11-ma’ruza: elektr maydonida zaryadni ko’chirishda bajarilgan ish

11-MA’RUZA: ELEKTR MAYDONIDA ZARYADNI KO’CHIRISHDA BAJARILGAN ISH

REJA:

1. Bir jinsli elektr maydonida zaryadni ko’chirishda bajarilgan ish.

2. Elektrostatik maydon kuchlanganlik vektorining sirkulyatsiyasi.
3. Maydon potensiali. Zaryadlarning potensial maydoni va energiyasi.
4. Elektr maydon kuchlanganli va potensial orasidagi bog’lanish.

Tayanch so‘z va iboralar: Elektrostatik maydon, kuchlanganlik, kuchlanganlik chiziqlari, kuchlanganlik oqimi, Gauss teoremasi, bir jinsli maydon, zaryadlangan cheksiz tekislik, zaryadlangan sfera, zaryadlangan shar, zaryadlangan silindir.

Elektr induktsiya vektori kuch chiziqlari va oqimi

Elektr maydon kuchlanganligi va kuch chiziqlari to‘g‘risida so‘z yuritgan edik: musbat nuqtaviy zaryadning kuch chiziqlari zaryad markazidan tashqariga yo‘nalgan radial chiziqlardan iborat edi; manfiynuqtaviyzaryadkuchchiziqlarimarkazgayo‘nalgan radial chiziqlardaniboratdir. Ammo, bu kuch chiziqlari qaergacha davom etadi?
Vakumda kuch chiziqlari uzluksizdir. Dielektriklarda bo‘linish chegarasigacha davom etadi, ya’ni cheklangan bo‘ladi.
Shunday qilib, bir jinsli bo‘lgan dielektriklarda kuch chiziqlarining uzluksizlik sharti bajarilmaydi. Shuning uchun ham, ixtiyoriy ko‘rinishdagi dielektriklar ichidagi maydonni tavsiflash uchun uning bo‘linish chegarasidan uzluksiz o‘tadigan yangi vektor kattalik kiritiladi.
Bu vektor kattalik elektr induktsiya vektori deb ataladi.
Elektr induktsiya vektori chiziqlari ixtiyoriy muhitda uzluksiz bo‘lishi uchun, kuchlanganlik vektori bilan quyidagi munosabatda bog‘langan bo‘lishi shart.

A charged rod attracts small pieces of paper even though they are electrically neutral and are insulators
Zaryadlangan tayoqchaga kichik qog’oz bo’laklari , ular elektrik neytral va izolyasilangan bo’lsa ham tortishadi.
,
ya’ni
,
bu yerda – vakuum bilan dielektrikning elektr singdiruvchanliklaridan qutilganimiz uchun, elektr induktsiya vektori ning uzluksizligi ta’minlanadi. Shu sababli, elektr kuchchiziqlari bir muhitdan ikkinchi muhitga o‘tishda uzluksizligi ta’minlanganligi uchun ( 20.1 ) - ifodani ko‘pinchalik elektr ko‘chishi deb ataladi.

Many materials , even though electrically neutral, are composed of molecules that are electric dipoles. In the absence of an electric field, these dipoles are arranged randomly.