullar 3 tapgyrda geçirildi, hersi ortaça 20-40 minut dowam etdi. Ulanylan usullaryň düzümi aşakdaky ýalydy: Gedada tehnikasynyň ilkinji standartlaşdyrylmagy 1926-njy ýylda geçirildi. Şondan 1963-nji ýyla çenli synag düýpli üýtgeşmeler bolmazdan ulanyldy we şol döwürde giňden ýaýrady. Synag ülňülerini täzelemek üçin okuwçy F.Gudenif D. Hrris bu usulyň täze standartlaşdyrylyşyny amala aşyrdy. Şondan bäri “erkekleri özüne çekmek” synagyna Gedaf Harris synagy diýilýär. Synagyň maksady çeper inçelik däl-de, çekilen şekiliň takyklygyna we jikme-jikliklerine üns berýär. Bular çaganyň akyl ösüşiniň esasy görkezijisi hökmünde işleýän şekil jikme-jiklikleri. Bu çemeleşme, tanyş bir mowzukda, çagalaryň degişli synpynyň wekili hökmünde bölünen tanyş temanyň aýratyn, möhüm aýratynlyklary tapýandygy baradaky çaklama esaslanýar. Çyzgy, çaga hakda grafiki görnüşde (prezentasiýa) şekillendirilýär. Çaganyň konseptual pikirlenişiniň ösüşiniň görkezijisi hökmünde ylalaşylan suratlaryň çylşyrymlylygy. Bu çaklamanyň synagyň esasy bölegi bolmadyk teoretiki gurluşlara esaslanmandygyny bellemelidiris. Bu, çagalaryň şekilleri bilen çaganyň umumy akyl ösüşiniň aýratynlyklarynyň arasyndaky baglanyşyklara degişlidir. Köp sanly gözlegler, arifmetiki synaglar we amaly intellektiň ösüş derejesini kesgitleýän käbir meseleler bilen birlikde, mekdebe çenli çagalar üçin Gedaf Harris synagynyň mazmunynyň örän möhümdigini ýüze çykardy. Bu usul çagalary hemmetaraplaýyn gözden geçirmegiň çäginde giňden ulanylýar. Köp synaglar bilen ençeme gezek subut edilen ýokary ygtybarlylyga garamazdan, synagyň garaşsyz anyklaýyş ähmiýetiniň ýokdugyna ynanmak möhümdir. Hapa synag, çaganyň ösüş derejesi barada ilkinji düşünje almak üçin ulanylýar. Mekdepleriň köpüsi çyzmagy halaýandyklary sebäpli, bu synag çaganyň has çylşyrymly anyklaýyş usullary bilen anketany geçirmek üçin zerur hyzmatdaşlygy ösdürmäge kömek eder. Synag görkezmeleri. Çaga ak kagyz we ýönekeý galam berilýär. Çagadan adamy mümkin boldugyça “mümkin boldugyça” soraň (“adam”, “daýy”). Surat çekilende teswirlere rugsat berilmeýär. Çaga adamyň suratyny doly ösdürmedik bolsa, täze oýun teklip edilýär. Oýun gutarandan soň, çaga bilen goşmaça söhbetdeşlik bolýar, onda suratyň düşnüksiz jikme-jiklikleri we aýratynlyklary görkezilýär. Synag diňe aýratyn geçirildi. Bahalandyrmagyň ölçegleri Ölçeglerde şekile baha bermek üçin 73 bal bar. Her elementiň tamamlanmagy üçin 1 bal alynýar - 0 bal. “Logiki klassifikasiýa” obýektleri we obýektleriň arasyndaky gatnaşyklary kesgitlemek ukybyny kesgitlemäge gönükdirilen psihologiki anyklaýyşdyr. Akyl prosesleriniň akymyny, umumylaşdyrmak we daşlaşdyrmak ukybyny, logiki pikirlenmegiň möhüm aýratynlyklaryny tapawutlandyrmak üçin ulanylýar. Tehnikanyň grafiki wersiýasy şekilleriň tapgyryndan ybarat - 7 dürli topar, hersinde bir surat goşmaçasy bar. Synagçy topardan suratlaryň toplumyny görkezýär (zerur bolsa iki gezek) we soňra çagadan “artykmaç” adyny aýtmagyny haýyş edýär. Netijeleri gaýtadan işlemek Amalyň üstünligi şar ulgamynda bahalandyrylýar, her dogry jogap üçin 1 bal kesgitlenýär, mümkin bolan iň ýokary bal 7. “Ösüş reňk matrisalary” synagy, söz däl materiallar bilen erkin täsirleşmäge mümkinçilik berýän, dürli akyl görnüşleriniň ösüşiniň dürli ösüş derejelerini deňeşdirip, dilden däl maglumatlaryň