10-mavzu: Dars o‘tish metodlarini tanlash mezonlari Reja

O’quv materialining murakkabligi va miqdori
Bir fanni o’zlashtirishda yaxshi natija bergan m etod boshqa fanga talabalarni chuqur o’zlashtirishlari uchun yaxshi yordam bermasligi mumkin. Shuning uchun ham dars o’tish metodlarini tanlaganda, albatta, fanning xususiyatlariga alohida diqqat qaratish lozim. Fanni o’rganishda o’quv niaterialining murakkabligi va miqdori ham muhim rol o’ynaydi. Demak-; dars o’tish metodini tanlashda fanning bu jihatlarini ham hisobga olish lozim. Masalan, oliy o’quv yurtlarida iqtisodiyot nazariyasi, akademik litsey, kasb-hunar kollejlarida iqtisodiyot asoslari fanini o’rganishda abstrakt tafakkur nihoyatda katta rol o’ynaydi. Buxgalteriya hisobi, tahlil, soliq va boshqa shu kabi fanlarda amaliy m etodlar fanni o’rganishga katta yordam beradi. Demak, metodlarni muvofiq ravishda tanlash lozim. Dars o’tishda qanday m etodni tanlash o’rganiIayotgan fanga, uning xususiyatlariga, o’rgani!adigan mavzularga bog’liq. M asalan, statistika fanida iqtisodiy ko’rsatkichlarni hisoblash asosiy rol o’ynasa, buxgalteriya hisobi fanida esa hujjatlashtirishga asosiy diqqat qaratiladi. Bir mavzuning m azm uni m unozarada chuqur o’zlashtirilsa, ikkinchisiniki, m asala-m asliq yechishda ko’proq tushunarli bo’ladi. D ars jarayonini qanday m etod asosida tashkil etishda o’quvchi - talabalarning o ‘rtacha bilim darajasi ham m uhim rol o’ynaydi. G uruhda talabalarning bilim darajasi yuqori bo’lsa, muvofiq ravishda ijodiy izlanishga undaydigan m etodlarni qo’llash zarur. Bu ularni yanada ko’proq o’qishga, izlanishga olib keladi. Bilim darajasi past bo’lsa, ularga fanning m azm unini o’zlashtirishga yordam beruvchi m etodlarni tanlagan m a’qul. Dars o’tish qiyin bo’lgan guruh talabalarning bilim darajasi bir-biridan keskin farq qiladigan guruhdir. Shuning uchun bunday guruhlarda bilim donlar boshqalarga yordam berishiga erishishga, fanni o’zlashtirishga ko’m aklashadigan m etodlarni ko’proq tanlashga to’g’ri keladi. O ‘qituvchi dars metodini tanlar ekan talabalarning faolligi, qiziqishini ham hisobga olishi zarur. Talabalarning qiziqishi past guruhlarda ularning faolligini oshiruvchi, fanni o’rganishga qiziqish uyg’otuvchi m etodlarni qo’llash zarur. Bunda modellashtiruvchi o’yin turli qiziqarli mashqlar, konkurslar o’tkazish, talabalarga individual topshiriqlar berish, aytaylik, biron iqtisodiy ko’rsatkich98 larni o’zgarishidan qanday xulosa chiqishi borasidagi fikrlashlar bi1;i 11 kechadi. Talabalaming faolligi yuqori guruhlarda ulam i o ‘z ustida mustaqil ishlashlarini ta ‘minlovchi, erishgan darajada qotib qolmay, yanada ko’proq bilishga undovchi m etodlarni qo’llash muhim. Dars o’tish metodining ustun darajada bajaradigan funksiyalari. T a’lim berish ko’zda tutilsa bir xil, olingan bilimni nazorat qilish lozim bo’lsa boshqa xil metod qollash zarur. Suningdek, olinadigan bilim, malakaning zaruriy manbalariga ko’ra metod tanlash-m uhim ahamiyatga ega ( I bob, 3§ga qarang). –