1. shamollatishning ko’rinishlari va uning qurilmasi. Ishlab chiqarishda isitish. Isitish sistemasining ko’rinishlari

Ishlab chiqarishda yoritish. YOritishni turlari va ularga asosiy talablar


Ishlab chiqarishda yoritish-mehnatning muhim gigienik ko’rsatkichi, uni ilmiy tashkil etishning ajralmas qismi va ishlab chiqarish madaniyati hisoblanadi. YOrug’lik orqali biz tashqi omillarning sifati shakli haqidagi informasiyalarni ko’zimiz orqali miyamizga etkazamiz. YOrug’lik orqali biz narsalarni o’lchami, rangini osonlik bilan seza olamiz. YOrug’likda biz uzoq vaqt charchamasdan, sifatli va unumli ishlash mumkin. YOrug’likni ta’sirida ishlab chiqarishda jarayonlarni xavfsiz bajarish mumkin. Normal yorug’lik, ishlovchilarning ruhiy holatiga ijobiy ta’sir etadi. YOritish tabiiy (bevosita quyosh yordamida uning nurlarini fazodagi diffuziyasi orqali) va sun’iy (elektrik lampalar yordamida amalga oshiriladigan) bo’ladi.
YOritishning asosiy texnik kattaliklari. YOrug’lik-bu elektromagnit spektrini ko’rinadigan nurlanishidir. Uning asosiy xarakteristikasi to’lqin uzunligi va tebranish chastotasi hisoblanib ular o’zaro quyidagi bog’liqlikda bo’ladi.


= s/ , (9.9.)

bu yerda S-yorug’likni tarqatish tezligi.

Ko’zning sezuvchanligi ko’rinadigan spektrning har xil uchastkalarida har xil bo’ladi. YAshil spektr chegarasida to’lqin uzunligi =554 nm da eng yuqori bo’ladi.
YOritish sifatini baholashda foydalaniladigan asosiy yorug’lik-texnik kattaliklariga yorug’lik kuchi, yoritilganlik, qaytarish koeffisienti, yorug’likning yorqinligi, yoritilganlik pulsasiya koeffisienti, yoritilganlikni notekislik koeffisienti va boshqalar kiradi. YOrug’lik oqimining fazoviy zichligini baholovchi kattalik yorug’lik deb ataladi. YOrug’lik kuchi I (KD) bu yorug’lik oqimini df tanaga nisbatan yoyilayotgan burchagiga d aytiladi.


I = df /d , (9.10.)


Platina yuzasining 1/600000 m² maydonidan qaytayotgan yorug’lik kuchi uning birligi qilib qabul qilingan va kandela (KD) deb nomlangan.
YOrug’lik oqimi df lyumenda (LM) o’lchanadi. U nurlanishning yorug’lik quvvatini xaraktyerlaydi va ko’zimizni yorug’lik sezishi bo’yicha baholanadi.
YOritilganlik E deb sirtdagi yorug’lik oqimining df zichligiga aytiladi. YOritilganlik lyukslarda (LK) o’lchanadi va quyidagi formula bilan hisoblanadi.


E=df/ds , (9.11.)


bu yerda ds-yorug’lik oqimi tushadigan sirt maydoni, m².
Agar yorug’lik kuchi I, yoritish manbai ma’lum bo’lsa yoritiladigan sirtning berilgan no’qtasidagi yoritilganlik


E=Icos /L², (9.12.)

formula bo’yicha aniqlanadi. Bu yerda -yoritiladigan sirt markazi bilan yoritish manbaini birlashtiruvchi chiziq orasidagi burchak. L-yoritilganlik hisoblanadigan sirt no’qtasidan yoritish manbaigacha bo’lgan masofa.

YOritish sifati yoritiladigan sirt kattaligi va uning xossasiga bog’liq bo’ladi. YOritiladigan sirtning yorug’lik oqimini qaytarish, yutish va o’tkazish qobiliyati, qaytarish koeffisienti _s yutish koeffisienti _s va o’tkazish koeffisienti _s bilan baholanadi (9.1.-jadval). Bu koeffisientlar quyidagi formulalar bo’yicha aniqlanadi:


_s=F /f; (9.13.)
_s = F /F; (9.14.)
_s = F /F; (9.15.)


bu yerda f-yoritiladigan sirtga tushuvchi yorug’lik oqimi, lm; F , F , va , F -yoritiladigan sirtdan mos ravishda qaytgan, yutilgan va bir tomondan ikkinchi tomonga o’tgan yorug’lik oqimi, lm.
YOritiladigan sirtning asosiy xarakteristikasi uning yorug’likni qaytarish qobiliyati hisoblanadi.
jadval