dilden we dilden däl ukyplarynyň ösüşine baha bermek üçin kabul edilýär. Synag diňe bir akylsyz häsiýetlere däl, eýsem mum däl we dilden we dilden däl böleklere, mum däl we dilden däl böleklere, ýagny bir böleginiň beýleki bölegine degişli bolmazlyga deňdir. Matrisalar ünsüň, görüş ýadynyň, deňeşdirmegiň we derňewiň, umumylaşdyrmagyň, derňewiň täsiri astynda kesgitlenen aňyň üýtgemeýän häsiýetlerine deňdir. Synag iki hatar matrisadan ybarat - A we B, hersinde 12 kartoçka bar. Çaga çagyryldy, onda reňk ýa-da gara we ak haly we 6 sany ýama şekillendirilen kartoçka hödürlendi. Çaga haly çyzygyny üns bilen gözden geçirdi, soňra ähli ýamalaryň suratlaryna göz aýlady we haly bilen gabat gelýän ýamany saýlady. Saýlanan matrisalaryň sany teswirnama girizildi. Netijeleri gaýtadan işlemek 1 nokada bellenen ýekeje meselä dogry jogap üçin. Şoňa laýyklykda ähli meseleleriň dogry çözülmegi üçin iň köp bal 36 hasaplandy .. Synag wagtynda 5 çaga 5 mekdep çagasyna baryp gördi. MDU “Çagalar bagynda bilim we okuw” programmasynda M.A. Wasilýewa, V.V. Gerbowa, Ts. Aboveokardaky usullar, gözleglerimiziň talaplaryna laýyk gelýän mekdebe çenli çagalar üçin endikleriň ösüş derejesini çalt kesgitlemäge mümkinçilik berýär. Gözlegiň dowamynda iň möhüm nokat, alnan netijeler üçin baha beriş kriteriýalaryny saýlamakdyr. Soňky ýyllarda netijeler belli bir standartlar bilen deňeşdirilýän synag netijelerine baha bermegiň usulyny tankytlaýarlar. Her ylymyň netijeleri kadalar bilen deňeşdirilýär we ortaça, ýokary, pesdir. Bu, adaty bir nusga ýa-da standartlaşdyrma nusgasyna görä belli bir mowzuk pozisiýasyny kesgitlemäge mümkinçilik berýär. Akyl derejesini kesgitlemek synag netijelerini düşündirmekde görkezilen usullara laýyklykda geçirildi. Pes ballaryň mukdaryna baglylykda, mekdebe çenli çagalar mugallymlarynyň akyl derejesi kesgitlenildi. Intelligenceokary akyl derejesi bolan çagalar 26 bal bilen hasaplandy; Ortaça 16-18 bal gazanan çagalary göz öňünde tutýar; Geçmiş - 7-8 bal. “Adam çyzmak” usuly bilen “Adam çyzmak” usulyna intellektual baha bermegiň beýany 1-nji tablisada berilýär. Gaýden-Harris usuly boýunça akyl derejesine baha bermek "Adam çek" Dereje görkezijisi Logiki pikirlenmäni ösdüriň adam
Uzyn% 2 40. Ortada 2. 40. Forec.1 Goiden-Harris usuly boýunça akyl derejesine baha bermek "Adam çek" “Logiki klassifikasiýa” ulanyp, sözleýiş ukybynyň derejesine baha bermek 1-nji we 2-nji goşundylarda görkezilýär we görkezilýär 2-nji tablisa. Alnan maglumatlar, synag tabşyryklarynyň kadanyň çäginde ýerine ýetirilýändigini görkezýär - çagalaryň 60 göterimi. Şeýlelik bilen, gözlegiň netijeleri, ähli toparlaryň çagalarynyň obýektleriň belli bir derejede ösmeginiň we wagtyň üýtgemegini görmek, olaryň üýtgemegini görmek üçin obýektleriň gatnaşygydygyny görkezýär. 2-nji tablisa. Usul boýunça sözleýiş ukybynyň derejesine baha beriň "Logiki klassifikasiýa" Ösüş derejesiniň görkezijisi logiki pikirlenmek adam
2. 40. Ortada 3. 60. Gysga 0. 0. Manc.2. Gündogar ukyplaryny bahalandyrmak usulyna görä "Logiki klassifikasiýa" Logikanyň kanunlaryna boýun bolmak, yzygiderliligi we ösüş meýillerini kesgitlemek we bu posylkalaryň netijeliligini almak ukybyna baha bermek. Bu görkezijileriň ortaça derejesi 3-nji tablisada görkezilýär. 3-nji tablisa. Usulyýetde dilden däl intellektiň ösüşine baha bermek "Ösüş reňk matrisalary" Ösüş derejesiniň görkezijisi logiki pikirlenmek adam
