1. Talab inflyatsiyasi. Narx darajasining an‟anaviy o„zgarishi jami talab
ortiqchaligi bilan tushuntiriladi. Iqtisodiyotning ishlab chiqarish sohasi
mahsulotning real hajmini ko„paytirib, ortiqcha talabni qondira olmaydi.
Chunki barcha mavjud resurslar to„liq foydalanilgan bo„ladi. Shu sababli
bu ortiqcha talab narxning oshishiga olib keladi va talab inflyatsiyasini
keltirib chiqaradi. Talab inflyatsiyasini quyidagi chizma orqali ham
izohlash mumkin (2-chizma).
1-jadval O„zbekiston Respublikasida 2000-2008 yillarda inflyatsiyaning asosiy ko„rsatkichlari (o„tgan yilning mos davriga nisbatan narxlarning o„sishi, foizda) Yillar
Iste‟mol tovarlari
narxlari yig„ma
indeksi (INI)
Oziq-ovqat
tovarlari
Nooziq-ovqat
tovarlari
Xizmatlar
2000
24,9
18,9
36,6
47,1
2001
27,4
27,9
21,1
36,9
2002
27,6
28,0
19,3
41,3
2003
10,3
5,4
13,9
30,9
2004
3,7
-1,2
5,3
22,1
2005
7,8
6,7
6,9
13,5
2006
6,8
3,9
8,0
12,4
2007
6,8
3,3
8,4
14,2
2008
7,8
2,7
7,7
27,2
Manba: O„zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo„mitasi
Chizmadan ko„rinadiki, iqtisodiyotdagi pul hajmining ko„payishi qisqa
muddat ichida yalpi talabni AD
1
dan AD
2
ga siljishiga olib keladi. Agar bu vaqtda
iqtisodiyotning holati yalpi taklif egri chizig„ining oraliq (2) yoki tik (klassik) (3)
kesmasiga mos kelsa, bu narx darajasining o„sishiga, ya‟ni talab inflyatsiyasining
ro„y berishiga olib keladi.
