1 Shohruh-Mirzo rahmanov
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4
So‘z yodlash sirlari KIRISH O'quvchi ingliz tilida kitob o'qimoqda. Uning nigohi kitobga qadalgan, lekin xayoli parishon. Nega? Chunki kitobdagi juda ko'p so'zlar unga notanish bo'ladi. Lug'atni qo'lga olib, har bir yangi so'zning tarjimasini topguncha toliqib, zerikib ham ketadi.Yangi so'zlarni e'tiborsiz qoldirsa, kerakli ma'lumot e'tibordan chetda qolib ketishi mumkin.Oqibatda, na yangi so'zlarni samarali o'rganadi, na o'qiyotgan kitobini yaxshi tushunadi. Mualliflar ham bir paytlar aynan shu muammolarga duch kelishgan va ularning maqsadi - bugungi kunda ingliz tilini o'rganayotgan o'quvchilar yangi so'zlarni o'rganishlarida to'g'ri yo'lni tanlashlariga ko'maklashishdir. Qo'lingizdagi kitob aynan ingliz tilini o'rganish jarayonida uchraydigan yangi so'zlarni qanday qilib osonlik bilan yodlash mumkinligi haqida turli usullar va tavsiyalarni taqdim etadi. Darhaqiqat, har qanday xorijiy tilni o'rganishdagi eng katta muammo bu so'z yodlashdir. Negaki, bu jarayonda siz o'nlab yoki yuzlab emas, balki minglab yangi so'zlarni o'rganishingiz talab etiladi. Sizning so'z boyligingiz tilni qay darajada bilishingiz bilan chambarchas bog'liq bo'lib, kelajakda boshqa sohalardagi muvaffaqiyatlaringizga yo'l ochuvchi kalit hamdir. Shu o'rinda ingliz tilini o'rganayotgan kishi uchun nechta so'zni yoddan bilish kerakligini ham aytib o'tish lozim. Ma'lumotlarga ko'ra, qaysi tilda bo'lishidan qat'i nazar, kundalik muloqot uchun 1200-2000 ta so'zni bilish talab qilinadi. Demak, ingliz tilida ham muloqot qilish uchun shuncha so'zni bilish kifoya bo'ladi. Pedagogik tajribamizdan kelib chiqib shuni aytishimiz mumkinki, O'zbekiston Respublikasidagi oliy o'quv yurtlariga kirish imtihonlarini topshirish jarayonida ingliz tili fanidan test savollarini muvaffaqiyatli yechish uchun 4500-5000 ta so'z bilish talab qilinadi. 5 Xorij oliygohlariga kirish uchun topshiriladigan IELTS imtihonida yuqori ball olishni xohlagan o'quvchi kamida
ta so'zni mukammal bilishi kerak. Ingliz tilida faoliyat ko'rsatuvchi olimlar, yozuvchilar va shoirlar 12 000-15 000 ta so'zdan foydalana olishlari aniqlangan. Shunisi aniqki, ingliz tilini qaysi maqsadda va qancha muddat davomida o'rganishingizdan qat'iy nazar, siz albatta bir necha ming so'zni mustahkam o'zlashtirishingiz shart. Bu esa o'z-o'zidan bo'lavermaydi. Hech o'ylab ko'rganmisiz, nima uchun chet tilini o'rganayotgan o'quvchilar ko'pincha so'z yodlashni qiyin va zerikarli ish deb biladi? Bizningcha, bunga sabab ilk chet tillarini o'rganish davridagi so'z yodlash uslublarining unchalik ilg'or va qulay bo'lmaganligidir. Shaxsiy til o'rganish tajribamizdan kelib chiqib shuni aytishimiz mumkinki, asosan, maktabda yoki boshqa ta'lim muassasalarida chet tilini o'rganayotgan o'quvchilardan yangi so'zlarni inglizcha-o'zbekcha yoki o'zbekcha-inglizcha tarzida yodlash talab qilinadi. Bunday holatda o'quvchida yangi so'zni his qila olish, ta'bir joiz bo'lsa, uning "ta'mini totish" imkoniyati bo'lmaydi. Bizning o'z oldimizga qo'ygan vazifamiz esa, aynan shu yo'nalishda o'quvchilarga yordam qo'lini cho'zish va yangi so'zlarni jonli va rangbarang tarzda yodlash, o'rganish yo'llarini ko'rsatishdir. Chet tilida yangi so'zlarni o'rganish bo'yicha yuzlab uslublar va qoidalar mavjud desak, mubolag'a bo'lmaydi. Biroq o'rganish jarayoniga endi kirishgan o'quvchi birinchidan, bu usullarning hammasini bilishga qodir emas. Agar ushbu usullarning hammasi jamlangan biror kitob uning qo'liga tushib qolsa ham, ularning aynan qaysi birini tanlash va undan unumli foydalanish u uchun jiddiy muammoga aylanishi mumkin. O'quvchi bunday vaziyatda nima ham qilardi? Odatdagidek, barcha singari yodlashda qo'llarini qo'yib |