1 20 Ortada 3. 60. Gysga 1 20 3-nji, akylsyzlyk meýdanyna baha bermek usulyna görä "Ösüş reňk matrisalary" Alnan maglumatlar ortaça synag bahasynyň 60% -digini görkezýär. Intellektual ösüş depginlerini ulanyp, emele gelen görkezijini umumy we dilden däl intellektiň ortaça ösüş derejesi hökmünde düşündirip bolar. Şeýle-de bolsa, gözden geçiren toparymyzdaky çagalaryň hemmesi intellektual ösüş görkezijileri üçin ortaça bahalaryň çäginde däldi. Umumy we söz däl akyl taýdan çagalaryň köpüsinde, ýagny 60% -de kadanyň çäginde kontinental ösüş duýgusy bar. 2-nji bapdaky netijeler Mekdebe çenli terbiýeçileriň aňyna baha bermek üçin “Goidap Harris” synagyna “erkek duralgasy” ulanýarys. Wagtyň gerimini görmek, obýektleriň we jisimleriň baglanyşygyny kesgitlemek ukybyny kesgitlemek. Luria-Karpowyň "logiki klassifikasiýa" usulyny ulandyk. Umumy we üýtgemeýän intellektiň ösüş derejesine baha bermek üçin “progressiw reňk matrisasyny” J. Metrika bilen deňledik. Gözlegde alnan möhüm netijelere baha bermegiň ölçeglerini saýlamak möhüm ähmiýete eýe boldy. Alnan netijelere baha bermek synag netijelerini düşündirmek boýunça görkezmelere laýyklykda geçirildi. Çagalaryň köpüsinde akyl derejesi ýokary. Şonuň üçin çagalarda intellektual ukyplary ösdürmek üçin maşklary we maşklary geçirmek zerurdyr. Netije Eser psihologiki we pedagogiki edebiýatlar tarapyndan derňelýän meseleler bilen seljerildi, “Origami” synplarynyň çagalaryň akyl prosesleriniň ösmegindäki roly ýüze çykaryldy, çagalaryň 7 ýaşdaky tapawudy ýerine ýetirildi. Netijede, çagalaryň psihologiki saglygyny goramak çagalaryň bilim almagynyň we terbiýesiniň möhüm meseleleriniň biridigine ynanýarys. Bu, iň amatly bilim programmasynyň emele gelmegine we mekdebe çenli çagalar üçin intellektual ösüşe baglydyr. Mekdebe çenli terbiýeçileriň intellektual ösüşi, ýaşyň aňyň ösmegine yzygiderli we maksatly pedagogiki täsiridir. Intellektual ösüş, iki ýaşyň aň-bilim işjeňligi, bilim, akyl prosessleri, ukyplar we ş.m .; Bu, çaganyň çaga we ortasyna täsir etmeginiň netijesinde edilýär. Goýumlaryň miras gaznasy möhümdir. Çagalar 7 ýaşyndaka izolirlenen biliş, semantik ýat tutmak, hyýal etmek we umumylaşdyrylan pikirleniş kadalaryny goşmak bilen akyl ösüşini çalt ösdürýärler. “Origami” sapaklary mekdebe çenli çagalaryň intellektual ukyplaryny ösdürmekde möhüm rol oýnaýar. Ulanylan edebiýatyň sanawy 1. Ananýew B.G. Saýlanan psihologiki iş: 2 tonnadan soň. - m.: Marifat, 1980 - 370c. 2. Bogodowiç L.I. Şahsyň emele gelmegi we çagalygy. - 1968-nji ýyl. 3. Bleýker W.m., Burlaxuk L.F. Akylyň we şahsyýetiň psihologiki diagnozy. - Kiýew: Wise-mekdep, 1984. - 142 s. 4. Brinlinskiý A.V., Tehnowa L.V. Şahsyň intellektual potensialy we ahlak meseleleriniň çözgüdi // Jemgyýetiň üýtgemegi kontekstinde şahsyýetiň psihologiýasy. - m. - Maglumat, 1993. - 342c. 5. Burlaçuk l.f. Psihodiagnostiki maglumatlary öwrenmegiň usullary. - Kiýew: Radiiv, Rada, 1985. - 282c. 6. Worobýewa D.I. Ösüş sazlaşygy: Mekdebe çenli çaganyň intellektual, çeper we döredijilik ösüşiniň toplumlaýyn programmasy. - Sankt-Peterburg: "Çagalyk". 2006.- 144C. 7. Wygotskiý HP higherokary akyl funksiýalarynyň ösüş taryhy // Seather. 