1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

ꞌ
÷1
0
30
ꞌ
 
8.2-jadval.
 
Qotishma 
Quyma tashqi yuzasi maydoni, m
2
<25 
25-100 
100-250 
250-500 
>500 
Sink 
0,5 
0,8 
1,0 
1,5 
2,0 
Alyuminiy 
0,8 
1,2 
1,5 
2,5 
3,0 
Magniy 
1,0 
1,5 
2,0 
2,5 
3,0 
Mis 
2,0 
2,5 
3,0 
3,5 
- 
Po‘lat 
2,0 
3,0 
5,0 
- 
- 

---

165 
Kokilga (metal qolipga) quyishda
devor qalinligi cho‘yan va po‘lat uchun 6-7 
mm; bronza, alyumin va magniy qotishmalari uchun 3-6 mm. Texnologiya 
qiyaligi: 20
ꞌ
÷3
0
30
ꞌ
; 
8.10. Bosim bilan ishlab olinadigan zagotovkalar 
 
Bosim bilan ishlanganda zagotovka texnologikligi shakl geometriyasining 
soddaligi va bir-birlari bilan silliq birlashishi lozim. Zagotovkani shtamplashda 
quyidagi asosiy talablarni hisobga olish kerak: 
1. Qovurg‘a, bobishka va boshqa chiqib turgan qismlarni bir tomonlama 
joylashishi (12.4-rasm) ko‘rsatilgan. Bu bilan metal sarfi kamayadi, keyingi ishlash 
osonlashadi. 
8.4-rasm. Qovurg‘ani ratsional (a) va ratsional emas (b) joylashishi 
2. Zagotovka ko‘ndalang kesimi yuzasi uning uzunligi bo‘yicha ko‘p 
o‘zgarishi kerak emas. 
3. Qovurg‘a qalinligi, uzunligi bo‘yicha bir xil bo‘lishi maqsadga muvofiq. 
4. Shtamplash qiyaligi (u qovurg‘a qalinligini uning balandligiga nisbatiga 
bog‘liq) qovurg‘a balandligi o‘zgaruvchan bo‘lgan holda, o‘rtacha qiymati 
olinadi. 
5. Polotno qalinligi juda kichkina bo‘lishi kerak emas, chunki, zagotovka tez 
sovib shtamp chidamliligini pasaytiradi. 
6. Bobishkalarni (teshik parmalanadigan) oval shaklda qilish kerak, teshikni 
surilish ehtimolini hisobga olib shunday qilinadi. 

---

166 
7. Murakkab shakldagi bir butun shtamplanadigan zagotovkalarga oddiy 
shakldagi bir necha zagotovkalarga, bo‘lib shtamplash va so‘ngra ularni 
payvandlab bir butun zagotovka olish maqsadiga muvofiq bo‘lish.
8. Sterjenlarni uchini shtamplab kengaytirishda (visadka) kengaytirilgan 
qismini diametri dastlabki diametrdan 4 martadan ortiq bo‘lishi kerak emas, 
balandligi esa kengaytirilgan diametrining 0,05-0.125 dan katta bo‘lishi lozim. 
9. Bo‘shliqlarni qisib chiqarishda, iloji boricha ortiqcha zinapoyalikni, 
qirralarni, o‘yiqliklarni chetlab o‘tish kerak. 
Zagotovkalarni issiq holda shtamplashdagi konstruktiv rasmiylashtirishni 
texnologiklik va texnologiklik emas variantlari 8.5-rasmda ko‘rsatilgan.