12-Mavzu: O‘rnatilgan tizimlarning dasturiy ta’minotini loyihalashtirish: dasturlash tillari, vositalari va ularning imkoniyatlari Reja

12-Mavzu: O‘rnatilgan tizimlarning dasturiy ta’minotini loyihalashtirish: dasturlash tillari, vositalari va ularning imkoniyatlari
Reja

1. 
   O‘rnatilgan tizimlarning dasturiy ta’minotini loyihalashtirish,
   
2. 
   Dasturlanuvchi mantiqiy kontrollerni tadbiq etish
   

O‘rnatilgan tizimlar dasturiy ta’minoti murakkab o‘rnatilgan tizimlarni(MO‘T) va maxsus asboblik vositalarini qo‘llashda muxim rol o‘ynaydi. O‘rnatilgan tizimlarni loyixalashda dasturiy loyixaga va bunday loyixalarni boshqarish xususiyatlariga maxsus e’tibor berish kerak.

Asosiy ta’riflar:
Dasturiy ta’minot – tizimni qa’tiy maxkamlanmagan (soft - yumshoq) ammo o‘zgartirish mumkin bo‘lgan kismi. O‘zgartirilmaydigan tizimlar (hard - qattiq), masalan , o‘z tarkibida dasturiy ta’minotga ega tarmoqli kommutator, apparat ta’minot deb hisoblanadi.
Real vaqtdagi operatsion tizim (RVOT) – bu o‘rnatilgan tizimni resurslarini ajratish va taqsimlash vositasi.
Dasturlanuvchi mantiqiy kontroller (DMK, PLC) - professional dasturlovchi emas balki so‘nggi foydalanuvchi tomonidan dasturlanovchi kontroller. DMK odatda foydalanuvchi o‘zi qurishi mumkin bo‘lgan modullar-konstruktorlar majmuasi ko‘rinishida chiqariladi. Odatda DMK tarkibiga protsessorli modul va bir necha kiritish-chiqarish modullari kiradi.
MO‘T dasturiy ta’minotini xususiyatlari:
O‘rnatilgan tizimlarni dasturiy ta’minoti xususiyatlariga quyidagilar kiritiladi:

• 
  Real vaqt;
  
• 
  Ishonchlilik;
  
• 
  Xavfsizlik;
  
• 
  Apparatlarni kichik resurslari (xotira, tezkorlik, elektrmanbaa);
  
• 
  Ishga solishni og‘ir sharoitlari.
  
• 
  O‘rnatilgan tizimlarni dasturiy ta’minoti quyidagi usullari bilan quriladi:
  
• 
  Maxsus masala uchun (maxsuslashgan DT);
  
• 
  RVOT asosida;
  
• 
  Umumiy OT asosida;
  
• 
  DMKni virtual mashinasi asosida.
  

Real vaqtdagi operatsion tizimlari:

Real vaqtdagi operatsion tizimlar (RVOT) loyixalashda murakkab o‘rnatilgan tizimlarni dasturiy ta’minotini tadbiqida doimiy hosil qiluvchi bo‘lib qoladilar. Bu esa RVOTni murakkab o‘rnatilgan tizimlarda qo‘llanilishi quyidagilarni beradi:

• 
  amaliy jarayonlar orasidagi resurslarni taqsimlash va bu jarayonlarni tuzish vositalari bo‘lib qoladi;
  
• 
  foydali ishlab turadigan sozlangan (minimal xatolar sonli) dasturiy kod;
  
• 
  RVOT odatda ijobiy va salbiy xususiyatlari bo‘lgan arxitektura;
  
• 
  Keng nomenklaturali (turli kontrollerlar, periferiya qurilmalari) apparat vositalar bilan aloqa o‘rnatish vositasi.
  

Turli protsessorlar va kontrollerlarini almashuv protokollarini ko‘pligini mustaqil qo‘llash MO‘T yaratuvchi, ko‘pchilik kompaniyalar uchun ixtisodiy foydasiz bo‘lib qoladi.
Ko‘pchilik bozorda bor RVOTlar universal tizim deb ishlab chiqiladi.
MO‘T tarkibida dasturiy ta’minot ichida RVOTlarni qo‘llash asosiy sabablari bu

• 
  Tayyor, ishonchli va oldindan aytib beriluvchi platformani foydalinish kerakligi (unifikatsiyalash, standartlash, modullikni tuzuvchi va qo‘llab quvvatlovchi dasturni ko‘plikdan ajratish) ;
  
• 
  Amaliy jarayonlarni parallel ishlashini ta’minlash kerakligi;
  
• 
  Jarayonlarni bir biridan ximoya qilishni ta’minlash;
  
• 
  Hisoblash tarmokini periferiya qurilmalarini tayyor drayverlari bilan ta’minlash.