6 t. T., 8 M., 1983 8.Magotskiý HP Çagalykda göz öňüne getiriş we döredijilik. - SPB .Abek, 1997. - 96C. 9. Wygotskiý L.S. YKDYSADY MÖHÜM MÖHÜM. // psihologiýa soraglary. - 1996-njy ýyl. № - 331C. 10.Magotskiý Çagalaryň özüni alyp barşynyň dinamikasy meselesinde sütünler. CIT. 6 t. 5. T. 5. - M. - pedagogika, 1983. - 412c. 11. Galperin P. Yaa. Pikir psihologiýasy we akyl hereketleriniň kem-kemden emele gelmegi. - m.: Marifat, 1966. - 243C. 12.Nest: Çagalar bagynda çagalaryň ösüşi we terbiýesi üçin maksatnama. Içinde we. Loginowa, N.A. Noteta we ş.m. Ed. Ti Babaewa we başg., 3 - E, Gözden geçirilen, Sankt-Peterburg, "Çagalyk aglamasy" 2004 13. Sowet psihologiýasynda pikirlenmäni öwrenmek. P / R e.V. Şoroksowa. - M: Bilim, 1966. - 243C. 14 Tokaý: Çagalary ösdürmegiň esasy maksatnamasy mekdebe çenli terbiýeçi. Alyýew T.I. Ylmy gyzyl .: L.A. Paramonow we başgalar. - m. - KarAppuz, 1997. 288 s. 15. Gysga psihologiki sözlük / Jemi. Ed. A.W.Petrowskiý we M.G. Osharoşewskiý - Rostow-on-Don: Don Feniks neşirýat, 1998. - 512c. 16.croo, V.M. Psihologiýa we pedagogika: üç. Tehniki gollanma. Uniwersitetler / V.M. Kroo - m.: Orta mekdep, 2001. - 319c. 17. Elimtew A.N. Ofisleriň döremeginde // psihologiýa soraglary. - 1999. 6 №6. - s.58. 18. Elimtew A.N. Akyl taýdan ösüş meseleleri. - m.: 1981. - 398c. 19. Lisina m.i. Çaganyň aragatnaşyk, şahsyýeti we psihikasy. - m.; Woronezh, 1997. 20. Nomomow R.S. Psihologiýa: gözleg. Okamak üçin ýokary. Ped. Gözleg. Guramalar: 3 kn / R.S.Men. - 5-nji. - M. Ed. Wlados merkezi 2004. Psihologiýanyň umumy ýörelgeleri. - 687-nji ýyllar. 21. Ostrowskiý, E.W., Çernişşa, L.I. Psihologiýa we pedagogika: okatmak. Görkeziji / Ed. Ostrowskiý E.V. / E.V. OOStrowskiý, L.i. Çernişowa. - m.: Uniwersitetiň okuw kitaby, 2005. - 384s. 22.PAED J. Akyl psihologiýasy // Saýlanan psihologiki eserler. - m.: Marifat, 1969. - 381 b. 23. PAED J. Intodyň psihologiýasy. - SPB .: Piter, 2003. 24. Çagalar bagynyň terbiýesi we "Wasilýewa MA, Gerbowa WW", Kommarowa T.S. - m.: Marifat, 1985. 25. Psihologiýa we pedagogika. Üç. Gollanma / red. A.A. Bodalewa, V.I.Jukowa, L.P. Lapewta, w.slastenina. - m.: Psihoterapiýa instituty, 2002. - 585s. 26. blemgoşar: Çagalar bagynda 5-6 ýaşly çagalary okatmak, ösdürmek we okatmak üçin usulyýet gollanmasy. / T.N. Dronowa, V.W. Ösümlikler, t.i. Grisrik we başg., M .: Marifat, 1996. 271 s. 27. Rubinşteýn S. L. Umumy psihologiýanyň esaslary. Ed. 4. - SPB .: Pitre, 2007. 28.slastenin, w.a., Kaşirin, V.P. Psihologiýa we pedagogika: üç. Okuw gollanma uniwersitetleri. / w.slastenin, w.p. kaşin. - m.: Akademiýa, 2001. - 480-nji ýyllar. 29. STOYARENKO LD, Saýagin S.I. Psihologiýa we pedagogika ýagdaýy we jogaplary. - Rostow-on-Don: "Feniks", 2000 - 576. 30. Elkonin d.bdetskaýa psihologiýasy. - M., 1960 31. http://nsportal.ru/blog/detskiy-sad/konspekt-zanyatiya-po-origami-skazochnaya-strana 32. http://nsportal.ru/detskii-sad/Qhanstruirovanie-tuchnoy-trud/origami-tmet 33. Musienko S.I, Falotkin g.V. Çagalar bagynda “Origami” ýa-da S.I. Musienko, G.V. Botkin - Moskwa: Oboh, 2010, 96-njy sahypa. 34. Sokolowa S.V. Mekdebe çenli çagalar üçin “Origami”. / S.V. Sokolowa.