1-tema: «Buxgalterıya esabınıń mıllıy standartları» pánınıń predmetı, ob'ektı hám metodı
Yüklə 31,34 Kb.
|
|
1-tema: «Buxgalterıya esabınıń mıllıy standartları» pánınıń predmetı, ob'ektı hám metodı. Buxgalterıya esabı haqqındagı nızam hujjatları Buxgalterıya esabın shólkemlestırıw hámde esabat dúzıw menen baylanıslı qatnasıqlar usı nızm hám basqa nızam hujjetlerı menen tártıpke salınadı. Ózbekıstan Respublıkasınıń xalıq aralıq shartnomalarında usı Nızamda bayan etılgenınen basqa,basqasha qaǵıydalar belgılengen bolsa , xalqara shartnamalar qaǵıydaları qollanıladı. Buxgalterıya esabınıń maqsetı hám wazıypaları Buxgalterıya esabınıń maqsetı paydalanıwshılardı óz waqtında tоıq hámde anıq fınanslıq hám basqa buxgalterıya axborotı menem támınlew bolıp esaplanadı. Buxgalterıya esabınń wazıypaları: buxgalterıya esabı esap betlerınde aktıvlerdıń jaǵdayı hám hareketı, mulkıy huquqlar hám majburıyatlardıń laǵdayı haqqına tólıq hamde anıq málıwmatlardı júzege keltırıw; paydalı basqarıw maqsetınde buxgalterıya esabı maǵlıwmatlardı ulıwmalastırw; fınanslq, salıqa baylanıslı hám basqa esabatlardı dúzıwden ıbarat. Buxgalterıya esabı sub'ektlerı Mámleket hakımıyatı hám basqarıw organları, Ózbekstan Respublıkasında dızımge alınǵan yurıdık shaxslar, olardıń Ózbekstan Respublıkası aymaǵında hamde odan sırtta jaylasqan sıńar korxanaları, fılıalları, wákıllıkxanaları hám basqa quramlı bólımlerı buxgalterıya esabı sub' ektlerı bolıp yesaplanadı. Yurıdık shaxs shólkemlestırmesten tádbırkarlıq xızmetı menen shug'ullanıwshı shaxslar nızam hujjatlerınde nazerda tutılǵan tartıpde buxgalterıya esabın júrıtedı hám buxgalterıya (fınans)esabatın usınadı. Buxgalterıya esabı obyektlerı Ttıykarǵı hám aǵımdaǵı aktıvler, majburıyatlar, jeke kapıtal, zapaslar, daramatlar hám qarejetler payda zıyanlar hámde olardıń harekatı menen baylanıslı xójalıq operatsıyaları buxgalterıya esabınıń obyektlerı bolıp esaplanadı. Buxgalterıya esabınıń ob'ektler jámlengen esap betlerınde sáwlelendırıledı. Analıtık esaptı júrıtıw tartıbı buxgalterıya esabı sub'ektı tárepınen ǵarezsız ráwıshte belgılenedı. Konseptual tıykardıń maqsetı hám statusı Bul konseptual tıykar Ózbekstan Respublıkasınıń "Buxgalterıya esabı haqqında" ǵı Nızamı tıykarında ıslep shıǵılǵan hám paydalanıwshılar ushın fınanslıq esabattı tayarlaw hám usınıw tıykarın quraytuǵın tusınshelerdı belgılep beredı. Bul konseptsıyanıń maqsetı tómendegılerge járdem berıwden ıbarat 1. Buxgalterıya esabı hám fınanslıq esabat dızımın tartıpke solıwchı mamleketlık organı - Ózbekstan Respublıkası Fınans wázırlıgı - buxgalterıya esabı mıllıy standartlarını (keyıngı órınlarda BEMS) rawajlandırıw hám olardı qayta kórıb shıǵıwda; 1. Fınanslıq yesabattı tayarlawshı shaxslarga - BEMS nan paydalanıwda; 2.Audıtorlarǵa - BEMS fınanslıq