1. Toponimika tushunchasi va uning mohiyati haqida

Dabboki — Buxoro viloyati Qorako`l rayonidagi qishloq nomi. Tojikcha dabbog — teri ishlovchi, charmgar, dabbogi — terini oshlovchi kosib.
Etimak — Buxoro viloyati SHofirkon rayonidagi qishloq. Etimak (YAtimak) — «etimcha», «etim bola»; «Etimak» (yatimak) degan og`irlik o`lchovi bo`lgan; etim (yatim) so`zining «qashshoq», «batrak» ma`nosi ham bor.
YObi ariq — Buxoro viloyati Konimex rayonidagi qishloq. YObi (yobu) o`zbek xalqi tarkibiga kirgan qadimiy elat, qabila. YObilarning ko`pchiligi asosan Zarafshon vodiysida istiqomat qilgan. YObi qabilasi tomonidan qazilgan ariq YObi arig`i bo`lgan, so`ng qishloqqa ham «YObi ariq» nomi berilgan. Hozirda shu nom bilan ataladi.
Obduzd — Buxoro viloyatidagi ariq. Obduzd — «suv o`g`risi» yoki «O`g`irlangan suv» demakdir. Navbatini kutmasdan o`g`rincha suv oladigan kishi obduzd deyilgan. Ba`zan biron yoriqqa yoki o`pqonga kirib ketib, yana er yuziga chiqadigan jilg`a suvi ham obduzd deb atalgan.
Oxshix — Buxoro viloyatidagi qishloq nomi. To`g`risi, Oqshix bo`lsa kerak. Turkman urug`laridan biri shix (shiyx) deb atalgan. Bir qancha urug`lar qora, oq, ba`zan ko`k, sariq kabi turlarga bo`linadi. Buxoro viloyatida turkmanlar ko`p. Bu urug` ba`zan o`zbeklar orasida ham uchraydi. Oqshix so`zi buzilib, Oxshix bo`lib qolgan.
Oqtaqir — Buxoro viloyati Tomdi rayonidagi ovul. Taqir cho`lda qish-bahorda suv to`lib, yozda qaqrab yotadigan, yorilib-yorilib yotadigan yaydoq maydonga aytiladi.
Peshku — Buxoro viloyati Romiton rayonidagi qishloq nomi. Pesh «old», «old tomon», kuy — «ko`cha», «guzar», ya`ni ko`cha tomon degan ma`noni anglatadi. Hozir shu nomli rayon markazi.
Pozagari — Buxoro viloyati G`ijduvon rayonidagi qishloq. Poza tojikcha omochning uchiga kiydiriladigan cho`yan tish, pozagar (pozarez) omoch tishi quyuvchi usta degan ma`noni bildiradi.
Pattachi — ma`nosi ma`lum emas, lekin patta degan o`simlik (buta) bor. Termiz shahri yaqinida (Amudaryo bo`yida) Pattakesar qishlog`i ham bor. Bu qishloq ham ana shu o`simlik nomi bilan atalgan. Sepatta — «uch patta», ayrim mutaxassislarning izohiga ko`ra, «Patta» so`zi ayrim kishilarga beriladigan hujjatlarni ham bildiradi. SHuning uchun bozorda va guzarlarda boj oluvchi odamni «pattachi» deyishgan.
Tallicha — Buxoro viloyati Buxoro rayonidagi qishloq nomi. Tall arabcha so`z bo`lib, «tepalik» degan ma`noni bildiradi. Buxoro viloyatining ko`p joylarida tepalikni tall deyishadi. Tallicha «kichkina tepalik» degan ma`noni bildiradi.
Tarob — Buxoro viloyati hududida joylashgan. Tarixiy manbalarda Torob qishlog`i Buxorodan ham oldin paydo bo`lgan deyiladi. Bu qishloq dastlab Narshaxiyning «Buxoro tarixi»da tilgan olingan. Bu qishloq ahli 1238 yilda Mo`g`ullarga, keyinroq esa mahalliy boylarga, ruhoniylarga qarshi ko`targan qo`zg`olonlari bilan mashhurdir. Torob so`zining etimologiyasi ma`lum emas. , Maxmud Torobiy ham shu qishloqdan chiqqan.