11-ma’ruza: ta’lim mazmunini belgilashga doir kontsepsiyalar

Funktsional materializm.
• Ta'lim mazmunini tanlashning ushbu nazariyasi V. Okon (кн. "Процесс обучения", 1954; рус. пер. 1962), ("Введение в общую дидактику" (1987; рус. пер. 1990) tomonidan ishlab chiqilgan.
• Nazariyaning asosiy mazmuni: Muallif o’quvchilarning nafaqat bilim olishi, balki olgan bilimlaridan o’z faoliyatida davomida foydalanish qobiliyatini ham ta'minlaydigan nazariyani ishlab chiqish zarurligini ta'kidlaydi. Bu nazariyaning asosini bilish jaryoni va  faoliyat o’rtasidagi integral aloqa tashkil etadi.
• Shu munosabat bilan, dasturlarning tarkibini tanlash va tuzishda qo'llanilishi kerak bo'lgan asosiy mezon dunyoqarashli yondoshuvi bilan bog'liq bo'lishi kerak. Alohida fanlarning tarkibida ularning "yetakchi g'oyalari" aks ettirilishi kerak, masalan, biologiyada evolyutsiyasi g'oyasi, tarixdagi sinfiy kurash g'oyasi, matematikada funktsional bog'liqlik g'oyasi va boshqalar.
• Ijobiy tarafi: Yuqoridagi talablarni keng ko'lamli eksperimentlar davomida aniqlashtirish ham jamiyat tomonidan ta'lim jarayoniga qo’yiladigan talablarga ham o'quvchilarning individual ehtiyojlariga javob beradigan dasturlarni yaratishga yordam beradi deb tahmin qilish mumkin.
• Kamchiligi: Ammo ushbu talabning bajarilishi o'quvchilarning qobiliyatlari, kognitiv qiziqishlari, ayniqsa, ularning fikrlash va faollik mustaqilligini shakllantirishga hissa qo'shishi kerak bo'lgan mazmun va usullarga bog'liq bo'lib, ularni mustaqil ta’lim olishga undaydi.

Nazorat savollari?

1. Ilmiy-texnik taraqqiyot va ta’lim mazmuninig o’ziga xos tomonlarini izohlang?

Didaktik entsiklopedizm kontsepsiyasiga misollar keltirig?
Didaktik formalizm kontsepsiyasiga xos g’oyalardan izohlang?
Didaktik pragmatizm kontsepsiyasida qanday g’oyalar ilgari surilgan?
Funktsional materializm kontsepsiyasi nima?
Ta’limning paradigmal kontsepsiyasida nimalar ilgari surilgan?
Ta’limning kibernetik kontsepsiyasi.