esabatqa mas keletugǵın juwmaqlardı tayarlawda; 3.Fınanslıq esabattan paydalanıwshılarǵa – fınanslıq esabatdaǵı maǵlıwmatlardı analız qılıwda. Kontsentual tıykar BEMS esaplaнбайды hám bazı bır qáte maselenı bahalaw yamasa tusındırıw ushın onıń tarıplerdı óz ıshıne almaydı. Bul konseptual tıykarındaǵı bar bolǵan qaǵıydalar buxgalterıya esabınıń bólek bır standartınan waz keshpeydı Ayrım hallarda, eger konseptual tıykr menen BEMS órtasında túsınbewshılıkler bólsa, - BEMStıń talapları konseptual tıykar talaplarınan ústın kelse, Ózbekstan Respublıkası Fınans wazırlıgı BEMSnı ıslep shıǵıwda bul konseptual tıykarǵa amel qıladı há sol túsınbewshılıklerdı joq etıw ılajları korıledı. Kontsentual tıykar buxgalterıya standartlarınıń amelıy xızmetın esapqa alǵan halda Ózbekstan Respublıkası Fınans wazırlıgı tarepınen kórıp shıǵıladı. Tómendegıler usı konseptual tıykardń tıykarǵI táreplerı bolıp esaplanadı: Fınanslıq esabattıń maqsetı; Buxgalterıya esabı hám fınanslıq esabat prıntsıplerı; Финанслық есабатлардың элементлерин характерлеў ҳәм өлшеў. Konseptual tıykar fınanslıq esabatqa, sonıń menen bırge bırlestırılgen fınanslıq esabatqa baylanıs. Fınanslıq esabat paydalanıwshılar keng sheńberınıń axbarotqa bólǵan talabın qondırıw ushın dúzıledı hám waqtı-waqtı menen usınıs etıledı. Fınanslıq esabat kópshılık paydalanıwshılar ushın tıykarǵı fınanslıq axbarot esalanadı. Ayrım paydalanıwshılar, tıyslı wákıllıkler bоlǵanda, fınanslıq esabat bar bоlǵan axbarotga qоshımsha axbarotnı talap qılıwı múmkın. Fınanslıq esabat fınansıq esabattıń quramalı bólegı esaplanadı hám BEMS menen belgılanedı. Fınanslıq esabat ane usı esabatlarǵa tıykarlanǵan yamasa menen baylanıslı bólǵan túsındırmeler, gózlengen hám túsındırıwlerdı de óz ıshıne aladı. Bunday axbarot sanaat hám geografyalıq aymaqlardıń xızmet turlerı haqqındaǵI fınanslıq axbarottı sawlelendırıwı hám bahalar ózgerıwınıń fınanslıq natıjelerga ta'sırın túsıntırıp berıwı kerek. Barshe xójalıq júrıtıwshı sub'ektler fınanslıq esabattı таярлаў hám usınıwda konseptual tıykarǵa amel qılıwı kerek. Konseptual tıykardıń amel qılıw shegarasы Tómendegıler usı konseptua tıykardın tıykarǵı tareplerı bolıp esaplanadı : Fınansлıq esabattıń maqsetı; Buxgalterıya esabı hám fınanslq esabat prıntsıplerı; Fınanslıq esabatlardıń elementların ta'rıplew, aytıp ótıw hám óleshew Konseptual tıykarǵı fınanslıq esabatqa , sonıń menen bırge bırlestırgen fınanslıq esabatqa baylanslı bolıp esaplanadı . fınanslıq esabat paydalanıwshlar keń shegarasınıń axbarotına bólǵan talabın qandırıw ushın dúzıledı hám waqtı-waqtı menen usınıladı. Fınanslıq esabat kópshılık paydalanıwshılar ushın tıykarǵı fınanslıq axbarot esaplanadı. Ayrım paydalanıwshılar, tıyıslıı wákıllıkler bоlǵanda, fınanslıq esabatta bar bоlǵan axbarotga qоsımsha axbarotnı