13-mustaqil ishi mavzu: Internetni tashkil etuvchi dasturning yaratilish tarixi va unga o'xshash dasturlar

Tayanch tarmoqqa bevosita yoki bevosita ulangan boshqa tarmoqlar, internetning asosiy xizmatlarini bazida mujassamlashtirgan holda internetning qismlarini tashkil etuvchi hisoblanadi. Agar biror mamlakatdagi biror kompyuter tayanch tarmoqni bog’lagan kompyuterga ulangan bo’lsa , bu mamlakat internetga ulangandir.

• 
  Tayanch tarmoqqa bevosita yoki bevosita ulangan boshqa tarmoqlar, internetning asosiy xizmatlarini bazida mujassamlashtirgan holda internetning qismlarini tashkil etuvchi hisoblanadi. Agar biror mamlakatdagi biror kompyuter tayanch tarmoqni bog’lagan kompyuterga ulangan bo’lsa , bu mamlakat internetga ulangandir.
  

1980-yillarning boshida NSF bir nechta universitetlarda milliy superkompyuter markazlarini yaratishni moliyalashtirdi va 1986-yilda NSFNET loyihasi bilan oʻzaro bogʻlanishni taʼminladi, bu esa Qoʻshma Shtatlardagi tadqiqot va taʼlim tashkilotlarining superkompyuter saytlariga tarmoqqa kirishni ham yaratdi. Tijorat provayderlari 1980-yillarning oxirida paydo boʻla boshladi. 1989 va 1990-yillar oxiriga kelib, Amerikaning bir qancha shaharlarida rasmiy tijorat tuzilmalaridan Internetning ayrim qismlariga cheklangan shaxsiy ulanishlar paydo boʻldi[19] ; 1995-yilda NSFNET loyihasi yopildi, shu bilan tijorat maqsadlarida tarmoq trafigini taʼminlash uchun Internetdan foydalanish boʻyicha oxirgi cheklovlar olib tashlandi.

• 
  1980-yillarning boshida NSF bir nechta universitetlarda milliy superkompyuter markazlarini yaratishni moliyalashtirdi va 1986-yilda NSFNET loyihasi bilan oʻzaro bogʻlanishni taʼminladi, bu esa Qoʻshma Shtatlardagi tadqiqot va taʼlim tashkilotlarining superkompyuter saytlariga tarmoqqa kirishni ham yaratdi. Tijorat provayderlari 1980-yillarning oxirida paydo boʻla boshladi. 1989 va 1990-yillar oxiriga kelib, Amerikaning bir qancha shaharlarida rasmiy tijorat tuzilmalaridan Internetning ayrim qismlariga cheklangan shaxsiy ulanishlar paydo boʻldi[19] ; 1995-yilda NSFNET loyihasi yopildi, shu bilan tijorat maqsadlarida tarmoq trafigini taʼminlash uchun Internetdan foydalanish boʻyicha oxirgi cheklovlar olib tashlandi.
  
• 
  BITNET — parallel taʼlim tarmogʻi boʻlib, u 1980-yillarning boshidan buyon rivojlangan va Internet kelajagini shakllantirishda ham rol oʻynagan. Sovet Organik kimyo institutlari va IKI kompyuter tarmoqlari ushbu tarmoqqa ulanish loyihalari sifatida boshlandi va keyinchalik Runetning bir qismiga ayland.
  
• 
  1984-yildan beri Fidonet modemlar va umumiy telefon tarmoqlariga asoslangan, uy sharoitida qurilgan va global miqyosga ega boʻlgan, Internet madaniyatini shakllantirishga katta taʼsir koʻrsatadigan yetakchi shaxsiy kompyuter tarmogʻi hisoblanadi. Dastlab BBS dasturiy platformasida qurilgan, vaqt oʻtishi bilan u Internetga shlyuzlarni qoʻlga kiritdi va eskirib qoldi, ammo alohida segmentlar hali ham ishqibozlar tomonidan qoʻllab-quvvatlanmoqda.
  

Dastlab, avvalgi tarmoqlarda boʻlgani kabi, Internetga aylanishi kerak boʻlgan tizim birinchi navbatda hukumat va davlat organlari tomonidan foydalanish uchun moʻljallangan edi.

Shunga qaramay, Internetdan tijorat maqsadlarida foydalanishga qiziqish tez orada keng muhokama qilinadigan mavzuga aylandi. Tijorat maqsadlarida foydalanish taqiqlangan boʻlsa-da, tijorat maqsadlarida foydalanishning aniq taʼrifi noaniq va subyektiv edi. UUCPNet va X.25 IPSS[en] da bunday cheklovlar yoʻq edi, bu esa oxir-oqibat ARPANET va NSFNET ulanishlari orqali UUCPNet-dan foydalanishning rasmiy taqiqlanishiga olib keldi. Biroq, baʼzi UUCP havolalari hali ham ushbu tarmoqlarga ulanishda davom etdi, chunki maʼmurlar ularning ishlashiga koʻz yumdi.
1980-yillarda ingliz olimi Tim Berners-Lining Shveysariyadagi CERN da olib borgan tadqiqotlari gipermatnli hujjatlarni istalgan tarmoq tugunidan foydalanish mumkin boʻlgan axborot tizimiga ulash orqali World Wide Web ni yaratishga olib keldi[21].
Natijada, birinchi Internet- provayderlar 1980-yillarning oxirida shakllandi. PSINet[en] , UUNET[en] , Netcom[en] va Portal Software[en] kabi kompaniyalar mintaqaviy tadqiqot tarmoqlariga xizmatlar koʻrsatish va UUCP va Usenet News elektron pochtasiga asoslangan tarmoqqa jamoatchilik uchun muqobil kirishni taʼminlash maqsadida tashkil etilgan. Qoʻshma Shtatlardagi birinchi tijorat ISP 1989-yilda tashkil etilgan The World[en] edi[22].