Mehnat qo`shiqlari xalq she`riyatining eng qadimiy shakllaridan biridir. Ilk namunalari M.Koshg`ariyning «Devonu lug`otit turk» kitobi orqali bizgacha etib kelgan. Mehnat qo`shiqlari ibtidoiy insonning mehnat faoliyati bilan bevosita aloqadorlikda vujudga kelgan va taraqqiy topa borgan. Dastlabki mehnat qo`shiqlari mehnat jarayonidagi muayyan harakat ritmiga mos keluvchi undov, xitob va nidolar xarakteridagi poetik parchalardan iborat bo`lgan. Bora-bora ular she`riy shaklga tushgan va kuylana boshlangan.
Mehnat qo`shiqlari xalq she`riyatining eng qadimiy shakllaridan biridir. Ilk namunalari M.Koshg`ariyning «Devonu lug`otit turk» kitobi orqali bizgacha etib kelgan. Mehnat qo`shiqlari ibtidoiy insonning mehnat faoliyati bilan bevosita aloqadorlikda vujudga kelgan va taraqqiy topa borgan. Dastlabki mehnat qo`shiqlari mehnat jarayonidagi muayyan harakat ritmiga mos keluvchi undov, xitob va nidolar xarakteridagi poetik parchalardan iborat bo`lgan. Bora-bora ular she`riy shaklga tushgan va kuylana boshlangan.
Mehnat qo`shiqlari ish jarayonida ijro etiladi. SHu sababli mehnat turining o`zgarishi yoki yo`qolishi tufayli o`sha jarayonda ijro etiladigan qo`shiqlar ham yo`qoladi. Masalan, charx va yorg`ichoq ishlatilmay qolgandan buyon charx va yorg`ichoq qo`shiqlari ham kuylanmay qoldi.
Mehnat qo`shiqlari mehnat turlariga qarab har xil bo`ladi. Ular tubandagi uch katta guruhga bo`lib o`rganiladi:
Dehqonchilik bilan bog`liq qo`shiqlar.
CHorvachilik bilan bog`liq qo`shiqlar.
Kasb-hunar bilan bog`liq qo`shiqlar.
Xalqimiz qadimdanoq chorvachilik bilan ham shug`ullanib kelgan. Bu kasb xalqimiz hayotida muhim o`rin egallagan. CHorva hayvonlarini boquvchi kishilar chorvador yoki cho`pon deb hritiladi. Ot, tuya, sigir, ho`kiz, qo`y, echki kabilar chorva jonivorlari hisoblanadi. Xalq orasida ot boquvchini yilqiboqar, tuya boquvchini tuyaboqar, sigir va ho`kiz boquvchini podachi, qo`y-echki boquvchini qo`ychivon yoki cho`pon, tovuq boquvchini-parrandaboqar deyish an`anaga aylangan. Turli–tuman qushlarni parvarish qiluvchilar nomiga «qushchi» nisbatini qo`shib aytishgan.
Xalqimiz qadimdanoq chorvachilik bilan ham shug`ullanib kelgan. Bu kasb xalqimiz hayotida muhim o`rin egallagan. CHorva hayvonlarini boquvchi kishilar chorvador yoki cho`pon deb hritiladi. Ot, tuya, sigir, ho`kiz, qo`y, echki kabilar chorva jonivorlari hisoblanadi. Xalq orasida ot boquvchini yilqiboqar, tuya boquvchini tuyaboqar, sigir va ho`kiz boquvchini podachi, qo`y-echki boquvchini qo`ychivon yoki cho`pon, tovuq boquvchini-parrandaboqar deyish an`anaga aylangan. Turli–tuman qushlarni parvarish qiluvchilar nomiga «qushchi» nisbatini qo`shib aytishgan.
CHorvachilik faoliyatining vujudga kelishiga ibtidoiy insonlarning u yoki bu jonivorga e`tiqod qo`yishi, uni o`ziga homiy va madadkor hisoblab, totem darajasida e`zozlashi, shu asosda hzaga kelgan turli totemistik qarashlari muhim omil bo`lgan.
Xalqimixz orasida sigir, qo`y, echki, biya, tuya singari uy hayvonlarini iydirishga xizmat qiluvchi sog`im qo`shiqlari shakllangan.