- Sankt-Peterburg .: Çagalygy ýerleşdirmek - 2005. Goýmalar 1-ilowa Taýýarlyk toparynda dizaýn üçin abstrakt dizaýn "Täze ýyl agajy." Programmanyň mazmuny: "Esasy şekil" origami - goşa üçburçluk goşmagy öwreniň; Dürli ululykdaky üç inedördül agaçlary aşak düşýän tertipde tertipläň. Dildar görkezmelerde we görkezişlerde işlemegi öwrenmek. Çagalara kagyzlary dürli tarapa egip, epleriň burçlaryny tekizlemegi öwrediň. Umumy maksada laýyklykda toparlaýyn işlemek endiklerini ösdüriň. Takyklygy öwretmek, ussatlygyň hilini döretmek islegi. Düzediş meselesi: iki eliň kiçi hereketlendirijisini we konstruktiw pikirlenmäni ösdürmek. Enjamlar we materiallar: Her bir çaga üçin ýaşyl we dürli ululykdaky üç dürli öwüşgin (5x5 sm, 7x7 sm, 9x9 sm, 9x9 sm). “Esasy şekiliň”, iş stansiýasynyň yzygiderli örtülen mysaly. Oýnawaç gar adamy, Ro Christmasdestwo agajy, Origami, emeli Ro Christmasdestwo agajy. Ilkinji iş. Sosna we iýmitleniş gurluşyny deňeşdirmek, agaçlarda syn etmek; Täze ýyl baýramçylygynda, oýnawaç Ro Christmasdestwo barlagynyň mysallaryna serediň; Goşgy okamak, gazaply syrlar, didaktiki oýun "ýiti agaç". Sözlük: Ro Christmasdestwo agajy, Ro Christmasdestwo agajy, iňňeler, ýaşyl, tüýdükli, tikilen, eplenen, egilen, hasyl. Syýahat kursy: Oýun höwesi. Ysigitler, bize kimiň gelenini görüň! Hawa, şol bir gar adamy Egman Muddali Täze ýyl agajy bilen haýwanlara ylgaýar! Ro Christmasdestwo agajynyň nämedigini görüň? (Çagalaryň jogaplary: ýaşyl, tikilen, dargadylan, manysyz iňňeler ...). Täze ýyl agajy näçe? Aşaky derejesi iň giň we agaç daralýar. Ro Christmasdestwo agajy näçe uzyn bolsa, şonça-da beýik bolar. Ro Christmasdestwo agajynyň gözelligi, hawa, egegorçda bir mesele bardy, ol ýeke boldy! Bu ýerde gar adamy we her bir agaç ussasy ýetimler öýünde Täze ýyl agajyny geýmekden gorkýarlar. Oňa nädip kömek edip bileris? (Ro Christmasdestwo agajynyň hilelerini ýerine ýetiriň). Görkez we düşündir. Soň bolsa wagt ýitirip, işe geçeliň. Seresap boluň we Ro Christmasdestwo agajynyň nähili işleýändigimizi ýadyňyzdan çykarmaň. Iň uly meýdany alýarys - bu Ro Christmasdestwo agajynyň düýbünde bolar. Meýdany stoluň üstünde özüňiz üçin burçda goýýarys (nusga görkezilişi bilen birlikde). Mekgejöweniň we meýdanyň ters taraplarynyň burçy, meniň ýarym ýerleşdirmegim üçin dogry. Iş bölegini eliňizde saklaň, iş bölegini eliňizde saklaň. Kwadraty ýerleşdirýäris we ony başga burça öwürýäris we gaýtalaýarys. Sahypany ýerleşdirýäris we ony iki burça we oturylyşyga goşup, size tarap öwürýäris. Biletleri eplenýän çyzyklardaky öwrüm setirine ýokaryk we içerde bukýaryn. Başga bir burç bilen işleýäris. Alnan üçburçlugy biraz dolduryň we stoluň üstünde goýuň. Ro Christmasdestwo agajymyzyň aşaky sütünini aldyk. Orta we kiçi kwadratlar bilenem edil şonuň ýaly edýäris. Ro Christmasdestwo agajynyň bahasy onuň beýikligine baglydyr. Hatda üns bilen diňlediň, indi bolsa halynyň ýanyna barýarys, Ro Christmasdestwo agajynyň töwereginde durup, azajyk oýnaýarys. "Firna agajy" (barmak gimnastikasy) ABŞ-nyň Ro Christmasdestwo agajynyň öňünde: (barmaklar biri-birine meňzeýär - iň gowy "Ro Christmasdestwo agaçlary") Teklip, iňňeler. (Kamerler; indeks barmaklary görkezilýär). Toplar, yşyklar, ("toplardan" aşak, aşak). Towşanlardan we şemlerden, indeksden we orta barmaklardan ("gulaklar"; iki eliňizem bukulýar, gysylan barmaklar) Arsyldyzlar, kiçi erkekler. (Palmalar bukulýar, barmaklar aýrylýar; orta we görkeziji barmaklar stoluň üstünde dur ýa-da aşakda serediň). Tizara ony baýramçylyga geýdireris. Indi bolsa stoluň başyna gaýdyp, nähili işleýändigimizi ýene bir gezek ýada salýarys. (Nobatda duran çagalar nagyşlara daýanyp işlemäge we işlemäge başlaýarlar). Karýeramda kyn çagalara kömek edýärin, bellikler berýärin. Netije: Indi nähili üýtgeşik ýaşyl owadan owadan owadan owadan owadan owadan owadan owadan owadan owadan owadan owadan zallara serediň. 