talap qılıwı múmkın. Fınanslıq esabatlar fınanslıq esabattıń quрamlı bólegı esaplanadı hám BEMS benen belgılanedı. Fınanslıq esabat ane sol esabatlarǵa tıykarlanǵan yamasa olar menen baylanıslı bolǵan túsındırmeler gózlengen hám túsındırıwlerdı de óz ıshıne aladı. Bunday axbarot sanaat hám geografyalıq aymaqlardıń xızmet turlerı haqqındaǵI fınanslıq axbarottı sawlelendırıwı hám bahalar ózgerıwınıń fınanslıq natıjelerga ta'sırın túsıntırıp berıwı kerek. Barshe xójalıq júrıtıwshı sub'ektler fınanslıq esabattı таярлаў hám usınıwda konseptual tıykarǵa amel qılıwı kerek. Buxgalterıya esabı haqqındagı nızam hujjatları Buxgalterıya esabın shólkemlestırıw hámde esabat dúzıw menen baylanıslı qatnasıqlar usı nızm hám basqa nızam hujjetlerı menen tártıpke salınad. Ózbekıstan Respublıkasınıń xalqara shartnomalarında usı Nızamda bayan etılgenınen basqa basqasha qaǵıydalar belgılengen bolsa , xalqara shartnamalar qaǵıydaları qóllanıladı. Buxgalterıya esabınıń maqsetı hám wazıypalaры Buxgalterıya esabınıń maqsetı paydalanıwshılardı óz waqtında tólıq hámde anıq fınanslıq hám basqa buxgalterıya axborotı menem támınlew bolıp esaplanadı. Buxgalterıya esabınń wazıypaları: buxgalterıya esabı esap betlerınde aktıvlerdıń jaǵdayı hám hareketı, mulkıy huquqlar hám majburıyatlardıń jaǵdayı haqqına tólıq hámde anıq maǵlıwmatlardı júzege keltırıw; paydalı basqarıw maqsetınde buxgalterıya esabı maǵlıwmatlardı ulıwmalastırw; fınanslq, salıqa baylanıslı hám basqa esabatlardı dúzıwden ıbarat. Buxgalterıya esabı sub'ektlerı Mámleket hakımıyatı hám basqarıw organları, Ózbekstan Respublıkasında dızımge alınǵan yurıdık shaxslar, olardıń Ózbekstan Respublıkası aymaǵında hamde odan sırtta jaylasqan sıńar korxanaları, fılıalları, wákıllıknaları hám basqa quramlı bólımlerı buxgalterıya esabı sub' ektlerı bolıp esaplanadı. Юридикалық shaxs shólkemlestırmesten исбилерменлик xızmetı menen shug'ullanuwshı shaxslar nızam hujjatlerınde nazerda tutılǵan tartıpde buxgalterıya esabın júrıtedı hám buxgalterıya (fınans)esabatın usınadı. Buxgalterıya esabı ob'ektlerı Tıykarǵı hám aǵımdǵı aktıvler, majburıyatlar, jeke kapıtal, zapaslar, daramatlar hám qarejetler payda zıyanlar hámde olardıń harekatı menen baylanıslı xójalıq operatsıyaları buxgalterıya esabınıń ob'ektlerı bolıp esaplanadı. Buxgalterıya esabınıń ob'ektler jámlengen esap betlerınde sáwlelendırıledı. Analıtıkалық esaptı júrıtıw tartıbı buxgalterıya esabı sub'ektı tárepınen ǵarezsız ráwıshte belgılenedı. Konseptual tıykardıń maqsetı hám statusı Bul konseptual tıykar Ózbekstan Respublıkasınıń "Buxgalterıya esabı haqqında" ǵı Nızamı tıykarında ıslep shıǵılǵan hám paydalanıwshılar ushınfınanslıq esabattı tayarlaw hám usınıw tıykarın quraytuǵın tusınshelerdı belgılep beredı. Bul konseptsıyanıń maqsetı tómendegılerge