10-Тема: Pikir hǝm oy juwmaq. Reje

10-Тема: Pikir hǝm oy juwmaq.

Reje:

1. Pikir hám onıń tiykarǵı túrleri
2. Pikirler arasındaǵı logikalıq qatnaslar
3. Oy juwmaq onıń dúzilisi hám tiykargı túrleri


Pikir dep predmet hám onıń belgileri arasındaǵı baylanıstı, predmetler arasındaǵı qatnastı maqullaw yamasa biykarlaw túrinde sáwlelendiretuǵın oydıń formasına aytamız.
Hár qanday pikir, birinshiden, predmet hám onıń belgileri arasındaǵı baylanıstı, qatnastı maqullaw yamasa biykarlaw túrinde sáwlelendiredi, ekinshiden, hár qanday pikirdiń logikalıq mánisin durıs (shın) yamasa nadurıs (jalǵan) sáwlelendiriw múmkin (reallıqa onıń sáykes keliwi yamasa sáykes kelmewi bul jerde názerde tutıladı).
Úshinshiden, pikirlerdiń tillik grammatikalıq bayanlanıw forması retinde gápler alıp qaraladı (Pikir nárseler haqqında maǵlıwmat beretuǵın xabar gápler arqalı belgilenedi).
Hár qanday pikir sub’ekt hám predikat dep atalatuǵın eki terminnen hám olar arasındaǵı baylanıstı kórsetiwshi elementten turadı. Sub’ekt (S dep belgilenedi) latın sózinen alınıp, predmet haqqındaǵı oydı sáwlelendiredi, al predikat (P dep beligilenedi) bolsa, latın sózinen alınıp, predmettiń belgisin, qásiyetin sáwlelendiredi. Al pikirdiń úshinshi elementi retinde alıp qaralatuǵın logikalıq baylanıs predmettiń qandayda bir belgige iye ekenliginen yamasa iye emesliginen derek beredi. Logikalıq baylanıs, kópshilik jaǵdayda "bolıp tabıladı", "esaplanadı", "esaplanbaydı" degen sózler menen beriledi. Pikirlerde kvantor sózleri de ushırasıwı múmkin.
Pikirler ápiwayı hám quramalı pikirler bolıp eki túrge bólinedi.
Ápiwayı pikir dep dúzilisi jaǵınan basqa pikirlerdi óz ishine qamtımaytuǵın hám tek ǵana eki túsiniktiń baylanısın sáwlelendiretuǵın, "S - P" strukturasına iye pikirge aytamız. Ápiwayı pikirlerdiń dúzilisi sub’ekt, predikat hám olar arasındaǵı baylanıstan ibarat. Al quramalı pikirler dep bir neshe ápiwayı pikirlerden dúzilgen pikirlerge aytamız.