12 ma’ruza. Ethernet тармоклари. Reja

13.1. Ethernet va Fast Ethernet tarmog‘i
Standarttarmoqlarо‘rtasidaengkо‘ptarqalgantarmoqbu Ethernet tarmog‘idir. Ubirinchibо‘lib 1972 yildaXeroxfirmasitomonidanyaratilib, ishlabchiqarilaboshlandi. Tarmoqloyihasianchamuvaffaqiyatlibо‘lganligiuchun 1980 yiliunikattafirmalardan DEC va Intel qо‘lladilar (Ethernet tarmog‘inibirgalikdaqо‘llaganfirmalarniboshharflaribilan DIX debyuritilaboshlandi). Buuchtafirmaningharakativaqо‘llashinatijasida 1985 yili Ethernet xalqarostandartibо‘libqoldi, unikattaxalqarostandartlartashkilotlaristandartsifatidaqabulqiladilar: 802 IEEE qomitasi (Institute of Electrical and Electronic Engineers) va ECMA (European Computer Manufactures Association).Bustandart IEEE 802.03 nominioldi.
IEEE 802.03 standartiningasosiykо‘rsatgichlariquyidagilar:
Topologiyasi – shina; uzatishmuhiti – koaksialkabel; uzatishtezligi – 10 Mbit/s; maksimaluzunligi – 5 km; abonentlarningmaksimalsoni – 1024 tagachan; tarmoqqismininguzunligi – 500 m; tarmoqningbirqismidagimaksimalabonentlarsini – 100 tagacha; tarmoqqaegabо‘lishusuli – CSMA/CD, uzatishmodulyatsiyasiz (monokanal).
Jiddiyqaralganda IEEE 802.03 va Ethernet orasidaozfarqmavjud, lekinularhaqidaodatdaeslanmaydi.
Ethernet hozirdunyodaengtanilgantarmoqvashubxayо‘qalbattauyaqinkelajakdahamshundaybо‘libqoladi. Bundaybо‘lishigaasosiysabab, uningyaratilishidanboshlabhammakо‘rsatgichlari, tarmoqprotokolihammauchunochiqbо‘lganligi, shundaybо‘lganligiuchundunyodagijudakо‘pishlabchiqaruvchilar Ethernet qurilmavauskunalariniishlabchiqaraboshladilar. Ularо‘zarobir-birigatо‘liqmoslanganravishdaishlabchiqiladialbatta.
Dastlabki Ethernet tarmoqlarida 50 Omliikkiturdagi (yо‘g‘onvaingichka) koaksialkabellarishlatilaredi. Lekinkeyingivaqtlarda (1990 yilboshlaridan) Ethernet tarmog‘iningaloqakanaliuchunо‘ralganjuftlikkabellaridanfoydalanilganversiyalari keng tarqaldi. Shuningdek shishatolalikabellarishlatiladiganstandarthamqabulqilindivastandartlargategishliо‘zgartirishlarkiritildi. 1995 yili Ethernet tarmog‘iningtezishlovchiversiyasigastandartqabulqilindi, u 100 Mbit/stezlikdaishlaydi (Fast Ethernet debnomberildi, IEEE 802.03 u standarti), aloqamuhitida о‘ralgan juftlik yoki shisha tolaishlatiladi. 1000 Mbit/stezlikdaishlaydiganversiyasihamishlabchiqarilaboshlandi (Gigabit Ethernet, IEEE 802.03 z standarti).
Standartbо‘yicha«shina» topologiyasidan tashqarishuningdek«passivyulduz» va «passivdaraxt» topologiyali tarmoqlarhamqо‘llaniladi. Butaqdirdatarmoqningturliqismlariniо‘zaroulashuchunrepitervapassivkonsentratorlardan foydalanish kо‘zda tutiladi (15.1 – chizma). Tarmoqningbirqismi (segment) bо‘libshuningdekbittaabonenthamsegmentbо‘lishimumkin. Koaksialkabellarshinasegmentlarigaishlatiladi, tо‘qilgan juftlik va shishatolalikabellaresapassivyulduznurlariuchunishlatiladi (bittaliabonentlarnikonsentratorgaulashuchun). Asosiysihosilqilingantopologiyadayopiqyо‘llar (petlya) bо‘lmasligikerak. Natijadajismoniyshinahosilbо‘ladi, chunkisignalularningharbiridanturlitomonlargatarqalibyanashujoygaqaytibkelmaydi (xalqadagikabi). Butuntarmoqkabeliningmaksimaluzunliginazariyjihatdan 6,5 kmgayetishimumkin, lekinamaldaesa 2,5 kmdanoshmaydi.
Fast Ethernet tarmog‘idajismoniy «shina» topologiyasidanfoydalanishkо‘zdatutilmagan, faqat «passivyulduz» yoki «passivdaraxt» topologiyasiishlatiladi. Shuningdek Fast Ethernet tarmog‘idatarmoquzunligigaqattiqtalablarvachegaraqо‘yilgan. Paketformatinisaqlabqolib, tarmoqtezligini 10 baravaroshirilginligitufaylitarmoqningminimaluzunligi 10 baravarkamayadi (Ethernet dagi 51,2 mksо‘rniga 5,12 mks). Signalnitarmoqdanо‘tishiningikkihissalikvaqtkattaligiesa 10 marotabakamayadi.

3.1 – chizma. Tarmoqning turli qisimlarini о‘zaro ulash uchun repiter va passiv konsentratorlardan foydalanish.

Ethernettarmog‘idanaxborotuzatishuchunstandartkodManchester – IIishlatiladi. Buholdasignalningbittaqiymatinolga, boshqasimanfiyqiymatgaega, ya’nisignalnidoimiytashkilqiluvchiqiymatinolgatengemas. Galvanikajratishadapter, repitervakonsentratorqurilmalariyordamidaamalgaoshiriladi. Tarmoqninguzatishvaqabulqilishqurilmalariboshqaqurilmalardangalvanikajralishitransformatororqalivaalohidaelektrmanbaiyordamidaamalgaoshirilgan, tarmoqbilankabeltо‘g‘riulangan.

Ethernet tarmog‘igaaxborotuzatishuchunegabо‘lishabonentlargatо‘liktenglikxuquqiniberuvchi CSMA/CD tasodifiyusulyordamidaamalgaoshiriladi.