2-ilowa. Uly toparda abstrakt sapaklar. Origami. "Güller" mowzugynda. Maksat: - Çagalara origami tehnikasynda gül ýasamagy öwrediň; - göz hasaplaýjylaryny ösdürmek, gowy sürmek endikleri, çagalaryň gürlemegi; - Iş getirmek islegini ösdürip, ahyryna çenli başlady; Güllere söýgi we alada bilen çemeleşmek. Materiallar: her bir çaga üçin 34,35,36 açyk kartoçka, 4 kagyz kwadrat (6x6 sm): ak, gyzyl, gara we gülgüne; bir inedördül ýaşyl (10x 10 sm); Ueelim, uly kagyz tegelegi - "gül ýassyk", ýelim, iýmit, pastel, salfetkalar, "jadyly taýak" Zid "Gül öwreden bolsam ..." goşgusyny oka. Gül bersem, Gül döwseň, Eger sen we men bile bolsak, Gülleri döwsek, Ghli şatlyklary boşadyň Gözellik bolmaz! Mugallym: ysigitler, biz näme pikir edýäris, näme pikir edip bileris? Çagalar: No.ok. Mugallym: Näme üçin? Çagalar: Bu olara agyrýar; Bu örtülenligi üçin mümkin däl, soň bolsa zyňýarys ... Mugallym: ysigitler, haýsy gülleri bilýärsiňiz? Çagalar: Romanil, Gül, Wets, Çigildem ... Mugallym: ysigitler, bu gün biz siziň bilen gül ýasaýarys, sebäbi kagyzdan owadan gül ýassyk ýasap bilersiňiz. “Origami” ussalary reňkleri kagyzdan eplemegiň köp usullaryny oýlap tapdylar. Şeýle hem, ähli ussatlaryňyz bar, hemmesi mümkin. Geliň, şu gün edeliň ... (çigildemleriň suratlaryny görkeziň) Çagalar: Çigildem. "Çigildemler barmy?" Çagalar: gyzyl, mämişi, ak ... Mugallym ýitgini nädip etmelidigini görkezýär. Stol “howa ýylanlarynyň” esasy görnüşinden ýasalýar (açylyş kartasyndaky çagalar bilen bilelikde stol düzmek tertibini aýryň). Mugallym: ("jadyly taýagy alýar") we sizi güllere öwrerin. Nähili owadan reňkler. Gül uklap galdy we birden oýandy Indi ýatasym gelenokdy. Ol gymyldy Keýp we uçup gitdi. Gün diňe oýanyp bilýär Kebelek tegelek bolup gidýär. (tekste esaslanýan hereketler) Çagadaky gülüň 1,2,3 Mugallym: Kirpikleri özüňiz etmegi maslahat berýärin, hökman çykjakdygyňyzy bilýärin. Çigildemleriňiz nähili reňkde bolar? (Çagalar çigildem kagyzynyň kwadratyny, halaýan reňkini saýlaýarlar). Çagalar: (çagalaryň jogaplary) Çagalaryň işi. Againene-de mugallym çagalara nädip gowşamalydygyny düşündirýär. - Gerekli reňk meýdanyny alyň. Ony iki bölege bölüň. Soňra emele gelen üçburçlugyň uzyn gapdal gözlerine serediň we bir bölejik geýiň, burçlary ýokaryk galdyryň we bir bölek goýuň. Çigildem çykdy. Indi bolsa sap edýäris. Mugallym: Gowy iş! Biz bilen dürli we owadan zatlar bar! Siz hakyky “Origami” ussatlarysyňyz! Indi bolsa çigildemlerimizi gül bagyna salýarys! Çagalar gülleriniň (gül ýagy) arasynda birneme ýapyşýarlar. Çagalaryň işiniň derňewi. Gülüň hakda gürrüň ber. Deňi-taýy bolmadyk gözelligiň güllerini ekdik, Flowershli güller üýtgeşik: ak we gyzyl, Sary we gök - ähli güller owadan Her reňk nähili owadan - Gül düşeklerimizden gowy zat ýok. 3-ilowa. Gepleşikleriň hemmetaraplaýyn ösdürilmegi we dizaýny "Uçar bardy" Maksady: Çagalara goşgy okaýarka, goşgy okamakdan başlap goşgynyň sözlerini okamagy öwretmek. Takyklygy öwretmek üçin ýalpak motory ösdüriň. Origami bilen ussatlygy öwreniň. Çagalary kagyzyň häsiýetleri bilen tanyşdyryň. Her bir çaga islenýän netijäni gazanmaga kömek ediň. Deslapky iş: uçar hakda suratlara serediň, uçar hakda goşgulary görüň, kagyzyň aýratynlyklary bilen tanyşyň, açyk kartoçka bilen tanyşyň. Material: Ak kagyz, 15 × 15. Her bir çaga üçin Uçar oýunjak, Origami uçarlary. Zid
