12-tema. Mektepke shekemgi bilimlendiriw mekemelerinde isbilermenlik oyınları texnologiyası. Joba

12-tema. Mektepke shekemgi bilimlendiriw mekemelerinde isbilermenlik oyınları texnologiyası.
Joba:
1. Oyınlı texnologiyalar.
2. Oyınlı texnologiyalardıń funkciyaları.
3. Didaktikalıq oyınlı shınıģıwlar.
4. Pedagogikalıq oyınlardıń klassifikaciyası.
5. Pedagogikalıq oyınlardı ámelge asırıwdıń tiykarģı baģdarları.
Oyınlı texnologiyalardan paydalanıwdıń negizin talabalardıń belsendilewshi hám jedellestiriwshi iskerligin quraydı.
Oyın alımlrdıń izertlewlerine qaraģanda miynet hám oqıw menen birgelikte xızmettiń tiykarģa túrlerinen bir bolıp esaplanadı.
Psixologlardıń pikirinshe, oyınlı xızmettiń psixologiyalıq mexanizmleri shaxstıń ózin kórsetiwi, turmısta óz ornına iye bolıwı., ózin-ózi basqarıw, óz imkaniyatların ámelge asırıwdıń fundamental talaplarına súyenedi.
Oyın social tájiriybelerdi ózlestiriw hám qayta jaratıwģa baģdarlanģan jaģdaylarda, jumıs túri sıpatında belgilenedi hám onda shaxstıń óz minez-qulqın basqarıwı qáliplesedi hám jetilisedi.
D.N.Uzandzeniń pikirinshe, oyın shaxsqa say bolģan ishki immanent, psixikalıq (ruwhıy) forması bolıp esaplanadı.
L.S.Vıgodskiy oyındı balarnıń ishki social dún’yası, social buyırtpalardı ózlestiriw quralı sıpatında túsindiredi.
A.N.Leontev oyınģa shaxstıń qıyalındaģı ámelge asırıwģa bolmaytuģın qızıģıwshılıqlar (mápleri)ın qıyalında orınlawdaģı erkinligi sıpatında qaraydı.
Psixologlardıń bildiriwinshe, oyınģa kirisip ketiw qábileti, insanniń jasına baylanıslı emes, biraq hár bir jastaģı shaxs ushın oyın ózine say boladı.
Oyınlı xızmet belgili bir funkciyalardı orınlawģa baģıshlanģan boladı. Olar tómendegiler:
-jaqımlı;
-kommunikativ;
-óz imkaniyatların ámelge asırıw;
-shıpalılıq;
-diagnoz;
-milletler aralıq baylanıs;
-sociallasıw.
Izertlewshiler oyınnıń ózgesheliklerin islep shıqqan. Oyınlardıń zárúr tárepleri S.A.Shmakov tárepinen berilgen. Ol erkin rawajlanıwshı xızmetti ajıratadı. Bunday xızmet tek ģana nátiyje (ilaj) arqalı lázzetleniw ushın emes, al qálewi boyınsha jumıs barısınıń ózinen lázzet alıw ushın qollanadı.
Oyın dóretiwsheńligi menen ajıralıp turadı. Ol ilaji barınsha bay, belsene xarakterke «dóretiwshilik maydanı»na iye boladı.
oyın ushın sezimlilik kóterińkilik say bolıp tabıladı. Ol óz-ara gúres, jarısıw, báseki formasında kórinedi.
Oyınnıń, oyın mazmunın sáwlelendiriwshi, onı rawajlandırıwdıń logikalıq hám waqıtsha izbe-izligin názerde tutqan tikkeley tiyisli hám oģan derlik baylanıslı qaģıydaları bolıwın kórsetedi.
Izertlewshiler teoriyalıq aspektte oyınģa xızmet, process hám oqıtıw metodı sıpatında qaraydı.
Oyın xızmeti sıpatında maqsetti belgilep alıw, rejelestiriw hám ámelge asırıw, nátiyjelerdi analizlewdi óz ishinde qamtıp aladı hám bunda shaxs sub’ekt sıpatında óz imkaniyatların tolıq ámelge asıradı.
Oyınlı xızmetti motivaciyalaw oyın xarakteriniń bellesiw shártleri, shaxstıń ózin kórsete alıwı, óz imkaniyatların ámelge asırıw talapların qanaatlandırıwdan kelip shıģadı.
