8. Institutlar o’zi nima? D.Nort ta’riflashicha. a) “Institutlar – bu insonlar ularga amal qilgan holda turmush kechiradigan odatiy tafakkur tarzi” yoki “Institutlar – bu o’tmishda sodir bo’lgan jarayonlar natijasi bo’lib, ular o’tmish sharoitlariga moslashgan va, o’z navbatida, hozirgi vaqt talablariga to’liq moslashmagan”.
b)“Institutlar – bu ko’plab individuumlar ulardan hamma joyda va har kuni foydalanadigan va asosan o’zining noyobligi bilan tavsiflanadigan ijtimoiy ne’matlar. Institutlar almashuv jarayonini soddalashtiradi. Ular – qarorlar qabul qilish jarayonining yakka tartibdagi qarorlarni ijobiy qarorlarga aylantiruvchi ajralmas qismi”.
c)“Institutlar – an’ana, urf-odat yoki qonunchilik cheklovi orqali uzoq muddatli va barqaror hulq-atvor namunalarining yaratilishiga olib keluvchi ijtimoiy tashkilot”.
d)“Institutlar – bu insonlar tomonidan ishlab chiqilgan cheklovlar hamda ularning o’zaro hamkorligini tarkiblashtiruvchi majburlash omillari. Bularning barchasi birgalikda jamiyat va iqtisodiyotning undovchi tarkibini hosil qiladi”.
9. Institut - nima?
a) Bu jamiyat a’zolari o’rtasidagi o’zaro munosabatlarni belgilab beruvchi rasmiy qoidalar va norasmiy normalar tizimi. Institutlar asosini uning tarkibiy qismlari hisoblangan normalar tashkil etadi.
b) Bu insonlar ularga amal qilgan holda turmush kechiradigan odatiy tafakkur tarzi.
c) Bu o’tmishda sodir bo’lgan jarayonlar natijasi bo’lib, ular o’tmish sharoitlariga moslashgan va, o’z navbatida, hozirgi vaqt talablariga to’liq moslashmagan.
d) Bu an’ana, urf-odat yoki qonunchilik cheklovi orqali uzoq muddatli va barqaror hulq-atvor namunalarining yaratilishiga olib keluvchi ijtimoiy tashkilot.
10. Institutsional matritsa – nima? a) Institutsional matritsa - bu tarixan barqaror shakllangan, dastlabki davlatlarning paydo bo’lishini va barcha keyingi institutsional tuzilmalarning rivojlanishini belgilab beradi.
b) Institutsional matritsa– bu o’z navbatida, mohiyati hamon saqlanib qolgan birlamchi modelni takror yaratishga xizmat qiluvchi bazaviy ijtimoiy institutlar tizimi.
c) Institutsional matritsa – buturli kelishuvlar talablari o’rtasidagi ziddiyatga barham beruvchi egiluvchan normalar namoyon bo’ladigan kelishuvlar nisbati aks etadi.
d) A va B javoblar to’g’ri.