Mugallym: Uçarda uçýan uçar hakda size biraz aýdyp bereýin, şonuň üçin howa gatnawy diýmekdir. Uçar uçanda, uçar howa menzilinde bolýar we pilot piloty dolandyrýar. Uçar hakda aýaty okaýan ýigitleri ýada salyň. Haýsyny aýdyp bilersiňiz? Swetlana: “Uçar özüni gurýar Tokaýlary ýazyň Tokaýlary ýazyň Soň bolsa ejemiň ýanyna gaýdyň " Mugallym: Alyoşa, A. Barto "uçar" atly bu goşgyny hem okaýarsyňyz. Fizkult minutlary. Mugallym: Indi bolsa "uçarlar" oýunyny oýnaýarys Uçarlaryň hereketini we olaryň eşidişini görkezeliň. Aeroportda we gonuşda duşuşýar. Guysigitleriň size iki reňki bar, gyzyl we gök, “reňkiňizi tapyň”, “reňkiňizi tapyň” we uçar öz reňkine düşýär. Gowy iş - her kimiň jogapkärçiligi bar. Oýun etdik, indi oturgyçlarymyzda otyrys. Indi bolsa uçary kagyzdan öwürýäris, soň stoluň üstünde bir uçar bar we uçarda dost edinýäris. Serediň, stoluň üstünde ak kagyz bar, geliň ony çeýe etmek üçin diagonally, diagonally, soňra diagonally görnüşde ibereliň. Andreý, Jenya, Olýadan nähili gowydygyna serediň. Indi bolsa bäşik bilen oýnaýarys. Geliň, "uçar ýene uçýar" oýnalyň. Everythinghli zat ýumuş bilen nähili gowy işledi. Netijesi: Bu gün uçar howa syýahaty hakda gürleşmegi ýatdan çykaryp, “P” sözüne gabat gelendigi sebäpli hünäre giren bir goşgyny ýada salýarys. 4-ilowa.
Mowzuk: "Ajaýyp ýurt". Maksatnamanyň gurluşy: Res ätiýaçdaky gahrymanlara we olara kömek etmek isleýän çagalara çemeleşiň. Children Çagalara esasy görnüşi başga bir hünäre öwürmegi öwrediň. Alada ediň, owadan öwrüm endiklerini ösdüriň. Basic Esasy şekilleriň ýerine ýetirilişini ösdüriň: “pleönekeý üçburçluk”, “Howa ýylanlary”, “Kitap”. Orig Origami tehnikalarynda el işlerini ulanmakda diagrammalaryň ulanylmagyny öwrediň. The Jemgyýet bilen işlemegi öwrenmek, öz aralarynda iş paýlamak. Overall Umumy mazmun dörediň, senetçiňizi oýanyň. Çagalar çagalaryň akyl-paýhasyny, döredijiligini we surat döredilende dürli aňlatma serişdelerini ulanmak ukybyny ösdürýärler. Orig Origami bilen gyzyklanmany ösdüriň. Gözlük we kiçijik moto bilen el öndüriň. Material: Reňkli kagyzyň kwadrat kagyzlary 9 x 9 sm. Gülgüne kwadratlar 4,5 x 4,5 sm; Setirler 4 x 1,5 sm. Gülgüne we ak reňk (burun we sakgal üçin). Göz, agz we aýakgap üçin dürli jikme-jiklikler. Öňki iş: Origami - "Jadyly tokaý" stilinde toparlaýyn iş. Syýahat kursy: Çagalar we siz ertekileri halaýarsyňyz. Erteki. Elmydama syrly, syrly, jadyly bir zat. Ysigitler we ajaýyp ýurduň nirededigini bilýärsiňiz. - Otuz toprak üçin, otuzynjy ýyllarda Patyşalygyň otuzynjy ýyllarynda. Ol ýere gitmek isleýärsiňizmi? Soň bolsa meniň üçin sözleri gaýtala. Ertekiler gowy, bilýäris. Biz ony gowy görýäris we okaýarys. Irki reňkde almak isleýäris: "Bir gezek, iki, üç, kara-ba-rome!" Şeýdip, ajaýyp tokaýda bolduk. Rowaýata öwrülen tokaýda kim diýip pikir edýärsiňiz? - Baba YGA, Leshe, ýylan gorti we başgalar. Suraty eşidip bilersiňizmi? Mugallym kitaby tapýar. - ysigitler, şol bir "jadyly kitap", geliň, siziň bilen göreliň. Uly adam kitaby açýar-da: "Ine, şu ýerde näme hat bar, okalyň" diýýär. "Salam ýigitler! Bize kömek ediň, biz esasy ýamanlygyň jadygöýi bolduk, bulaşyklary çaklasaňyz, bizi aýyrarsyňyz we bu ýerde ertekileri bilersiňiz." Kitapda sanly käbir konwertler bar we içindäki konwertler adaty däl. Geliň, her konwektiwini alalyň we öwrümleri açalyň. 