17-Maruza. Issiqlik uzatish; issiqlik oʹtkazuvchanlik. Issiqlik uzatish; konvektsiya. Issiqlik uzatish; nurlanish. Reja

O’tkazuvchanlik

1-rasmda ko’ndalang kesim yuzasi A bo’lgan izolyatsiyalangan to’liq brusok ko’rsatilgan. Agar biz sterjenning bir uchini yuqori temperaturada, ikkinchi uchini past temperaturada ushlasak, energiya issiq tomondan sovuq tomonga siljiydi. Statsionar xolatda temperatura issiq tomondan sovuq tomonga chiziqli o’zgaradi. Brus bo’ylab temperaturaning o’zgarish tezligi dT/dx temperatura gradiengti deyiladi. Uzunlikning kichik bo’lagi dx da temperaturalar farqi dT bo’lsin (1,b rasm).

1- rasm. (a) Uchlari ikki xil temperaturali ixtiyoriy izolyatsiyalangan o’tkazuvchan brus. (b) Brusokning bo’lagi dx uzunlikka ega. O’tkazgichning ko’ndalang kesim yuzasidan o’tayotgan issiqlik ko’ndalang kesim yuzasiga va temperaturaning tushishiga proportsional bo’lib, o’tkazgichning uzunligiga teskari proportsional.

Agar bu dQ issiqlik miqdori ko’ndalang kesim yuzasidan dt vaqt ichida o’tsa, u xolda issiqlikning o’tish tezligi issiqlik oqimi I deyiladi. Eksperimental tarzda issiqlik toki temperatura gradienti va ko’ndalang kesim yuzasiga proportsional ekanligi topilgan:

(1)
Issiqlik oqimini topish

k- proportsionallik koeffitsienti deb atalib, brusokning tarkibiga bog’liq.

Issiqlik temperaturaning kamayishi tomon uzatiladi. Ya`ni, agar temperatura x ning oshishi bilan oshsa, issiqlikning yo’nalishi manfiy bo’ladi va aksincha. SI sistemasida issiqlik toki vattlarda, issiqlik o’tkazuvchanlik esa J/s^.m^.0C da o’lchanadi. Qo’shma SHtatlarda amaliy xisoblashlarda issiqlik oqimi soatiga Btu da, maydon fut kvadratda ft², uzunlik (yoki qalinlik) dyuymda (in), temperatura Farengeytlarda (⁰F)ifodalanadi. Issiqlik o’tkazuvchanlik
da xisoblanadi. Turli materiallar issiqlik o’tkazuvchanligi 1- jadvalda berilgan:

1- jadval