13-ma’ruza Mavzu: Elektr sxemalar va shartli belgilar. Reja

OCHIQ KORXONALARNING YUQORI KUCHLANISHLI ELEKTR TA’MINOTI SXEMALARI BILAN TANISHISH

Ochiq konlarning tashqi elektr ta’minoti sxemalari. Ochiq konlarning elektr ta’minoti energotizim nimstantsiyalaridan (ETN) amalga oshiriladi. Ochiq konlarda elektr ta’minoti uzluksizligi bo’yicha 1- va 2- toifalarga tegishli iste’molchilar bo’lgani uchun elektr energiya ikkita elektr tarmoq orqali keltiriladi. Ba’zi ochiq konlarga elektr yuklamalarning miqdori va bosh pasaytiruvchi nimstantsiyalarning soniga bog’liq holda ikkitadan ortiq elektr tarmoq keltiriladi. Uzatiladigan elektr energiyaning kuchlanishi asosan 35 va 110 kV bo’ladi ayrim hollarda 220 kV bo’ladi.

Quyidagi bir necha sxemalar misolida bular ko’rib chiqiladi.
O’rtacha quvvatli, birinchi va ikkinchi toifali iste’molchilari bo’lgan ETNdan uzoq masofada joylashgan ochiq konlar bosh pasaytiruvchi nimstantsiyasida (BPN) ikkita kuch transformatori o’rnatiladi (2-rasm). Energotizim nimstantsiyasidan 35-220 kV li ikkita havo liniyasi (xl) orqali elektr energiya uzatiladi. Havo liniyalari ETN past kuchlanishli taqsimlovchi qurilmasining (PKTQ) aloxida sektsiyalaridan keltiriladi.
Maydoni va quvvati katta bo’lgan. ETNdan uzoq masofada joylashgan birinchi va ikkinchi toifali iste’molchilari bo’lgan ikkita nimstantsiyaga ega ochiq konlarning (3-rasm) har bir BPN iga ETN PKTQ ning aloxida sektsiyalarida ikkitadan 35-220 kVli havo liniyasi orqali elektr energiya uzatiladi. BPN lar PKTQ lari orqali bir-biriga havo liniyasi vositasida ulanadi.
bo’lgan ikkita nimstantsiyaga ega ochiq konlarning (4-rasm) har bir BPN iga alohida ETN larning PKTQ laridan 35-220 kV li havo liniyasi orqali elektr energiya uzatiladi. Havo liniyalari ikkitadan bo’lib ETNlar PKTQ lari alohida sektsiyalaridan chiqadi. BPN lar PKTQlari orqali bir-biri bilan havo liniyasi vositasida ulanadi.
Maydoni va quvvati katta bo’lgan ETN dan uzoq masofada joylashgan birinchi va ikkinchi toifali iste’molchilari, jumladan tarmoq dvigatelining quvvati 2000 kVt va undan ortiq bo’lgan bir kovshli hamda rotorli ekskovatorlari bo’lgan, shuningdek elektrovoz transporti qo’llaniladigan ochiq kon korxonalarida (5-rasm) ikki va undan ortiq nimstantsiya o’rnatiladi. Bunday nimstantsiyalarda uch cho’lg’amli kuch transformatorilari qo’llaniladi. Ularga ETN ning PKTQsining alohida sektsiyalaridan 110-220 kVli havo liniyalari orqali elektro energiya uzatiladi. BPNdagi kuch transformatorlari bu miqdordagi kuchlanishlarni ikkita ikkilamchi cho’lg’amlari orqali 35 va 6 kV miqdorli kuchlanishlarga pasaytiradi. SHunga muvofiq BPNda ikkita 35 kVli va 6 kVli PKTQ lar bo’ladi. 6 kVli PKTQdan BPNga yaqin bo’lgan iste’molchilar elektr energiya bilan ta’minlanadi. 35 kV li PKTQ dan BPN dan uzoqda joylashgan iste’molchilar elektr energiya bilan ta’minlanadi. Bu holda ular uchun 35/6 kVli suriluvchi komplekt transformator nimstantsiyalar o’rnatiladi. Yoki 35 kVli PKTQ dan elektrovoz transporti elektr energiya bilan ta’minlanadi va ular uchun to’g’irlovchi tortish nimstantsiyalari o’rnatiladi.


4-rasm. Katta maydonli katta quvvatli ochiq kon ikkita ETN dan
elektr ta’minoti sxemasi



5-rasm. Katta maydonli, katta quvvatli ochiq kon bitta ETN dan elektr ta’minoti sxemasi
XL-Havo liniyasi. BPN –bosh pasaytiruvchi nimstantsiya. KT-kuch transformatori, YuKTQ-yuqori kuchlanishli taqsimlovchi qurilma, PKTQ-past kuchlanishli taqsimlovchi qurilma, KTQ-komplekt taqsimlovchi qurilma, UP-ulovchi punkt, SKTN-suriluvchi komplekt transformator nimstantsiyasi, KL-kabel liniyasi, YoA-yoritish asbobi, BM-burg’ulash mashinasi, E-ekskavator, K-konveyer, RE-rotorli ekskavator, QS – ajratgich, FV – saqlagich, QF – avtomat uzgich.