Process sıpatında oyın dúzilisi (G.K.Selevkonıń pikirinshe) tómendegilerdi óz ishine aladı.
-oynaw ushın alınģan roller;
-bul rollerdiń atqarıw quralı bolģan oyın háreketleri;
-predmetlerdi, yaģnıy haqıqıy nárselerdi shártli, oyın nárseleri ornında qollanıw;
-oyında qatnasıwshılardıń real óz-ara qarım-qatnası;
-oyında shártli túrde jaratılģan syujet (mazmun) atqarıw tarawı.
oyınnan túsinikler, tema hám hátteki oqıw predmeti bólimin ózlestiriwde oqıtıw metodı hám erkin texnologiya sıpatında paydalanıladı.
Oyın biliw hám onıń bir bólimi (kirisiw, bekkemlew, shınıģıw, qadaģalaw) tárizinde shólkemlestiriledi.
Oyınlar hár túrli maqsetlerge baģdarlanģan boladı. Olar didaktikalıq, tárbiyalıq, xızmetti rawajlandırıwshı hám sociallasıw maqsetlerinde qollanıladı.
Oyınnıń didaktikalıq maqseti bilimler ishinen, biliw xızmeti, ámeliy xızmetinde bilim. kónlikpe hám tájiriybelerdi qollanıw, ulıwmalıq tálimdegi tájiriybe hám kónlikpelerdi rawajlandırıw, miynet kónlikpelerin rawajlandırıwdı keńeytiriwge qaratılģan boladı.
Oyınnıń tárbiyalıq maqseti mustaqıllıq, erkti tárbiyalaw, belgili bir jantasıwlar, kóz-qaraslar, ruwhıy, estetikalıq hám dún’ya qarastı qáliplestiriwdegi sheriklikti, jámáátshilikti, jámáátke kirisip kete alıwdı, kommunikativlikti tárbiyalawģa qaratılģan boladı.
Xızmetti rawajlandırıwshı oyınlar dıqqat, este saqlaw, sóylew, oylaw, salıstırıw tájiriybesi, uqsatıw, uqsaslıqtı tabıw, eleslew, qıyal, dóretiwshilik qábilet, empatiya, refleksiya, optimal sheshimdi taba alıw, oqıw xızmetin motivaciyalawdı rawajlandırıwģa qaratılģan.
Sociallasıw oyınları jámiyettiń normaları hám qádiriyatlarına tartıw, ortalıq shárayatlarına kónligiw, sezimlerdi qadaģalaw, ózin-ózi basqarıw, sáwbetke úyretiw, psixoterapiyanı názerde tutadı.
Pedagogikaģa tiyisli ádebiyatlarda pedagogikalıq oyın degen túsinik bar.
Pedagogikalıq processti shólkemlestiriwdiń bir qansha metodları hám usılları, hár túrli formadaģı pedagogikalıq oyınlar «oyınlı pedagogikalıq texnologiyalar»dı quraydı.
Pedagogikalıq oyında tálimniń pedagogikalıq maqsetleri anıq etip qoyıladı.
Pedagogikalıq oyınlar arqalı talabalardı oqıw xızmetine tartıwshı oyınlı usıllar hám processlerdi júzege keltiriw jatadı.
G.K.Selevko tárepinen pedagogikalıq oyınlardıń xarakteri hám onı ámelge asırıwdıń tiykarģı baģdarları islep shıģılģan.
Pedagogikalıq oyınlar tómendegi tiykarģı baģdarlarda boladı:
-didaktikalıq maqset oyınlı wazıypa formasında qoyıladı;
-oqıw xızmeti oyın qaģıydalarına boysınadı;
-oqıw materialınan oyın quralı sıpatında paydalanıladı;
-oqıw processine didaktikalıq wazıypa oyınģa aylandırılģanda bellesiw belgileri kirgiziledi;
-didaktikalıq wazıypanıń nátiyjeli orınlanıwı oyın nátiyjeleri menen baylanısadı.
Pedagogikalıq oyınlar jumıs túrleri, pedagogikalıq processtiń xarakteri, oyın metodikası, taraw ózgesheligi, oyın ortalıģı boyınsha xarakterlengen (4.01 talicaģa qaratılsın).