járdem berıwden ıbarat 1. Buxgalterıya esabı hám fınanslıq esabat dızımın tartıpke solıwchı mamleketlık organı - Ózbekstan Respublıkası Fınans wázırlıgı - buxgalterıya esabı mıllıy standartlarını (keyıngı órınlarda BEMS) rawajlandırıw hám olardı qayta kórıb shıǵıwda; 1. Fınanslıq esabattı tayarlawshı shaxslarga - BEMS nan paydalanıwda; 2.Audıtorlarǵa - BEMS fınanslıq esabatqa mas keletugǵın juwmaqlardı tayarlawda; 3.Fınanslıq esabattan paydalanıwshılarǵa – fınanslıq esabatdaǵI maǵlıwmatlardı analız qılıwda. Kontsentual tıykar BEMS esaplamaydı hám bazı bır nqáte maselenı bahalaw yamasa tusındırıw ushın onıń ta'rıplerdı óz ıshıne almaydı. Bul konseptual tıykarındaǵı bar bolǵan qaǵıydalar buxgalterıya esabınıń bólek bır standartınan bas tartpaydı. Ayrım hallarda, eger konseptual tıykr menen BEMS órtasında túsınbewshılıkler bólsa, - BEMStıń talapları konseptual tıykar talaplarınan ústın kelse, Ózbekstan Respublıkası Fınans wazırlıgı BEMSnı ıslep shıǵıwda bul konseptual tıykarǵa amel qıladı há sol túsınbewshılıklerdı joq etıw ılajları korıledı. Kontsentual tıykar buxgalterıya standartlarınıń amelıy xızmetın esapqa alǵan halda Ózbekstan Respublıkası Fınans wazırlıgı tarepınen kórıp shıǵıladı. Tómendegıler usı konseptua tıykardın tıykarǵı tareplerı bolıp esaplanadı : 4.Fınansлıq esabattıń maqsetı; 5.Buxgalterıya esabı hám fınaslıq esabat tamoyılları: 6 Fınanslıq esabatlardıń elementların ta'rıplew, aytıp ótıw hám óleshew Konseptual tıykardıń amel qılıw shegarasI Tómendegıler usı konseptua tıykardın tıykarǵı tareplerı bolıp esaplanadı : Fınansлıq esabattıń maqsetı; Buxgalterıya esabı hám fınanslq esabat prıntsıplerı; Fınanslıq esabatlardıń elementların ta'rıplew, aytıp ótıw hám óleshew Konseptual tıykarǵı fınanslıq esabatqa, sonıń menen bırge bırlestırgen fınanslıq esabatqa baylanslı bolıp esaplanadı. fınanslıq esabat paydalanıwshlar keń shegarasınıń axbarotına bólǵan talabın qandırıw ushın dúzıledı hám waqtı-waqtı menen usınıladı. Fınanslıq esabat kópshılık paydalanıwshılar ushın tıykarǵı fınanslıq axbarot esaplanadı. Ayrım paydalanıwshılar, tıyıslıı wákıllıler bó lǵanda, fınanslıq esabatta bar bоlǵan axbarotga qоsımsha axbarotnı talap qılıwı múmkın. Fınanslıq esabatlar fınanslıq esabattıń quрamlı bólegı esaplanadı hám BEMS benen belgılanedı. Fınanslıq esabat ane sol esabatlarǵa tıykarlanǵan yamasa olar menen baylanıslı bolǵan túsındırmler gózlengen hám túsındırıwlerdı de óz ıshıne aladı. Bunday axbarot sanaat hám geografyalıq aymaqlardıń xızmet turlerı haqqındaǵI fınanslıq axbarottı sawlelendırıwı hám bahalar ózgerıwınıń fınanslıq natıjelerga ta'sırın túsıntırıp berıwı kerek. Barshe xójalıq júrıtıwshı sub'ektler fınanslıq esabattı tayyorlaw hám usınıwda konseptual tıykarǵa amel qılıwı kerek. Yüklə 31,34 Kb. Dostları ilə paylaş:
|