1. Çagalar zatlary konwertlerden alýarlar (ýaşyl sapak, geometrik şekil - ownuk üçburçluk, daşlar - kristallar, konus, 7 köp reňkli düwmeler we ak ýüň). Bu zatlaryň ertekileri hakda näme pikir edýärsiňiz? Olaryň hemmesini ýygnamaga synanyşalyň. D / Assosiasiýa oýny, "Bu zatlaryň ertekisini tapyň." - greenaşyl sapakly iňňe, kirpi, aka, Ignalig, Dikuzcu bilen Täze ýyl agajy bolup biler. Kiçijik üçburçluk jaýyň üçegi, elýaglyk, baýdak, ýelken. Gymmat bahaly daşlar - kristallar, gymmat bahaly daşlar, süýji, monjuk. Çyra - ýeňil, ýeňil ýol. Konus käşir, raketa, gapak örtügi; Kiçijik reňkli düwmeler köp zolakly köýnekli 7 sany kiçijik erkek adam. Ak ýüň - gar, gar atasy, gar ak. Şonuň üçin bu zatlary ýapýarys we indi bu mowzuklarda azajyk hekaýa etmekçi. “Tokaýdaky kiçijik bir jaýda gar ak we 7 sany derwüş ýaşaýardy. . Derwüşler, ýagny gaty we gymmat bahaly daşlary ulanýarlar. 2. tapmaca - maslahat. Kiçijik adamlar tokaýda ýaşaýarlar, Her gün ýolda gidiň Jadyly gowakda hazyna tapýar We şadyýan aýdym aýdýar. Dogry çaklama. Gar-ak we ajaýyp tokaýda ýaşaýan ýedi mör-möjek. Diňe işlemegi gowy görmän, zarýad bermegi hem gowy görýärler. Fizmolinkka Gnomlar çykdy. (Bir ýa-da iki) tekstde hereketleri ýerine ýetirýär. Ol böküp başlady. (Bir ýa-da iki) Egilmek Bedenterbiýe bilen meşgullanmak. Ysigitler, geliň, bu gülkünç gnomlary janlandyralyň, kagyzdan - kwadratlardan çykalyň. Kagyz senetiniň ady näme? (Origami). Gnome üçin eşik. 1. Meýdanyň ortasynda - "kitabyň" esasy görnüşi we eseriň ýerleşdirilmegi. 2. Kagyzy kesiň. 3. Iş böleginiň iki ýokarky burçy. 4. Aşaky ýarysyny keseligine aşak düşüriň. 5. Içki meýdanyň burçunda. 6. Diagonallar barada jikme-jik maglumat beriň. 7. Iş eserini ýakmak gnome üçin kostýum. Gimnastik barmaklar Barmaklarymyz ýalta çagalar kameralarda ellerini gysmaýarlar we ýiti Ol şekiliň üstünde işledi. barmaklaryňyzy düzeliň. Soňra galdyrylan burçlar ýiti gysylýar we gaýtadan gaýtalanýar. Biraz ýadadym. Olary ýuwaşja silkip, elleşýäris. Againene bir gezek gaýtala. Gnome üçin kapot. 1. Kwadraty diagonally örtüň. 2. Harunyň ortasyna burçy bilen howa ýylanyň şekilini dörediň. 3. Üçburçlugy öçürmek üçin meýdanyň düýbüni göz öňüne getiriň. 4. Iş böleginiň aşaky burçlaryny aýyryň we öçüriň. 5. Gapagy gapdaldan bölüň. Mugallym çagalary gnome, gnome, gülgüne we ak agşam - burun, gülgüne meýdançalar we elleri sakgal taýýarlamaga çagyrýar. Sakgalyň uzynlygy we görnüşi bilen tapawutlanýandygyna üns beriň. Galan jikme-jikliklerden gözler, agz we ýumşak, gnomlar öýlerine gaýdyp barýarka, gnomlaryň gidýän taýyn panelinde. Ahyrynda ulular çagalara "Gnomlaryň atlary näme?" Diýip soraýarlar. Professor, Worşun, Metçanhak, utanjaň, utanjaň, Çihun, Sonýa, Molçun. "Gar ak we ýedi derwüş" multfilminden saz bardy. Ysigitler, gnomlarymyz janlanýar, şadyýan aýdymlaryny aýdýarlar. Guysigitler synap gördüňiz Ertekiniň gaty begendigine ynanýaryn. Ine, şu ýol Guysigitler bilen hoşlaşyň. Yüklə 1,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|